Tursun Fakîh’in kaleme aldığı mesnevi. Eser, literatürde “Gazavât-ı Bahr-ı Ummân ve Sandûk”, “Gazavât-ı Hazret-i Ali Kıssa-i Ummân”, “Kıssa-i Ummân”, “Cumhûr-nâme” gibi adlarla da anılmaktadır. Eserin yazılış tarihi bilinmemektedir. Ancak şairin 13-14. yüzyıllarda yaşamış olmasına ve metnin dil özelliklerine bakılınca Gazavât-ı Bahr-ı Ummân ve Sandûk’un Eski Anadolu Türkçesinin ilk dönem eserlerinden olduğu anlaşılmaktadır. İslam Ansiklopedisi’nin Dursun Fakîh maddesinde müellifin yalnızca Gazavât-nâme adlı eserinden söz edilmiştir (Aksoy 2005: 7-8). Yazıcı ise Gazavât-ı Bahr-ı Ummân ve Sandûk ile birlikte müellifin dört eseri olduğunu ve bunun da dört nüshası olduğunu belirtmiştir (2005: 7-8). İncinur Atik Gürbüz (2014) ve Mehmet Gümüşkılıç (2013: 144) metnin tespit edilen beş nüshasının varlığından söz etmişlerdir. Metin mesnevi nazım şekliyle ve aruzun “fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilün” kalıbıyla kaleme alınmıştır. Klasik edebiyatın yeni yeni oluşmaya başladığı bir dönemde yazıldığı için kimi aruz kusurları bulunmaktadır. Aruzda olduğu gibi kafiyede de kimi bozukluklar görülmektedir (Çetin 2002: 13; Yazıcı 2005: 13). Neslihan Yazıcı, yaptığı karşılaştırmalı çalışmaya dayanarak metnin 1473 beyitten oluştuğunu belirtmiştir (2005: 43).

Gazavât-ı Bahr-ı Ummân ve Sandûk, konusunu menkıbelerden veya tarihten alan kahramanlık konulu mesnevilerdendir. Eser, nasihat niteliğindeki beyitlerle başlamaktadır. Hikâyenin başlangıcı ise Hz. Muhammed’in huzurudur. Bitiş bölümünde Tursun Fakîh, eserini yalnız okunmak için değil dinlenmek için de yazdığını belirtmiştir (Çetin 2002: 24). Gazavât-ı Bahr-ı Ummân ve Sandûk’ta Hz. Alî, onun oğulları Hasan ve Hüseyin ve Hâlid bin Velîd’in kahramanlıkları anlatılmaktadır. Cinler, ifritler, devler ve diğer olağanüstü yaratıklarla dolu olan manzume, Hz. Ali'nin yapmış olduğu savaşların efsanevi olarak yeniden anlatımını temsil etmektedir. Hikâye beş bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde konuğun Hz. Muhammed’le konuşması, elçilerin esir alınması, ikinci bölümde Hz. Alî ve arkadaşlarının esirleri kurtarmak için çıktığı yolculuk, üçüncü bölümde Hz. Alî’nin Cumhûr’un sarayına gitmesi ve orada başına gelen olaylar, dördüncü bölümde Alî’nin kuyuya inmesi, Mekeli’yi kurtarması, Cinnî Yûsuf ve Abdân ile sandığa karşı yaptıkları savaş (Sandık, eserde Cumhûr'un ülkesinde Tanrı olarak kabul edilir. Gerçek anlamıyla tasvir edilen sandığın içerisinde olağanüstü güçlere sahip bir dev bulunmaktadır. Eserin sonunda Tursun Fakîh, sandığın metaforik olarak nefis anlamında kullanıldığını dile getirmiştir.), beşinci bölümde ise sandığın içindeki İstihrâc adlı devin yakalanması ve sahabelerin geri dönmesi anlatılmaktadır (Yazıcı 2005: 15-16).

Tursun Fakîh’in tüm mesnevilerinde olduğu gibi Gazavât-ı Bahr-ı Ummân ve Sandûk adlı eseri de konuşma dili ile yazı dilinin henüz ayrılmadığı bir döneme tekabül eden Eski Anadolu Türkçesi özellikleri barındırmaktadır. İçinde çok sayıda  Arapça ve Farsça sözcük barındırmayan eserin dili oldukça sade ve anlaşılırdır (Çetin 2002: 35).

Neslihan Yazıcı, Gazavât-ı Bahr-ı Ummân ve Sandûk'u konu edinen bir yüksek lisans tezi hazırlamış (2005), İsmet Çetin (2002, 2008) ve Mehmet Gümüşkılıç'ın (2007) mesnevi üzerine yaptığı çalışmalar da yayımlanmıştır. 

Şairin biyografisi için bk. “Tursun Fakîh, Dursun Fakîh, Tursun Fakı, Dursun Fakı”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/tursun-fakih-dursun-fakih-tursun