- Yazar Biyografisi (TEİS)
Şemsî, Şemseddîn Sivasî - Madde Yazarı: Doç. Dr. Fatih Ramazan Süer
- Eser Yazılış Tarihi:1578
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mesnevi
- Yayın Tarihi:27/12/2021
GÜLŞEN-ÂBÂD (ŞEMSÎ)
münazara tarzında sembolik mesneviŞemsî, Şemseddîn Sivasî (d. 926/1520 - ö. 1006/1597)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Şemseddîn Sivâsî’nin 1578’te kaleme aldığı temsilî mesnevi. Baharu’s-sûfiyye adıyla da bilinen eser, 559 beyitten müteşekkildir. Hezec bahrinin mefâ‘ilün mefâ‘ilün fe‘ûlün kalıbıyla yazılmıştır. Öğretici yanı ön planda olan eserin temel konusu; seyr-i sülûktur.
Klasik telif geleneğine bağlı olan şair, eserine 24 beyitten müteşekkil bir tevhid ile başlamaktadır. Devamında 8 beyitten müteşekkil bir naat ve 4 beyitlik bir âl ü ashab medhi gelmektedir.
Eserde, seyr-i sülûk yani sâlikin manevî yolculuğu çiçekler vasıtasıyla anlatılmaktadır. Bu özelliği ile eser, seyr-i sülûkun kuşlar vasıtasıyla anlatıldığı Ferîdüddin Attâr (ö. 1221)’ın Mantıku’t-tayr adlı eserini hatırlatmaktadır.
Seyr-i sülûkun temsilî anlatımında; çiğdem, sümbül, zerrin, benefşe, lâle, sûsen, zambak, nilüfer, nergis ve gül olmak üzere adları açıkça verilen 10 çiçek ile isimleri belirtilmeyip “sâir ezhâr” olarak nitelenen diğer çiçekler kullanılmıştır. Bu çiçeklerden gül; şeyhi, diğer bütün çiçekler ise; müridânı temsil etmektedir. Müellifin “mekteb-i irfân” olarak adlandırdığı bahçeye gül, bir seccade sermiş, çiçekler de bu seccade üzerinde toplanmışlar ve gülün bahçeye teşrif etmesini beklemektedirler. Bu bekleyiş esnasında müellifin çiçeklerle münazarası başlar. Müellif, münazara edeceği çiçeği önce birkaç beyitle tasvir eder ve daha sonra çiçeklere kendi özellikleri hakkında bazı sorular yöneltir. Sorulan bu sorulara çiçeklerin dilinden cevaplar verilir. İlgili çiçeğin cevaplaması bittikten sonra bazen sıradaki çiçeğe geçilir bazen de cevaplaması biten çiçeğin dilinden sâliklere nasihatler verilir. Münazara bittikten sonra bir seher vakti gül, mekteb-i irfâna gelir. Diğer çiçeklere sorulan sorular bu sefer güle yöneltilir. Gülün verdiği cevaplar vahdet-i vucûd temasına işaret eder.
İntak sanatı çerçevesinde kaleme alınmış olan Gülşen-âbâd, Türk edebiyatında orijinal eserler arasında yerini alır. Hacim itibariyle küçük; ama ele alınan konunun işlenişi bakımından kendine özgü bir eserdir.
Gülşen-âbâd, Hasan Aksoy tarafından ilk kez 1990 yılında yayımlanmıştır.
Müellifin biyografisi için bk. “Şemsî, Şemseddîn Sivasî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semsi-semseddin-sivasi
Eserden Örnekler
Âmeden-i Sünbül be-Mahfil-i Gül
Anın ardınca geldi sünbül-i ter
Giyinmiş âsumânî çeşmi nem-ter
Dağılmış mûyı vü hâli perîşân
Gelir bu meclise ol dahi lerzân
Haber söyler derûnundan birûnu
Bu hicrin ol dahi olmuş zebûnu
Suâl
Velî bûyundan oldum mest ü hayrân
Dedim cânâ bu bûdan eyle tibyân
Bu bûy-ı dil-rübâyı kandan aldın
Nesîminle bu aklı neyden aldın
Ne dükkândan alıpsın kıl haberdâr
Bu ıtrı kankı attâr etti îsâr
Cevâb
Dedi al ıtrımı dükkânı sorma
Mukayyed ol benimle kânı sorma
Dedim kândan gelen kânı bırakmaz
Bulan ıtlâkı hergiz kayda bakmaz
Beni aldama dervîş kânı söyle
Bana andan de cânım anı söyle
Dedi evvel ezel bâğında idim
Açılmadık henüz bir gonca idim
[...]
Bahârı dâim idi bî-zemistân
Hazân olmazdı anda bâğ u bostân
Nesîm-i yâr ile hoş-bû idim ben
Hemîşe tâze vü hoş-rû idim ben (Aksoy 2015: 41-43.)
Kaynakça
Aksoy, Hasan (2005). Şemseddin Sivâsî Külliyatı Gülşen-âbâd. Sivas: Sivas Belediyesi Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (ŞEMSÎ) | ŞEMSÎ, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Mehmet Halil Erzen |
Görüntüle | ||
2 | SÜLEYMÂNİYYE (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. okan doğan |
Görüntüle | ||
3 | İBRET-NÜMÂ (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. okan doğan |
Görüntüle | ||
4 | MEVLİD (ŞEMSÎ) | ŞEMSÎ, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu |
Görüntüle | ||
5 | HEŞT BİHİŞT (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. Duygu KAYALIK ŞAHİN |
Görüntüle | ||
6 | MİR'ÂTÜ'L-AHLÂK (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Prof. Dr. Ahat Üstüner |
Görüntüle | ||
7 | MENÂKIB-I İMÂM-I A‘ZAM (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. okan doğan |
Görüntüle | ||
8 | ŞERH-İ GAZELİYYÂT-I SULTÂN MURÂD-I SÂLİS (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. UĞUR ÖZTÜRK |
Görüntüle | ||
9 | TERCEME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
10 | MENÂKIB-I ÇEHÂR-YÂR-İ GÜZÎN (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. yusuf yıldırım |
Görüntüle | ||
11 | İRŞÂDÜ'L-AVÂM (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. Öğr. Üyesi Ayşe PARLAKKILIÇ MUCAN |
Görüntüle | ||
12 | UMDETÜ'L-HUCCÂC (ŞEMSEDDİN SİVÂSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Fatih Ramazan Süer |
Görüntüle | ||
13 | MENÂZİLÜ'L-ÂRİFÎN (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. yusuf yıldırım |
Görüntüle | ||
14 | EMR-İ İLÂHÎ VE HÜCCET-İ İLÂHÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. yusuf yıldırım |
Görüntüle | ||
15 | DÂİRETÜ'L-USÛL (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî (D. 926/1520 - Ö. 1006/1597) | Dr. Fatih Çınar |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
17 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
18 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
19 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
20 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
21 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
22 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
23 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
24 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
25 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |