- Yazar Biyografisi (TEİS)
Bosnevî, Abdullah (Rumî) - Madde Yazarı: Araş. Gör. Murat ASLAN
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Divan-Tekke Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mesnevi
- Yayın Tarihi:25/03/2022
GÜLŞEN-İ RÂZ-I ARİFÂN Fİ USUL-İ RÂH-İ İRFÂN (BOSNEVÎ)
mesneviBosnevî, Abdullah (Rumî) (d. 992/1584 - ö. 1054/1644)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Abdullah Bosnavî’ye ait tasavvufî mesnevi. Bünyamin Ayçiçeği (2001: 14; 2013) Gülşen-i Râz-ı Ârifân fî-Beyân-i Usûl-i Râh-ı İrfân’ın nüshalarından üçünde eserin Sarı Abdullah’a nispet edilmesini ve Müstakimzâde’nin Tuhfe-i Hattâtîn’inde onun eserleri arasında Gülşen-i Râz’ın da sayılmasını kanıt göstererek bu eserin Abdullah Bosnevî’ye değil de Sarı Abdullah’a ait olduğunu savunur. Ahmet Sevgi (1996: 254), Abdullah Kartal (1994: 303), Mehmet Ünal (2014) Ekrem Gülşen (2017: 45) ve Fatih Ermiş (2017: 162) gibi araştırmacılar ise eserin Abdullah Bosnevî’ye ait olduğu görüşündedir. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığının internet sitesinde yer alan beş nüshanın dördünde eserin müellifi Sarı Abdullah Abdî b. Mehmed Bosnavî şeklinde geçer ki bu isim hem Sarı Abdullah'ı hem de Abdullah Bosnevî'yi düşündürmektedir. Dolayısıyla eserin Abdullah Bosnevî’ye aidiyeti şüphelidir.
Sebeb-i telifte ifade ettiği üzere şair bu mesneviyi bir gün hasta yatarken gönlünün kendisini şevke getirmesi sonucunda yazmaya karar vermiş, böylece Hakk’ın verdiği nimetlerin şükrünü yerine getirmek istemiştir. Eserde Allah’ın sıfatları, ilk yaratılanın Hz. Muhammed’in ruhu olması, insanın ve kainatın yaratılışı, Allah’ın isimleriyle zuhur etmesi, cihanın aslının Allah nurundan başka bir şey olmaması, mahlukatın farklı farklı olmasının sebebi, insanın üstünlüğü, Allah’a yakınlaşmanın gereği, seyrisüluka girenlerin karşılaşabileceği problemler, vahdet ve birliğin çokluk şeklinde görünmesi gibi konular anlatılmıştır. Mesnevinin sonunda bir kaside bulunmaktadır. 29 bölümden oluşan eser toplam 1012 beyit olup mefâîlün mefâîün feûlün veznindedir. Eserin yazılış tarihi belli değildir (Ayçiçeği 2001: 15-26). Ahmet Sevgi (1996: 254) ve Fatih Ermiş (2017: 162) Abdullah Bosnevî’nin bu eseri yazarken Şebüsterî’nin Gülşen-i Râz mesnevisinden ilham aldığını söyler.
Eser üzerine Bünyamin Ayçiçeği tarafından 2001 yılında bir yüksek lisans çalışması yapılmıştır. Bu çalışma 2014 yılında kitaplaştırılmıştır.
Şairin biyografisi için bk. Bosnevî, Abdullah (Rumî). Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/bosnevi-abdullah-rumi
Eserden Örnekler
Sebeb-i Te’lîf-i Risâle
Meger bir gün ki bu hasta yaturdı
Hitâb idüp gönül şevke getürdi
Didi kim Hak sana ni’metlerinden
Virüp hıfz eyledi nikmetlerinden
Ki ka’r-ı bahr-ı hayretde gezerdin
Cihânda usanup candan bezerdin
Bilemezdin ki sen nice olıdın
Bu derdine devâ nice bulıdın
Sana rahm idüben fazl itdi Allâh
Bugün kıldı seni sırrından âgâh
وَ وَجَدَكَ ضَالاًّ فَهَدَى
Celâlinden götürdi ol nikâbı
Cemâl açdı ve ref’ itdi hicâbı
Dil olmuşdur zülâl-i vasla ‘atşân
Yagup bârân-ı rahmet itdi reyyân
Mahabbet şem’i rûşen itdi cânın
Uyardı kalbini envârı anın
Ki bulup ya’ni kuvvet nûr-ı îmân
Sana feth oldı bugün bâb-ı ihsân
Açıldı ya’ni kim ma’nî bilindi
Bu ihsân u bu lutfı sen bil indi
İderken her nefesde sen hatâyı
Sana ol eyledi böyle ‘atâyı
Ganî dil itdi açup câna ma’nî
Senin oldı cihân cümlesi ya’nî
وَ وَجَدَكَ عَاءِلاً فَأَغْنَى
Seni gam itmiş iken şöyle pâ-mâl
Kulagın burdı gözün açdı fi’l-hâl
Ol itdi sana çün kim böyle in’âm
Olup üstünde in’âmı anın tâm
Edâ-yı şükri içün bir risâle
Getür nazm eyle sen anı kemâle
Bu ni’met zâhir oldı çünki sende
İdüp izhâr-ı ni’met söyle sen de (Ayçiçeği 2001: 54-56)
Kaynakça
Ayçiçeği, Bünyamin (2001). Sarı Abdullah’ın Hayatı, Eserleri ve Gülşen-i Râz Adlı Mesnevîsinin Transkripsiyonlu Metni. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Ayçiçeği, Bünyamin (2013). "Abdî, Sarı Abdullah Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abdi-sari-abdullah-efendi (Erişim Tarihi: 25.03.2022).
Ayçiçeği, Bünyamin (2014). Sarı Abdullah Efendi (ö. 1660)’nin Gülşen-i Raz-ı Arifan Mesnevisi. İstanbul: Akademi Titiz Yay.
Ermiş, Fatih (2017). "Bin Altınlık Hazine: Gülşen-i Râz, Önemi, Hakkındaki Literatür, Ele Aldığı Belli Başlı Konular". Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi. 15(30): 155-180.
Gülşen, Ekrem (2017). "Osmanlı Dönemi Bosnalı Bazı Müfessirler Üzerine-I (1463-1878)". Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. (10): 25-51.
Kartal, Abdullah (1994). "Bursa’da Bosnalı Bir Melâmî Abdullah Bosnevî, Hayatı, Eserleri ve Bir Kasidesi". Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 6(6): 297-311.
Sevgi, Ahmet (1996). "Gülşen-i Râz". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C. 14. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 253-254.
Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı. www.yazmalar.gov.tr (Erişim Tarihi: 25.03.2022).
Ünal, Mehmet (2014). "Abdullah Bosnevî (Rumî)". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/bosnevi-abdullah-rumi (Erişim Tarihi: 25.03.2022).
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | TECELLİYÂTÜ ARAİSİ'N-NUSÛS FÎ MANASSÂTİ HİKEMİ'L-FUSÛS (BOSNEVÎ) | Bosnevî, Abdullah (Rumî) | Doç. Dr. Mehmet Ünal |
Görüntüle | ||
2 | ŞERH-İ FUSÛS (BOSNEVÎ) | Bosnevî, Abdullah (Rumî) | Doç. Dr. Mehmet Ünal |
Görüntüle | ||
3 | ŞERH-İ MANZÛME-İ CEZİRE-İ MESNEVİ (BOSNEVÎ) | Bosnevî, Abdullah (Rumî) | Dr. ERDEM SEVİMLİ |
Görüntüle | ||
4 | KASİDETÜ ABDÜLMECİD ES-SİVASÎ (BOSNEVÎ) | Bosnevî, Abdullah (Rumî) | Diğer Bilge Tüzel |
Görüntüle | ||
5 | ŞERHU KASİDETÜ'L-MÜNFRİCE (BOSNEVÎ) | Bosnevî, Abdullah (Rumî) | Diğer Bilge Tüzel |
Görüntüle | ||
6 | ŞERHU BEYT-İ MESNEVİ (BOSNEVÎ) | Bosnevî, Abdullah (Rumî) | Doç. Dr. Mehmet Ünal |
Görüntüle | ||
7 | DÎVÂN (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE ŞEYH ABDULLÂH EFENDİ) | Abdî, Himmet-zâde, Şeyh Abdullâh Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Bekir Belenkuyu |
Görüntüle | ||
8 | GENCÎNE-İ İ'CÂZ (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE) | Abdî, Himmet-zâde Şeyh Abdullâh Efendi | Araş. Gör. Emrah Baş |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN-I LUGAZ (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE) | Abdî, Himmet-zâde, Şeyh Abdullâh Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (BEHCETÎ HÜSEYİN EFENDİ) | Behcetî Hüseyin Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
12 | FARSÇA DÎVÂNÇE (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Fasîh Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
13 | BEHİŞT-ÂBÂD (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
14 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
15 | MÜNŞE'AT (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ) | Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi | Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN |
Görüntüle |