Muğlalı İbrahim Şâhidî’nin aruzun “fâ’ilâtün/fâ’ilâtün/fâ’ilün” vezniyle yazdığı tasavvufi alegorik mesnevisi. Gülşen-i Vahdet, klasik mesnevi düzenine uygun olarak besmele, tahmid, tevhid ve na’t sırasıyla düzenlenmiş; 3,5 varak hacmindeki sebeb-i telif bölümü ise Farsça ve mensur tarzda kaleme alınmıştır. Eserin özeti mahiyetindeki bu bölüm, telif tarihinin düşürüldüğü (943/1536) Farsça bir beyitle sona ermiş daha sonra bu kısım Türkçe ve manzum şekilde detaylandırılmıştır. Mensur nasihat tarzındaki bir bölüm ve bu bölümün de manzum olarak ifade edilmesinden sonra asıl konuya geçilmiştir. Eserin sonunda “ışk imiş” ifadesiyle başlayan son bölüm bazı mecmualarda Işk-nâme-i Şâhidî Efendi başlığıyla ayrı bir risale olarak kaydedilmişse de Gülşen-i Vahdet’in devamıdır.

Şâhidî, Attar (ö. 618/1221)’ın Mantıku’t-Tayr’ında hakikati anlatmak amacıyla Sîmurg ve diğer kuşları konuşturduğu gibi kendisinin de bu eserde “yüz, zülf, hâl, çeşm vb.”ni teşhis ettiğini belirtir. Tasavvufi mazmunların en yaygın kullanılanları arasında yer alan “yüz”ün unsurlarıyla bir seyr u sülûk alegorisi yaratan şairin, Şebüsterî’nin Gülşen-i Râz’ını da okuduğu anlaşılmaktadır (Gölpınarlı 2006: 135). Eserin konusu şöyle özetlenebilir:

Her biri birer muvahhidi temsil eden Zülf, Hâl, Çeşm, Ebrû ve Dehen mecliste oturup perdesiz bir şekilde Rûy’u müşahede ederlerken gizlenmiş olan Hatt, ansızın ortaya çıkarak sevgilinin cemaline perde olur. Zülf buna çok kızar ve Hatt’la tartışmaya başlayarak onu imtihan eder. Ancak Hatt’ın ve sonra imtihan edilen Çeşm, Ebrû ve Dehen’in aslında vahdet deryasına vasıl oldukları anlaşılır. Kurgu, temsilî şahsiyetlerin vahdet deryasında birleşmelerine bağlanırken şair, bu sebeple eserin adının Gülşen-i Vahdet olduğunu ifade eder (Tanç 2013: 369).

Gülşen-i Vahdet, çok katmanlı bir anlam yapısına sahiptir. İlk anlam katmanında yüz ile ilgili unsurlar teşhis edilerek bir seyr u sülûk alegorisi kurulmuştur. Eserde, klasik Türk edebiyatının en temel mazmunlarından olan yüz ile ilgili unsurların ilk defa bir hikâye kurgusu etrafında birleştirilmesi orijinaldir. İkinci anlam katmanında eser, rind-zâhid çatışması olarak da okunabilmektedir. Üçüncü olarak eserde Zülf’ün Vâmık’ı; Rûy’un Azrâ’yı temsil ettiği belirtilmekte, böylece çift kahramanlı aşk hikâyelerine de telmih yapılmaktadır. Gülşen-i Vahdet teşhis ve çok anlamlılık yanında iç çatışma, arayış, tenasüp, metinlerarasılık, zamansal ve mekânsal müphemiyet, yazarın alegorisini açıklaması, eserin tek bir hikâyeden oluşması ve alegorinin tüm eser boyunca kesintiye uğramadan devam etmesi şeklinde sıralanan (Açıl 2013: 133) alegorik eserlerin temel özelliklerini bütünüyle taşımaktadır (Tanç 2016: 368).

Gülşen-i Vahdet, pek çok kez şerh ve tanzir edilmiş; Arapça ve Rumcaya çevrilmiştir (Külekçi 1996: 32). Eser üzerine, Mustafa Çıpan (1985) yüksek lisans tezi ve Numan Külekçi (1996) kitap çalışması hazırlamışlardır. 

Şairin biyografisi için bk. "Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sahidi-muglali-ibrahim-dede