Şeyhülislâm Ahmed Ârif Efendi’nin Filibe’ye dair eseri. Yazar eserinde 1830 nüfus sayımında görevli olarak gittiği Filibe ile ilgili ayrıntılı bilgiler vermektedir. Defter hakkında Mahir Aydın’ın (2013: 65-94) yaptığı incelemeye göre Ârif Hikmet Efendi, bir yandan Filibe nüfusunu kayda geçirirken diğer yandan şehrin sosyo-ekonomik tablosunu çizip Filibe’nin nahiyeleri, dereleri, bazı mahalleleri ve çevresindeki yerleşim yerleri, tarım ürünleri, üzüm bağları ve bu bağlardan elde edilen üzümlerle yapılan şaraplar ve rakılar, hayvancılık, ipek ve balcılık, başta abacılık olmak üzere ticaret ürünleri, gül tarlaları ve gül yağı ile gül suyu üretimi; bakkal, basmacı, berber, boyacı, demirci, fırıncı, hasırcı, kiremitçi, kürkçü, meyhaneci, papuççu, sabuncu, saraç, terzi vs. meslek erbabı; gelirler, harcamalar, vergiler hakkında bilgiler vermiştir.

Şeyhülislâm Ahmed Ârif Efendi eserinde köylünün sıkıntılarına da değinmiştir. Köylüye yüklenen vergiler karşısında onların çaresizliğini açıkça dile getirmiştir. Bunların yanı sıra burada yaşayan insanların uzun ömürlü oluşları, buradaki hamamların varlığına dair bilgiler bulunmaktadır.

Eserin bilinen tek nüshası, İstanbul Üniversitesi Türkçe Yazmalar 9975 numarada kayıtlıdır. Filibe Defteri’ne dair Mahir Aydın, ayrıntılı bir inceleme yapmıştır (2013).

Ârif Hikmet’in biyografisi için bk. “Hikmet, Şeyhülislâm Ahmed Ârif”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hikmet-seyhulislam-ahmed-arif