GAZÂLE-NÂME (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ)
manzum zafer-nâme
Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi (d. 935/1528 - ö. 1014? / 1017?/1605?/1608?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Muhyî-i Gülşenî’ye ait zafernâme türünde mesnevi. Gazâle, Memlüklüler döneminden itibaren eşkıyalık, yol kesicilik ve adam öldürme suçlarıyla bilinen bedevi bir Arap kabilesinin adıdır. Nil Nehri civarında yaşayan bu kabilenin zulümleri dayanılamayacak dereceye gelse de onların gücünden dolayı hiç kimse bu duruma müdahalede bulunamaz. Nihayet III. Murad (ö. 1595) bu sorunun ortadan kaldırılması için ferman gönderir. 13 günlük bir mücadele sonunda Gazâle Arapları bastırılır ve önemli bir kısmı esir edilir. Bu zafer, çevredeki diğer eşkıyalara da ibret olur.

Fe’ûlün fe’ûlün fe’ûlün fe’ûl vezninde yazılan bu 355 beyitlik mesnevi tevhit, naat ve III. Murad övgüsüyle başlayıp Gazâle Araplarının zulümlerinden, padişahın bu sorun hakkında ferman göndermesinden ve Mısır Valisi Hafız Ahmed Paşa’nın Gazâle Araplarına karşı yürüttüğü mücadeleden bahsederek devam eder. Osmanlı kuvvetlerinin açık arazide eşkıyaların izini nasıl sürdüğü, kimlerin nasıl kahramanlık gösterdiği bir bir anlatılır (Yaşar 2020: 84-105). Metinde eserin yazılış tarihine dair herhangi bir kayıt yoktur.

Bilinen tek nüshası Mısır Millî Kütüphanesi, Mecâmi-i Türkî numara 23’te bulunan Mecmûa-yı Muhyî içerisinde 407a-412b varakları arasında bulunan eseri Önder Yaşar neşretmiştir (2020).

Şairin biyografisi için bkz. "Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muhyii-gulseni-ekmekcizade-seyh   

Eserden Örnekler


Gazâle be-nâm ü ‘Azâzil’e râm

Rezâletle tugyânları ber-devâm


‘Azûz u Mülûke Hasûbe üçi

‘Usâtile iderdi dâyim güçi


Dahı niçe bin müfsid olup refîk

Olar nusratıyla keserler tarîk


Hıyânet idi dâyımâ işleri

Dahı hûn-ı nâ-hakdı cünbişleri


Niçe kerre merhûm Şey Kaytbay

Cerîde idüp ‘asker-i tîz-pây


Olar üzre ılgar göndermiş ol

Biraz nâr-i a’dâyı söndürmiş ol


Velî dâyimâ nehb ü gâret idüp

Niçe vechile zulmı ‘âdet idüp


Yakarlardı zâri’lerün hırmenin

Keserlerdü şâri’lerün me’menin (Yaşar 2020: 89)

Kaynakça


Yaşar, Önder (2020). "16. Asırdan Bir Zafername Örneği: Muhyî-i Gülşenî’nin Gazâle-nâme Adlı Eseri". Hikmet Akademik Edebiyat Dergisi (12): 73-112.

Atıf Bilgileri


ASLAN, Murat. "GAZÂLE-NÂME (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/gazale-name-muhyi-i-gulseni. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 BÜNYÂD-I Şİ'R-İ ÂRİF/RİSÂLE-İ KÂFİYE (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz
Görüntüle
2 KAVÂ’İD-İ BÂLEYBELEN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz
Görüntüle
3 GÜL-İ SAD-BERG (HALVETÎ MUHYÎ) Halvetî Muhyî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
4 DÎVÂN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Araş. Gör. Murat ASLAN
Görüntüle
5 MESÂDİR-İ ELSİNE-İ ERBA‘A (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz
Görüntüle
6 MENÂKIB-I İBRÂHÎM GÜLŞENÎ (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Faruk Sönmez
Görüntüle
7 ŞERH-İ HADÎS-İ ERBA'ÎN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddîn Muhammed Gülşenî Efendi Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
8 ŞERH-İ HADÎS-İ CİBRÎL (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
9 HüSN Ü DİL (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Doç. Dr. Berat Açıl
Görüntüle
10 GAZÂLE-NÂME (MENSUR) (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Araş. Gör. Murat ASLAN
Görüntüle
11 MUHTASAR İLM-İ MEVCÛDÂT (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz
Görüntüle
12 NEFHATÜ'L-ESRÂR (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi (d .935/1528-ö. 1014-1017/1605-1608 (?) Diğer Şule Kandemir
Görüntüle
13 AHLÂK-I KİRÂM (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi (d .935/1528-ö. 1014-1017/1605-1608 (?) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
14 SİLSİLETÜ’L-AŞK (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
15 ŞEHD-İ EBRÂR (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Öğr. Üyesi Nülüfer ÇELİK
Görüntüle
16 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
17 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
18 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
19 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
20 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
21 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
22 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
23 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
24 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
25 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle