GÜLŞEN-İ MÜLÛK
Hadîkatü’l-Mülûk zeylİ
Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi (d. 1133/1721 - ö. 1178/1764-1765)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Osman-zâde Tâ'ib’in (ö. 1136/1724) Hadîkatü’l-Mülûk (İcmâl-i Tevârîh-i ʿÂl-i Osman, Hulâsatü’t-Tevârîh) isimli eserine Şehrî-zâde Mehmed Sa'îd (d. 1133/1721 - ö. 1178/1764-1765) tarafından yapılan zeyil. Osman-zâde’nin bu eseri Osman Gazi’den II. Mustafa’ya kadar gelen Osmanlı padişahlarının kısa biyografilerine dairdir. Nevşehirli Damad İbrâhim Paşa’ya takdim edilen eserin  çok sayıda nüshası bulunmaktadır. Tuhfetü’l-Mülûk ismiyle de zikredilen eserin bir tertibi IV. Mehmed’e, diğeri ise III. Ahmed’e kadar gelmektedir. Söz konusu eser Mustafa Hâşim’in yaptığı zeyl ile basılmıştır. Hadîkatü’l-Mülûk’ün bir başka şekli olan İcmâl-i Tevârîh-i Âl-i Osman’da I. Mahmud, III. Mustafa ve I. Abdülhamid gibi padişahlardan söz edilirken Şehrî-zâde tarafından yapılan kısa zeyilde ise sadece III. Ahmed’den bahsedilmiştir (Özcan 2007: 4; Sevinç 2020: 27).

Şehrî-zâde Kurretü’l-Ebsâr adlı eserinde Tâ'ib Efendi’nin Hadîkatü’l-Mülûk ve Hadîkatü’l-Vüzerâsı’ndan “Hadîkatü’l-Mülûk, ulemâ-yı Rûm’un ercmendi Osmân-zâde Tâ'ib Ahmed Efendi merhûmundur. Hadîkatü’l-Vüzerâ bu dahi mûmâ-ileyhindir. İkisi dahi muhtasardır. Lâkin kavl-i esahhı tahrîr itmekle münâsibi ahz olundu” ifadesiyle söz etmektedir. Ayrıca Şehrî-zâde Metnü’t-Tevârîh isimli eserinde de Gülşen-i Mülûk’ü, Gül-i Zîbâ ile zikretmekte ve temize çekmediğini belirtmektedir (Sevinç 2020: 27). III. Ahmed ve dönemi olaylarının söz edildiği Gülşen-i Mülûk’de (Bilici 2010: 473) bu padişahın hayatından, saltanatından, başarılarından ve yaptığı hayratdan bahsedilir. Ancak Agâh Sırrı Levend, Şehrî-zâde’nin bu eserinin hatâen Dilâver Ağazâde Ömer Vahid Efendi’ye mal edildiğini belirtmektedir (2018: 366).

Gülşen-i Mülûk'un çok sayıda yazma nüshası bulunmaktadır (Bunlardan bazısı için bk. TCYK 1945-1951: 701-704).

Müellifin biyografisi için bk. "Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/said-sehrizade-mehmed-efendi

Eserden Örnekler


… Osman-zâde Ahmed Tâ'ib Efendi merhûm Hâdîkatü’l-Mülûk ve’l-Vüzerâ ismiyle tesmiyye vü mevsûm kıldıgı târîh-i latîf-i nezâket-redîfinde cevher-efşân-ı niketât ü mezâmîn olarak nakş-ı zerrîn-hâme-i sihr-âferînleriyle sahâ'if-i eyyâmların tezhîb ü tezyîn idüp, lâkin füruheşte tûl-ı zemân takrîbiyle endâhte-i tâkçe-i nisyân olmagın böyle eser-i garrâ ve te’lîf-i bî-hemtânın pes-mânde-i nazar-ı fusehâ ve fürûheşte-i manzara-i bülegâ olması lâyık ü sezâ görülmediginden âyâ bu tuhfe-i nev-bâve-i hadâyık-ı letâfet bu bâg-ı zevâyık-ı maʿrifetde ne vechile lezzet-bahş-ı gül-kand-ı halâvet olmak mümkin olur deyü enâmil-i endîşe ile luʿbet-bâz-ı rîş-i teşvîş iken el-eşyâ’u tenkeşef bi-ezdâdihâ maʿnâ-yı müsellemü’l-fehvâsı nâgeh-gîr-i zamîr-i fakîr olmagla bînâ'en-'aleyh;

[Mısr]âʿ

Zer-i hâlis-ayârın gösterir seng-i siyâh üzre

Nesir; mevlânâ-yı mûmâ-ileyhin âsâr-ı nuzâr-ı iʿtibârı karîn-i iştihâr olmak dâʿiyesi ile türrehât-ı Bektâşî kumaşında zeyl-gûne çend satr-ı perîşân-güftâr ve lisân-ı rekîkü’l-beyân-ı tıflân-ı şîr-hor ile melʿabe-i sıbyân-vâr bu vazʿ-ı şütür-i gürbe-reftâra cür’et olundu. (Şehrî-zâde Mehmed Sa'îd [yz.]: 2a-2b).

Kaynakça


Bilici, Faruk (2010). “Şehrîzâde Mehmed Said”, İslâm Ansiklopedisi. C. 38. İstanbul: TDV Yay. 473.

Levend. Agâh Sırrı (2018). Türk Edebiyatı Tarihi. C. 1. Ankara: Dergâh Yay.

Özcan, Abdülkadir (2007). “Osmanzâde Ahmed Tâib”, İslâm Ansiklopedisi. C. 34. İstanbul: TDV Yay. 4.

Sevinç, Nurten (2020). Şehrîzâde Mehmed Said ve Kurretü’l-Ebsâr (Târîh-i Nevpeydâ) Adlı Eseri: Tahlil ve Metin. Doktora Tezi. İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.

Şehrî-zâde Mehmed Sa'îd (yz). Gülşen-i Mülûk. İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, TY 9826.

TCYK: İstanbul Kütüphaneleri Tarih-Coğrafya Yazmaları Katalogları (1945-1951). Ankara: Maarif Vekâleti. s. 701-704.

Atıf Bilgileri


SEVİNÇ, Nurten. "GÜLŞEN-İ MÜLÛK". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/gulsen-i-muluk-tees-1924. [Erişim Tarihi: 30 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 KURRETÜ’L-EBSÂR / TÂRÎH-İ NEV-PEYDÂ Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi Dr. Nurten SEVİNÇ
Görüntüle
2 HEŞT BEHİŞT FÎ TÂRÎHİ KOSTANTİNİYYE Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi Dr. Nurten SEVİNÇ
Görüntüle
3 LÜBBÜ'T-TEVÂRÎH (SA'ÎD) Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi Dr. Nurten SEVİNÇ
Görüntüle
4 TUHFETÜ'L-MUSTAFÂVİYYE FÎ BEYÂNİ AHVÂLİ KABUDÂNÂTİ'D-DEVLETİ'L-ALİYYETİ'L-OSMÂNİYYE Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi Dr. Öğr. Üyesi DAVUT ADLIĞ
Görüntüle
5 ZÜBDETÜ'L-AHBÂR EL-MÜTA'ALLİKA Bİ'L-BİHÂR Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi Dr. Nurten SEVİNÇ
Görüntüle
6 MAHZENÜ'S-SAFÂ KENZ-İ DÜRER-İ ZİKR-İ ŞU'ARÂ Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi Prof. Dr. Ersen ERSOY
Görüntüle
7 GÜL-İ ZÎBÂ Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi Dr. Nurten SEVİNÇ
Görüntüle
8 METNÜ'T-TEVÂRÎH Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi Dr. Nurten SEVİNÇ
Görüntüle
9 TÂCÜ’L-KAVÂNÎN Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi Dr. Nurten SEVİNÇ
Görüntüle
10 RAVZATÜ'L-ENFÜS Fİ'T-TÂRÎH Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi Dr. Nurten SEVİNÇ
Görüntüle
11 ZÜBDETÜ'T-TEVÂRÎH (SA'ÎD) Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi Dr. Nurten SEVİNÇ
Görüntüle
12 TÂRÎH-İ DÜVEL VE MÜLÛK Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi Dr. Öğr. Üyesi DAVUT ADLIĞ
Görüntüle
13 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
14 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
15 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
16 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
17 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
18 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
19 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
20 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
21 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
22 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle