- Yazar Biyografisi (TEİS)
Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî - Madde Yazarı: Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
- Eser Yazılış Tarihi:904/1499 - 908/1503
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Kıyafetname
- Yayın Tarihi:09/06/2022
FİRÂSET-NÂME (FİRDEVSÎ)
firaset ve kıyafet ilmine dair eserFirdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî (d. 857/1453 - ö. 922’den sonra/1517’den sonra)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Firdevsî-i Tavîl tarafından manzum-mensur karışık olarak yazılan firâset-nâme türündeki eser. Firdevsî, Münâzara-i Seyf ü Kalem’de Firâset-nâme adında bir eseri olduğunu kaydetmiştir (Tanyıldız 2007: 169). Bu eser, II. Bâyezîd döneminde sadrazam olan Mesîh Paşa (ö. 906/1501)’ya sunulmuştur. Eserin yazımı Münâzara-i Seyf ü Kalem’in telif tarihi olan 908/1503’den önce ve sadrazam Mesîh Paşa’nın görevde bulunduğu 904/1499- 906/1501 arasına tarihlenmektedir. Kaynaklarda risalenin II. Bâyezîd’in cülusundan (885/1481) önce kaleme alındığı kayıtlıysa (Biçer 2005: 74) da bu tarih Mesîh Paşa’nın sadrazamlığından önceye denk geldiği için doğru değildir.
Firâset-nâme’nin bilinen tek nüshası Milli Kütüphane, Yazmalar Koleksiyonu, nu. 06 Mil Yz A 5151'de kayıtlıdır. Harekeli nesih ile yazılan eser 114 varaktan oluşur ve her sayfada 11 satır bulunmaktadır. Yazmanın 1b sayfasında eserin adı “Hazâ Kitâbu Firâset-nâme” şeklinde kaydedilmiştir. Yazmanın 2b sayfasındaki “Bâb-ı Heftum” (Yedinci Bölüm) başlığından hareketle önceki altı bölümle besmele, hamdele, salvele, sebeb-i telif, dibace bölümlerinin eksik olduğu görülmektedir. Toplam 44 bâbdan oluşan eserin ortasından da bazı bâbları eksiktir. Sayfaları dağınık olan eserde 4a’dan sonra olması gereken 11, 12 ve 13. bâblar 67a’dan sonra gelmektedir. Bâb başlıkları Farsçadır.
Eserin genel muhtevası firâset ve kıyâfet ilmiyle ilgili olup, insanların dış görünüşünden hareketle kişiliği hakkında yapılan yorumlara dayanmaktadır. Eserde ayrıca tıp ilmi hakkında bilgiler, cariye ve hizmetkâr seçimi gibi farklı konular da yer almaktadır. Konuların soru-cevap şeklinde ele alındığı eserde Hz. Süleymân'ın sorduğu soruları, Lokmân Hekîm ise cevaplamaktadır. Eserin binicilikle ilgili olduğuna dair verilen bilgi (Noyan 1986:15) doğru değildir.
Firâset-nâme üzerine Sedat Kardaş'ın hazırlamakta olduğu kitap ile Zeynep Kılıç'ın doktora tezi devam etmektedir.
Müellifin biyografisi için bk. “Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/firdevsi-serefeddin-musa-uzun-firdevsi
Eserden Örnekler
Firâset-nâme’den
Süleymân aleyhi’s-selâm su’âl kılup didi kim yâ Lokmân Hekîm haber virgil bize kim ne sıfatlu kimseleri nöker dutmak gerekdür kim anlardan hayr gele ve dahı ne sıfatlu kişilerden hazer kılmak gerekdür kim Lokmân Hekîm cevâb virüp didi kim yâ Süleymân bir kişi kim uzun boylu ve ak tenlü ve çok sakallu olsa ol kişi akılsuz ve nâdan olur ve dahı yâ Süleymân bir kişi kim orta boylu ve seyrek sakallu ve şehlâ gözlü olsa âkil ü dânâ olur.
…
Ol Süleymân-nâme’sin te’lîf iden
Üç yüz altmış altı cild tasnîf iden
Bu Firâset-nâme’yi ol söyledi
Nüshasın manzûm mensûr eyledi
Hâlin insün eyledi sana beyân
Her kişiye kim nazar kılsan hemân (Firdevsî-i Tavîl, vr. 33a, 113b)
Kaynakça
Biçer, Bekir (2005). Firdevsî-i Rûmî ve Tarihçiliği. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
Büke, Himmet (2015a). Firdevsî-i Rûmî, Süleymannâme (38. Cilt), Dil Özelliklerı̇, Metin, Söz Dizini. Doktora Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi.
Büke, Himmet (2015b). “Firdevsî-i Rumî, Hayatı ve Eserleri Hakkında Yeni Bilgiler”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (13): 481-501.
Büyükkarcı Yılmaz, Fatma (2021). “Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/firdevsi-serefeddin-musa-uzun-firdevsi [Erişim tarihi: 08.06.2022]
Firdevsî-i Tavîl. Firâset-nâme. Ankara Milli Kütüphane. Yazmalar Koleksiyonu. Nu. 06 Mil Yz A 5151.
Noyan, Bedri (1986). Firdevsî-i Rûmî; Manzum Hacı Bektâş Velî Vilâyet-nâmesi. Aydın.
Tanyıldız, Ahmet (2007). “Uzun Firdevsî ve Münâzara-i Seyf ü Kalem’i”. TÜBAR, XXII: 163-188.
Tanyıldız, Ahmet (2017). Firdevsî-i Rûmî, Kalem İle Kılıcın Münazarası (Münazara-i Seyf ü Kalem). İstanbul: Büyüyenay Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | SÜLEYMÂN-NÂME-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
2 | KUTB-NÂME / KISSA-İ CEZÎRE-İ MİDİLLİ (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
3 | DA'VET-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Prof. Dr. Fatma Büyükkarcı Yılmaz |
Görüntüle | ||
4 | MÜNÂZARA-İ SEYF Ü KALEM (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Prof. Dr. Ahmet TANYILDIZ |
Görüntüle | ||
5 | KISSA-NÂME-İ SÜLEYMÂN ALEYHİSSELÂM / SÜLEYMÂN-NÂME-İ KEBÎR (74, 75 VE 76. CİLTLER) (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
6 | SİLÂHŞOR-NÂME / MÜSELLAH-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
7 | SATRANÇ-NÂME-İ KEBÎR / ŞATRANÇ-NÂME-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
8 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
9 | HAYÂT U MEMÂT / HAYÂT-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
10 | MANZUM HÂCI BEKTÂŞ VELÎ VİLÂYET-NÂMESİ / VİLÂYET-NÂME-İ HÂCI BEKTÂŞ VELÎ-İ HORASÂNÎ (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
11 | TEŞHÎSÜ’L-İNSÂN (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
12 | PEND-NÂME-İ EFLÂTUN (FİRDEVSÎ ?) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
13 | SÜLEYMÂN-NÂME VÜ BELKÎS-NÂME / TECNÎSÂT VE SÜLEYMÂN-NÂME VÜ BELKÎS-NÂME / TECNÎSÂT-I SÜLEYMÂN-NÂME VÜ BELKÎS-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
14 | HADÎS-İ AHSEN (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
15 | HADÎKATÜ’L-HAKÂYIK / TUHFETÜ’L-HÂDÎ / HAKÂYIK-NÂME / HAKÎKAT-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
16 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
17 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
18 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
19 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
20 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
21 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
22 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
23 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
24 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
25 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |