GÜLŞEN-ÂBÂD (ŞEMSÎ)
münazara tarzında sembolik mesnevi
Şemsî, Şemseddîn Sivasî (d. 926/1520 - ö. 1006/1597)

ISBN: 978-9944-237-87-1



Şemseddîn Sivâsî’nin 1578’te kaleme aldığı temsilî mesnevi. Baharu’s-sûfiyye adıyla da bilinen eser, 559 beyitten müteşekkildir. Hezec bahrinin mefâ‘ilün mefâ‘ilün fe‘ûlün kalıbıyla yazılmıştır. Öğretici yanı ön planda olan eserin temel konusu; seyr-i sülûktur.

Klasik telif geleneğine bağlı olan şair, eserine 24 beyitten müteşekkil bir tevhid ile başlamaktadır. Devamında 8 beyitten müteşekkil bir naat ve 4 beyitlik bir âl ü ashab medhi gelmektedir.

Eserde, seyr-i sülûk yani sâlikin manevî yolculuğu çiçekler vasıtasıyla anlatılmaktadır. Bu özelliği ile eser, seyr-i sülûkun kuşlar vasıtasıyla anlatıldığı Ferîdüddin Attâr (ö. 1221)’ın Mantıku’t-tayr adlı eserini hatırlatmaktadır.

Seyr-i sülûkun temsilî anlatımında; çiğdem, sümbül, zerrin, benefşe, lâle, sûsen, zambak, nilüfer, nergis ve gül olmak üzere adları açıkça verilen 10 çiçek ile isimleri belirtilmeyip “sâir ezhâr” olarak nitelenen diğer çiçekler kullanılmıştır. Bu çiçeklerden gül; şeyhi, diğer bütün çiçekler ise; müridânı temsil etmektedir. Müellifin “mekteb-i irfân” olarak adlandırdığı bahçeye gül, bir seccade sermiş, çiçekler de bu seccade üzerinde toplanmışlar ve gülün bahçeye teşrif etmesini beklemektedirler. Bu bekleyiş esnasında müellifin çiçeklerle münazarası başlar. Müellif, münazara edeceği çiçeği önce birkaç beyitle tasvir eder ve daha sonra çiçeklere kendi özellikleri hakkında bazı sorular yöneltir. Sorulan bu sorulara çiçeklerin dilinden cevaplar verilir. İlgili çiçeğin cevaplaması bittikten sonra bazen sıradaki çiçeğe geçilir bazen de cevaplaması biten çiçeğin dilinden sâliklere nasihatler verilir. Münazara bittikten sonra bir seher vakti gül, mekteb-i irfâna gelir. Diğer çiçeklere sorulan sorular bu sefer güle yöneltilir. Gülün verdiği cevaplar vahdet-i vucûd temasına işaret eder.

İntak sanatı çerçevesinde kaleme alınmış olan Gülşen-âbâd, Türk edebiyatında orijinal eserler arasında yerini alır. Hacim itibariyle küçük; ama ele alınan konunun işlenişi bakımından kendine özgü bir eserdir.

Gülşen-âbâd, Hasan Aksoy tarafından ilk kez 1990 yılında yayımlanmıştır.

Müellifin biyografisi için bk. “Şemsî, Şemseddîn Sivasî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semsi-semseddin-sivasi 

Eserden Örnekler


Âmeden-i Sünbül be-Mahfil-i Gül

Anın ardınca geldi sünbül-i ter

Giyinmiş âsumânî çeşmi nem-ter


Dağılmış mûyı vü hâli perîşân

Gelir bu meclise ol dahi lerzân


Haber söyler derûnundan birûnu

Bu hicrin ol dahi olmuş zebûnu

Suâl

Velî bûyundan oldum mest ü hayrân

Dedim cânâ bu bûdan eyle tibyân


Bu bûy-ı dil-rübâyı kandan aldın

Nesîminle bu aklı neyden aldın


Ne dükkândan alıpsın kıl haberdâr

Bu ıtrı kankı attâr etti îsâr

Cevâb

Dedi al ıtrımı dükkânı sorma

Mukayyed ol benimle kânı sorma


Dedim kândan gelen kânı bırakmaz

Bulan ıtlâkı hergiz kayda bakmaz


Beni aldama dervîş kânı söyle

Bana andan de cânım anı söyle


Dedi evvel ezel bâğında idim

Açılmadık henüz bir gonca idim

[...]

Bahârı dâim idi bî-zemistân

Hazân olmazdı anda bâğ u bostân


Nesîm-i yâr ile hoş-bû idim ben

Hemîşe tâze vü hoş-rû idim ben        (Aksoy 2015: 41-43.)

Kaynakça


Aksoy, Hasan (2005). Şemseddin Sivâsî Külliyatı Gülşen-âbâd. Sivas: Sivas Belediyesi Yay.

Atıf Bilgileri


Süer, Fatih Ramazan. "GÜLŞEN-ÂBÂD (ŞEMSÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/gulsen-abad-semsi. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (ŞEMSÎ) ŞEMSÎ, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. Mehmet Halil Erzen
Görüntüle
2 SÜLEYMÂNİYYE (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Dr. okan doğan
Görüntüle
3 İBRET-NÜMÂ (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Dr. okan doğan
Görüntüle
4 MEVLİD (ŞEMSÎ) ŞEMSÎ, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu
Görüntüle
5 HEŞT BİHİŞT (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Dr. Duygu KAYALIK ŞAHİN
Görüntüle
6 MİR'ÂTÜ'L-AHLÂK (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Prof. Dr. Ahat Üstüner
Görüntüle
7 MENÂKIB-I İMÂM-I A‘ZAM (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Dr. okan doğan
Görüntüle
8 ŞERH-İ GAZELİYYÂT-I SULTÂN MURÂD-I SÂLİS (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Dr. UĞUR ÖZTÜRK
Görüntüle
9 TERCEME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
10 MENÂKIB-I ÇEHÂR-YÂR-İ GÜZÎN (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. yusuf yıldırım
Görüntüle
11 İRŞÂDÜ'L-AVÂM (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Dr. Öğr. Üyesi Ayşe PARLAKKILIÇ MUCAN
Görüntüle
12 UMDETÜ'L-HUCCÂC (ŞEMSEDDİN SİVÂSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. Fatih Ramazan Süer
Görüntüle
13 MENÂZİLÜ'L-ÂRİFÎN (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. yusuf yıldırım
Görüntüle
14 EMR-İ İLÂHÎ VE HÜCCET-İ İLÂHÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. yusuf yıldırım
Görüntüle
15 DÂİRETÜ'L-USÛL (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî (D. 926/1520 - Ö. 1006/1597) Dr. Fatih Çınar
Görüntüle
16 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
17 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
18 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
19 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
20 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
21 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
22 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
23 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
24 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
25 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle