Sadık Rifat Paşa'nın Osmanlı Devleti'ndeki merasimlerde, resmi törenlerde, halk için özel günlerde söylenen beliğ ifadelerin derlendiği belâgat kitabı. Tarihî ve edebî tespitleri içinde barındıran Müntehabat-ı Asâr üst başlığının altında bir risale olan Gülbîn-i İnşâ'da, bazı eserlerde yazılı olan sözleri bir kitapta toplama amacı vardır. Eser, nesir türüne giren daha önce bir araya getirilerek yazılmamış, ustaca kaleme alınan birçok veciz ifadenin aktarıldığı bir tür risaledir. Düz yazı sanatında şiirsel bir üslupla ifade edilen ve onu dinleyen herkese güzel gelen sözler, farklı kaynaklardan araştırılarak esere kaynaklık eder. Yazar, eserinde iyi belâgat ustası olmak için sadece zekânın değil, tahsilin de olması gerektiği üzerine düşüncelerini aktarır. Eserin girişinde bir diğer üzerinde durulan konu özellikle fazilet ve şeref sahibi ilim adamlarının eserlerinden faydalanılması gerektiği ve edinilen birikimleri paylaşmanın bir görev olduğudur. Kitapta düşünme ve araştırma sonucunda eser üreten kişilerle ile ilgili olumlu ifadelere yer verilir. Yazar, bu eserinin de ciddi bir emek sonucuna bağlı olarak oluşturduğunu aktarır. Nesirlerdeki sanatsal ifade ve deyimlerin araştırılarak bir kitapta toplatılması bu sahada çalışacak olan kişilere de kolaylık sağlanması amaçlanmıştır.

Gülbîn-i İnşâ, otuz bölümden oluşur. Her bölümde, farklı alanlarda özellikle toplum ve ilim insanları için öne çıkan konulardaki giriş kısımları ve girizgâh şeklindeki tabirler ele alınır. Eserin ilk bölümünde farklı durumlarda kullanılan bazı dualara ilişkin tabirler aktarılır: Peygambere mahsus kullanılan isim ve sıfatlar; padişah ve halifeye has söylenen lakaplar; devlete, onun bekâsına ilişkin tabirler; hüküm verenlere yani hakimlerin kararlarını verdikleri ana dair ifadeler; bir kişi görevden alındığı zaman onun alınmasında kullanılan yazılı ifadeler; yaz, bahar ve kışa dair tabirler; gece ve gündüz için kullanılan ifadeler; hasta ve güçsüzler için kullanılan tabirler; ölüm ve cenazelere dair tabirler; kötü ahlaklı insanlar için sarf edilen söz ve cümleler; bir savaş sonrasında kazanılan zafere ilişkin metihler; Mekke, Medine ve hacılar için kullanılan özlü sözler; şükür ve teşekkür ifadelerinin daha geniş ve edebi ifadeleri; bir yerde çıkan ateş ve yangın için kullanılan ifadeler; mağlubiyet ve sıkıntıya dair tabirler; aşk için kullanılan tabirler; eşkıyalar için kullanılan sözler; şehitler için kullanılan tabirler; kalabalık için kullanılan ifadeler; hasret ve vuslata ilişkin kullanılan tabirler. Bu ifadelere eserde geniş ve ayrıntılı bir şekilde yer verilir. Özellikle birçoğunun anonim olduğu anlaşılan bu tabirleri hem eli kalem tutan kişiler hem de halktan bazı insanların belirli durumlarda kullandığı anlaşılmaktadır.

Şairin biyografisi için bk. “Sadık Rıfat Paşa”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sadik-rifat-pasa