FÎRÛZ-NÂME (KÂMÎ)
manzum aşk hikâyesi
Kâmî, Edirneli Mehmed Kâmî Efendi (d. 1059/1649-50 - ö. 10 Zilkade 11361136/22 Temmuz 1724)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Edirneli Mehmed Kâmî Efendi'nin (d. 1059/1649-50 - ö. 10 Zilkade 11361136/22 Temmuz 1724) aşk konulu manzum eseri. Aruzun "fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilün" kalıbının kullanıldığı 159 beyitlik kısa bir mesnevi olan eserde hacimli mesnevilerde bulunan tevhid, münacat, na‘t, sebeb-i telif, dua, hâtime gibi bölümler bulunmamakta; 10 beyitlik sözün değerini anlatan bir girişin ardından asıl konuya geçilmiştir.

Klasik çift kahramanlı aşk mesnevilerinden farklı olan Fîrûz-nâme, konusu itibarıyla orijinaldir. Mesnevi kısaca şöyle özetlenebilir: Adaleti, ismet ve iffetiyle meşhur bir padişah azat ettiği kölesi Fîrûz’un eşi Gülruh’a aşık olur, bir görevle Fîrûz’u evinden uzaklaştırarak Fîrûz’un evine gider. Gülruh, kapıyı açmakla birlikte padişahın aşkına karşılık vermez, şah isteğine kavuşamadan üzüntüyle oradan ayrılır. Bu arada görevden dönen Fîrûz, Şah’ın kendi evinden çıktığını görerek üzülür, ancak olan biteni eşinden dinleyince bu durumu çözmek için eşini babasının evine gönderir ve padişahın ne yapacağını bekler. Bu arada Gülruh’un babası mahkemeye başvurur, sembolik bir hikâyeyle padişahın huzurunda durumu anlatır, padişah anlatılan hikâyeden çıkarması gereken dersi alır ve Gülruh’un Fîrûz’a ait olduğuna dair karar vererek aradan çekilir.

Fîrûz-nâme mesnevisi Kâmî Dîvânı’nın Edirne, Selimiye, Badi Efendi. 2136/1, İstanbul Üniv. Ktp., T. 2839 ve T. 2888 numaralı nüshalarında yer almaktadır. Ayrıca kütüphanelerde müstakil bir eser olarak yazma nüshalarına da rastlanan Fîrûz-nâme'nin bilinen toplam 11 nüshası mevcuttur. Bu mesnevi Özlem Ercan tarafından Süleymaniye Ktp., Pertev Paşa 419/2, Kayseri Raşid Efendi Ktp., Raşid Efendi 1273/6 numarada kayıtlı nüshaları esas alınarak yayımlanmıştır (2002).

Şairin biyografisi için bk. "Kâmî, Edirneli Mehmed Kâmî Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kami-edirneli-mehmed-kami-efendi 

Eserden Örnekler


Bir iki gün perde-nişîn oldı şâh

Tâ ola hâlî vü tehî şâh-râh

Yola girüp eyledi bâ-pîç ü tâb

Hâne-i Fîrûz’a varup dakka bâb


Zevcini zann eyledi ol nîk-nâm

Kapuyı açdı olarak şâd-kâm


Gördi hemân içerüye girdi şâh

Didi ki vâh ismetüm oldı tebâh


Ey şeh-i âlem ne geliş bu geliş

Şâh-ı cihân olana düşmez bu iş

Şâh didi ey sözi çok şîvekâr

Tâ bu kadar serzeniş itmek ne var

Didi ana Gül-ruh eyâ tâcver

Şâh u gedâ mebhası fihi nazar


Şâhlarun gönli hümâya adîl

Nice olur hem-ser-i zâg-ı rezîl

Gördi ki şâh uzadur bu kîl ü kâl

Kokmaga yok çâre degül ki visâl

Gül-ruh’a bu gûne sitemler ider

Girdügi kapudan o çıkup gider (Erişen Yazıcı 1998: 389-390).

Kaynakça


Ercan. Özlem (2002). “Kâmî Mehmed Efendi ve Firûznâme”. U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. 3: 115-34.

Erişen Yazıcı. Gülgün (1998). Edirneli Kami ve Divanının Tenkitli Metni. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.

Erişen Yazıcı. Gülgün (2017). Kâmî Divanı. ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10619,kamipdf.pdf?0 (Erişim tarihi: 20.07.2014)

Atıf Bilgileri


Erişen Yazıcı, Gülgün. "FÎRÛZ-NÂME (KÂMÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/firuz-name-kami. [Erişim Tarihi: 05 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (KÂMÎ) Kâmî, Edirneli Mehmed Kâmî Efendi Prof. Dr. Gülgün Erişen Yazıcı
Görüntüle
2 BEHCETÜ'L-FEYHÂ Kâmî, Edirneli Mehmed Kâmî Efendi Prof. Dr. Gülgün Erişen Yazıcı
Görüntüle
3 TUHFETÜ'Z-ZEVRÂ Kâmî, Edirneli Mehmed Kâmî Efendi Prof. Dr. Gülgün Erişen Yazıcı
Görüntüle
4 ÂSAF-NÂME (KÂMÎ) Kâmî, Edirneli Mehmed Kâmî Efendi Prof. Dr. Gülgün Erişen Yazıcı
Görüntüle
5 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
6 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
7 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
8 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
9 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
10 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
11 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
12 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
13 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
14 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle