Gülistan, Kaygusuz Abdal’ın manzum tasavvufi eserleri. Gülistan’ın uzunca bir giriş kısmı bulunmaktadır. Burada, bütün ayrıntılarıyla yaratılış anlatılmaktadır. Vaktiyle kâinatın, güneşin, ayın, yıldızların, insanın, cennet, cehennem, huri ve gılmanın, dünya ve ahiretin olmadığından söz edilmekte, bütün bunların yaratılış sebebinin Muhammed Mustafa olduğuna dikkat çekilmektedir. Öyle ki; Allah’ın önce Muhammed Mustafa’yı yarattığı, onun canının canların ilki olduğu, cihanın onun canında sır olarak saklandığı, zamanı gelince Allah’ın sır olan bu cevheri dirilttiği, bunun sonucunda bütün unsurlarıyla cihanın meydana geldiği anlatılmaktadır. Böylece, cihanın meydana gelişinde önce suyun, devamında denizler ve karaların oluştuğu, denizin buğusundan felekler ve felekler içinde meleklerin yaratıldığı belirtilmektedir. Hikâyenin devamında; dünyanın önce denizlerle dolu olduğu, bu durumun elli bin yıl devam ettiği, sonra bir tür kulun geldiği, bunların da elli bin yıl devam ettiği, fakat asla Allah’ı tanımadıklarına dikkat çekilmektedir. Sonra kamışın yaratıldığı, ayağı sığıra, kulağı eşeğe, gövdesi ve tüyü koyuna, huyu ata benzeyen mahlûkların kamışı yiyerek çoğaldıkları belirtilmektedir. Bunlardan sonra yetmiş bin şehrin yaratıldığı, içlerinin hardal tanesiyle doldurulduğu, Allah’ın bir kuş yaratıp ona “taneyi ye” dediği, bunun da elli bin yıl sürmesinin ardından Allah’ın önce atı, sonra da Âdem’i yarattığı dile getirilmektedir. Âdem’e kadar olanların Allah’ı tanımadığı, Âdem’in yerlerin ve göklerin esrarını anlayarak Allah’ı tanıdığı ve bütün mahlûkların halifesi olduğu ifade edilmektedir. Hikâye, şeytanın Âdem’e secde etmemesi, Âdem’in cennete konulması, Havva’nın yaratılışı, şeytanın onları kandırıp yasak buğdayı yedirmesi, Âdem ile Havva’nın cennetten kovulması vb. yaratılış ve var oluşa dair olaylar zinciriyle devam etmektedir. Gülistan’ın giriş kısmında ayrıca, Âdem’in cennetten kopardığı incir yaprağının sütünden pamuğun yaratıldığı, Âdem ile Havva’nın pamuktan elbiseler giydiği, Cebrail’in Âdem’e öküz beslemeyi ve buğday yetiştirmeyi öğrettiği, Âdem ile Havva’dan insanların çoğaldığı vb. tasavvufi olaylar hikâye edilmektedir. Hikâyenin sonunda Şit, Nuh, İbrahim, Musa, Davut ve İsa peygamberlerin sırlarına yer verilmekte ve konu Hz. Muhammed’in esrarının anlatılmasıyla son bulmaktadır. Gülistan’ın girişten sonraki kısımlarında ise genellikle nasihat üslubu kullanılarak tasavvuf ve dervişlikle ilgili hususlar ve tabirlere yer verilmiştir.

Gülistan, mesnevî tarzında kaleme alınmıştır. “Gül bahçesi” anlamına gelmektedir. Gülistan, sembolik bir anlamı içermektedir. Gül, çoğunlukla Allah’ın birliğine işaret eden bir sembol olarak zikredilmektedir. Ayrıca gül, Yaratıcının güzelliğinin ve güzel koktuğu için Hz. Muhammed’in sembolü olarak görülmektedir. Gülistan ise marifet ve irfanı sembolize etmektedir. Gülistan’ın önemli nüshaları Marburg ve Ankara Genel Kitaplığında bulunmaktadır.

Kaygusuz Abdal'ın biyografisi için bk. "Kaygusuz Abdal, Alaeddin Gaybi", Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kaygusuz-abdal-alaeddin-gaybi