- Yazar Biyografisi (TEİS)
Nev'î Yahyâ - Madde Yazarı: Doç. Dr. Fatih Koyuncu
- Eser Yazılış Tarihi:1596
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Siyasetname
- Yayın Tarihi:27/12/2021
FEZÂ'İLÜ'L-VÜZERÂ VE HASÂİLÜ'L-ÜMERÂ (NEV’Î)
siyaset-nâmeNev'î Yahyâ (d. 940/1533-34 - ö. 1007/1599)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Nev‘î’nin içerisinde manzum parçaları da ihtiva eden mensur siyaset-nâmesi. Yazım tarihi tam olarak bilinmeyen eser, Cigala-zâde Yusuf Sinan Paşa’nın (ö. 1606) vezirliği zamanı olan 27 Ekim-5 Aralık 1596 tarihleri arasında kaleme alınmıştır. Sekiz varak olan bu metinde vezirlerin devlet işlerindeki önemli rolü anlatılmış ve ideal bir tablo çizilmiştir.
Nev‘î, Fezâilü’l-Vüzerâ ve Hasâilü’i-Ümerâ'da insanların en şereflilerini üç gruba ayırır: Bunlar sırasıyla peygamberler, halifeler ve vezirlerdir. Ona göre vezir sultanın gözü, kalbi, kulağı ve hüküm veren dili gibi olmalıdır. Bir konuda sultan veziriyle fikir alışverişinde bulunursa, ona her yönüyle itimat etmelidir. Bunun için vezir, eminliğiyle padişahın güvenini sağlamalıdır. Müellif, vezirin iyi ahlâklı, zeki, dindar ve hilm (yumuşak huyluluk) sahibi olmasını nasihat eder. Bu vasıflara sahip olmayan bir kişinin vezirliğe getirilmemesi gerektiğini belirtir. Nev‘î, son olarak Sinan Paşa’nın yapmış olduğu başarılı işlerle Âsaf bin Berhiyâ, Büzürcmihr, Nizâmülmülk ve Amîdüddin-i Salgurî gibi vezirliğiyle ün yapmış şahıslardan, Beydebâ gibi filozoftan daha üstün olduğunu söyler. Nev‘î’ye göre isimleri anılan zatlar Sinan Paşa’nın zamanında yaşasalardı, onun yanında sönük kalacaklardı.
Nev‘î, eserinde orta nesre örnek olacak üslup kullansa da daha çok süslü nesri tercih etmiştir. Metinde Arapça-Farsça kelime ve tamlamaları sıklıkla tercih eden yazar, akıcılığı sağlamak için secilere de başvurmuştur.
Fezâilü’l-Vüzerâ ve Hasâilü’i-Ümerâ, Fatih Koyuncu tarafından yayınlanmıştır (2016).
Yazarın biyografisi için bk. “Nev’î, Yahya”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nevi-yahya
Eserden Örnekler
“ ‘Azîmet: Mühimmât-ı mülk ü millet dâhil-i hayyiz-i suhûlet olmayup belki her kâr-ı hurd u sebük sengîn ü büzürg ‘add olunmak gerek ve maslahat-ı hâl-i imrûz ferdâ-yı istikbâle havâle kılınmayup ibnü’l-vakt olmak lâzımdur ki ferdâ içün dahı efrâd-ı mesâlih müheyyâdur ve câ’izdür ki hâlâ müteyessir olan emr-i istikbâlde müte‘assir belki mümteni‘ ola. Husûsâ zât-ı kerem-nihâd, zemâyim-i ahlâkdan sıfat-ı ihmâle mu‘tâd olmamak îcâb ide.
Mu‘âmele-i Şâh-ı Vezîr: Vezîr-i dîvân, dil ü dîde-i sultân ve zebân-ı fermân ve gûş-ı iz‘ân-ı şâh-ı cihân gerekdür ki tâ cemî‘-i mesâlih-i mülk ü mâl ve leşker ü ra‘iyyet ü ‘iyâlde ittihâd üzre olup tab‘ına lâyih olan umûrı meşveretde kendü a‘zâ vü cevârihi gibi ana i‘timâd ide.” (Koyuncu 2016: 237)
Kaynakça
Adalıoğlu, Hasan Hüseyin (2009). “Siyâsetnâme”. İslâm Ansiklopedisi. C. 37. İstanbul: TDV Yay. 304-306.
Donuk, Suat (hzl.) (2017). Nev‘izâde Atâyî Hadâ’iku’l-Hakâ’ik Fî Tekmileti’ş-Şakâ’ik. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Yay.
Kortantamer, Tunca (1991). “Nev’î Efendi’nin Sadrazam Sinan Paşa’ya Ders Veren Bir Mektubu”. Osmanlı Araştırmaları/The Journal of Ottoman Studies, 11: 215-228.
Koyuncu, Fatih (2016). “Nevî’nin Siyâsetnâme Türündeki Eseri Fezâilü’l-Vüzerâ ve Hasâilü’l-Ümerâ”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 17: 215-242.
Levend, Agâh Sırrı (1962). “Siyaset-nameler”. TDAY Belleten 10: 167-194.
Mazıoğlu, Hasibe (2014). “Nev’î’nin Hayatı ve Kişiliği". Eski Türk Edebiyatı Makaleleri. Ankara: TDK Yay.
Şakiroğlu, Mahmut H. (1993). “Cigalazâde Sinan Paşa”. İslâm Ansiklopedisi. C. 7. İstanbul: TDV Yay: 525-526.
Tulum, Mertol ve M. Ali Tanyeri (1977). Nev’î Divan -Tenkidli Basım. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay.
Uğur, Ahmet (2001). Osmanlı Siyâset-Nâmeleri. Ankara: MEB Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (NEV'Î) | Nev’î, Yahyâ | Tuba Durmuş |
Görüntüle | ||
2 | TERCÜME-İ HADÎS-İ ERBAÎN (NEV'Î) | Nev'î, Yahyâ | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
3 | HASB-İ HÂL (NEV'Î) | Nev’î, Yahyâ | Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya |
Görüntüle | ||
4 | GÜL-İ SAD-BERG (NEV'Î) | Nev’î, Yahyâ | Prof. Dr. İbrahim Çetin DERDİYOK |
Görüntüle | ||
5 | TERCÜME-İ MÜNŞEÂT-I HÂCE-İ CİHÂN (NEV’Î) | Nev'î, Yahyâ | Doç. Dr. Hasan Gültekin |
Görüntüle | ||
6 | NETÂYİCÜ'L-FÜNÛN ve MEHÂSİNÜ'L-MÜTÛN (NEV'Î) | Nev’î, Yahyâ | Araş. Gör. Burhan Can |
Görüntüle | ||
7 | RİSÂLE-İ NEVÂ-YI ‘UŞŞÂK (NEV’Î) | NEV’Î, Yahyâ | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
8 | FASLUN FÎ FAZÎLETİ’L-‘IŞK (NEV’Î) | Nev'î, Yahyâ | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
9 | RİSÂLE-İ ŞİKÂYET-İ RÛZİGÂR (NEV’Î) | Nev'î, Yahyâ | Dr. MEHMET AKİF YALÇINKAYA |
Görüntüle | ||
10 | SİNAN PAŞA’YA MEKTUP (NEV'Î) | Nev’î, Yahyâ | Dr. Bilal Güzel |
Görüntüle | ||
11 | GEVHER-İ RÂZ (NEV’Î) | Nev'î, Yahyâ | Dr. Bilal Güzel |
Görüntüle | ||
12 | LEYLÂ VÜ MECNÛN (NEV’Î) | Nev'î, Yahyâ | Dr. Öğr. Üyesi Munise KOÇ |
Görüntüle | ||
13 | TERCEME-İ KISSA-İ HIZR U MÛSÂ (NEV'Î) | Nev'î, Yahyâ | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
14 | MÜNÂZARA-İ TÛTÎ VÜ ZÂG (NEV’Î) | Nev'î, Yahyâ | Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya |
Görüntüle | ||
15 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
16 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
17 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
18 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
19 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
20 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
21 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
22 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
23 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
24 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |