- Yazar Biyografisi (TEİS)
Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi - Madde Yazarı: Prof. Dr. Şevkiye Kazan Nas
- Eser Yazılış Tarihi:915/1509-1510 tarihinden önce
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mesnevi
- Yayın Tarihi:06/12/2021
GÜL-İ SAD-BERG/ GÜL-İ SAD-BERG-İ BÎ-HÂR (CELÎLÎ)
yüz gazelCelîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi (d. 893/1487-88 - ö. 977/1569-70)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Hamidî-zâde Celîlî’nin yüz gazelden oluşan eseri. “Yüz yapraklı gül” anlamına gelen Gül-i Sad-Berg, 915/1509-1510 tarihinden önce, aruzun mefâ‘îlün mefâ‘îlün fe‘ûlün kalıbıyla kaleme alınmıştır. 68 beyitlik mesneviden sonra “gazeliyât” başlığı altında 100 gazel, harf sırasına göre dizilmiştir. Celîlî, “sebeb-i tesmiye” bölümünde, her gazelinin bir gül yaprağı olduğunu, hazanda bile bu gülün renginin solmadığını, gül gibi kokan bu eserinin adını Gül-i Sad-Berg koyduğunu ve sonuna yüz gazel eklediğini anlatır (Kazan Nas 2018: 189).
Klasik Türk edebiyatında Gül-i sad-berg'lerin konusu genellikle ahlâkî, dinî ve tasavvufî olmasına rağmen Celîlî’ninki din dışı gazellerden meydana gelmiştir. (Kazan Nas 2018:42-45). Celîlî, Gül-i Sad-berg’ini ayrı bir eser saymış ve dostlarına da böyle takdim etmiştir. Hecr-nâme ve Mehenk-nâme’leri “icâd” etmekle Penc Genc yolundakilerden ayrılmış; Gül-i Sad-berg’le de bu sahaya “yenilik” getirmiştir (Ayan 1979-1983:15-45).
“Gül-i Sad-berg”, Külliyât-ı Celîlî adıyla Paris Bibliotheque Nationale Ancien Fonds 364 numaralı 130 varaklık külliyatın içinde (v.3b-86b) der-kenardadır. Eserin diğer nüshası Süleymaniye Kütüphanesi Ali Nihat Tarlan 72 numaralı mecmuada (v.36b-44a) bulunmaktadır. Külliyat nüshasında “gazeliyât” bölümündeki bazı gazellerin başına “gül” yazılarak onların “gül-i sad-berg” olduğu belirtilmek istenmiştir. Ancak bu “gül”ler 99’da tane olup 100 sayısını vermemektedir. Bu işaretlerin 96 tanesi Türkçe, 3 tanesi de Farsça gazelin başındadır. Süleymaniye Kütüphanesi Ali Nihat Tarlan nüshasında 100 gazel olmakla birlikte bunların büyük bir kısmı Külliyat nüshasında işaretlenen şiirlerden farklıdır. Ali Nihat Tarlan nüshasının aksine, Külliyat nüshasında “gül” olarak işaretlenen gazellerin hiçbiri Bahâr-nâme’de yoktur. Celîlî’nin “Gül-i Sad-Berg”i, Dîvân’ın tenkitli metninin oluşturulmasında önemli bir eserdir. Şevkiye Kazan Nas (1.bsk.2011 ve 2.bsk.2018) tarafından neşredilmiştir.
Şairin biyografisi için bk. “Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/celili-hamidizade-abdulcelil-efendi
Eserden Örnekler
Dîden-i Gül-i Sad-berg-i nâzenîn ve şinîden-i feryâd-ı bülbül-i hazîn
Biraz geşt eyledüm bir mergzârı
Temâşâ eyledüm bâg-ı bahârı
Gül-i Sad-bergi gördüm hâr içinde
Yatur ol nâzenîn âzâr içinde
Figân âgâz kılmış bülbül-i zâr
Ki ey maʿşûk igen olma cefâkâr
Makâmun sîne-i vîrân yaraşur
Hatâ didüm ne sîne cân yaraşur
Çü yirün var çirkin yüzüm üzre
Kadem-rence kıl iki gözüm üzre
Dilersen pâk gönlüm mesken eyle
Dilersen çeşmüme gir rûşen eyle
Anun kim yiri vardur cân içinde
Neden kem ola hâristân içinde
Dirîgâ hâr u hasdur hem-nişînün
Geçer bî-hûde ʿömr-i nâzenînün (Kazan Nas 2018: 190-191)
Kaynakça
Ayan, Hüseyin (1979-1983). “Hamidî-zâde Celîlî”. Türk Kültürü Araştırmaları 17 (21): 15-45.
Kazan Nas, Şevkiye (hzl.) (2017a). Celîlî’nin Husrev ü Şîrîn Mesnevisi (İnceleme-Metin). Konya: Palet Yay.
Kazan Nas, Şevkiye (hzl.)(2017b). Celîlî’nin Leylâ vü Mecnûn Mesnevisi (İnceleme-Metin-Çeviri). Konya: Palet Yay.
Kazan Nas, Şevkiye (hzl.)(2018). Celîlî Divanı (İnceleme-Metin). Konya: Palet Yay.
Kazan Nas, Şevkiye (hzl.)(2018a). Celîlî Dîvânı. Ankara: KTB Yay. E-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/59375,celili-divanipdf.pdf?0 [Erişim tarihi: 01.08.2021].
Kazan Nas, Şevkiye (hzl.)(2018b). Celîlî Leylâ vü Mecnûn. Ankara: KTB Yay. e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/58919,celili-leyla-vu-mecnunpdf.pdf?0 [Erişim tarihi: 01.08.2021].
Kazan Nas, Şevkiye (hzl.)(2019). Celîlî Husrev ü Şîrîn. Ankara: KTB Yay. e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/64195,celili---husrev-u-sirinpdf.pdf?0 [Erişim tarihi: 01.08.2021].
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (CELÎLÎ) | Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi | Doç. Dr. Arzu Atik |
Görüntüle | ||
2 | BAHÂR-NÂME (CELÎLÎ) | Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi | Doç. Dr. Arzu Atik |
Görüntüle | ||
3 | HUSREV Ü ŞÎRÎN (CELÎLÎ) | Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi | Prof. Dr. Şevkiye Kazan Nas |
Görüntüle | ||
4 | LEYLÂ VÜ MECNÛN (CELÎLÎ) | Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi | Doç. Dr. Arzu Atik |
Görüntüle | ||
5 | HECR-NÂME/HAZÂN-NÂME (CELÎLÎ) | Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi | Prof. Dr. Şevkiye Kazan Nas |
Görüntüle | ||
6 | MEHEK-NÂME (CELÎLÎ) | Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi | Prof. Dr. Şevkiye Kazan Nas |
Görüntüle | ||
7 | YÛSUF U ZÜLEYHÂ (CELÎLÎ) | Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi | Prof. Dr. Şevkiye Kazan Nas |
Görüntüle | ||
8 | ŞEH-NÂME TERCÜMESİ (CELÎLÎ) | Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi | Prof. Dr. Şevkiye Kazan Nas |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
10 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
11 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
12 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
13 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
14 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
15 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
17 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
18 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |