FEZÂ’İL-İ ŞÂM-I ŞERİF (HALİL PAŞA)
fazîlet-nâme
Halil Paşa (d. ?/?-ö. 1038/1629)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Kayserili Halil Paşa tarafından XVI. yüzyılın sonu veya XVII. yüzyılın başlarında yazıldığı düşünülen dinî-didaktik eser. Eserin tarih kitaplarından yararlanılarak yazıldığı müellif tarafından girişte beyan edilmiştir. Beş bölümden oluşan eserin konusu, Şam’ın faziletleridir. Birinci bölümde, Şam’ın bir şehir adı olmadığı, buranın Dımaşk, Medine, Bağdat ve Halep şehirlerini içine alan bölgenin adı olduğu ve Şam bölgesindeki en iyi şehrin Dımaşk olduğundan bahsedilmiştir. Bu bölümde Şam’ın faziletleriyle ilgili on hadis rivayeti sunulmuştur. İkinci bölümde, Kur’an-ı Kerim’in Tin, Fecr ve Mü’minûn surelerinde geçen bazı ayetler ile birtakım hadis rivayetlerinden hareketle Şam’ın faziletli olduğuna dair deliller ortaya konmuştur. Üçüncü bölüm, Şam mescitlerinin faziletlerini ihtiva etmektedir. Diğer bölümlere oranla daha hacimli olan bu bölümde, Dımaşk şehrinin Müslümanlar tarafından fethedilişi, Emevî Camii ile ilgili çeşitli hususlar ve Emevî Camii başta olmak üzere Şam mescitlerinde yapılan ibadetlerin önemi ve faziletleri gibi hususlara yer verilmiştir. Dördüncü bölümde, Şam’da ölen veya buraya defnedilen peygamber, sahabe ve şehitlere ilişkin bilgiler yer almaktadır. Ayrıca bu bölümde Hâbil ile Kâbil hikâyesi de kısaca anlatılmaktadır. Beşinci bölümde, Şam’da meydana gelen dinî ve tarihî önemli olaylar, ahir zamanda ortaya çıkacak olan muhtelif meseleler ve Şam’daki bazı yerlerin faziletlerine değinilmiştir.

Akıcı bir üslupla yazılan ve uzun, canlı cümlelerle oluşturulan eserin dili sadedir. Fezâ’il-i Şâm-ı Şerîf’in bilinen tek nüshası Üsküdar Hacı Selim Ağa Yazma Eser Kütüphanesi’nin Hüdâyî Efendi bölümünde 1162 demirbaş numarasıyla kayıtlıdır (Çam 2016a: 7-32; 2016b: 249-251).

Eserden Örnekler


(4) Bâb-ı evvel: Fezâ’il-i Vilâyet-i (5) Şâm-ı Şerîf hakkında vâkı’ olan delâ’ilin beyân ider. (6) Şâm aslında vilâyet ismidür ve şehir ismi degüldür. (7) Meselâ Vilâyet-i Rûm gibi ve Vilâyet-i Karaman gibi (8) Ve şehrün aslî ismi Dımışk’dur. Zîrâ Resûl (9) hazretleri sallallâhu ‘aleyhi vesellem buyurmışdur ki (10) “Hayru’l-medâi’ini’l-Şâm e’d-Dımışk” ya’ni Şâm vilâyetinün (11) eyü şehri Dımışk’dur. Ve dahı suyı ve ni’meti (12) çokdur. (vr. 2b)

(7) Bâb-ı sâlis: Şâm mescidlerinün fezâ’ilin beyân ider. (8) Hak subhânehu ve te’âlâ hazretleri kelâm-ı şerîfinde (9) buyurmışdur ki “Ve’t-tîni ve’z-zeytûni ve tûr-ı sînîne” (10) ma’nâsı dimekdür “tîn hakkı içün (11) ve Tûr-ı sînîne hakkı içün” ehl-i tefsîr dimişler ki (12) “tînden murâd Dımışk’da Câmii Emevî’dür ve zeytûndan [06b] (1) murâd Kuds-i Şerîf’de Mescid-i Aksâ’dur ve Tûr-ı Sîn’den (2) murâd Mûsâ Peygamber aleyhi’s-selâm (3) Hak subhânehu ve te’âlâ hazretleriyle kelimât eyledügi (4) Tûr Taġı’dur”. (vr. 6a)

(4) Bâb-ı râbi’: Enbiyâdan (5) ve evliyâdan ve ashâbdan müteveffâ olup vilâyet-i (6) Şâm’da medfûn olanları beyân ider. Ka’bü’l-ahbârun (7) rivâyetinde Şehr-i Dımışk’da kubûr-ı enbiyâdan beş yüz (8) kabr vardur. Ve İbni Selâme rivâyetinde Şehr-i (9) Dımışk’da kubûr-ı enbiyâdan bin yedi yüz kabr (10) vardur. Ve Hûd Nebî ‘aleyhi's-selâm kabri dahı (11) bundadur. Ve enbiyâdan üç yüz nebînün kabirleri (12) Câmi’-i Emevî’nün kıble dîvârı altında medfûndur. (vr. 18b)


Kaynakça


Çam, Ahmet (2016a). Halil Paşa’nın Risâle-i Fezâ’il-i Şâm-ı Şerîf Adlı Eseri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Çam, Ahmet (2016b). “Halil Paşa’nın Fezâ’il-i Şâm-ı Şerîf Adlı Mesnevisi”. TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 4 (7): 245-253.

Atıf Bilgileri


ÇAM, Ahmet. "FEZÂ’İL-İ ŞÂM-I ŞERİF (HALİL PAŞA)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/feza-il-i-sam-i-serif-halil-pasa. [Erişim Tarihi: 28 Ağustos 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
2 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
3 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
4 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
5 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
6 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
7 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
8 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
9 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
10 KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) Şikârî Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
Görüntüle