FEYZ-ÂBÂD (VASFÎ/BERKÎ)
muhtelif tercümeler
Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî (d. 1269/1851 - ö. 1328/1910)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Şeyh Vasfi tarafından kaleme alınan eser. Divan edebiyatı şairlerinin Fars ve Arap edebiyatlarını yakından tanıması gerektiğine inanan Şeyh Vasfi, Fars edebiyatından Enverî, Feridüddin Attar ve Molla Cami’den tercümeler yapmıştır. 

Mensur ve manzum iki bölümden oluşan Feyz-âbâd'ın ilk bölümünde, Enverî Şeyh Attâr, Molla Câmî , Hâtif-i Isfahânî , Fahrüddîn-i Irâkî, Şeyh Sa‘dî-i Şirâzî, Hâtif-i Isfahânî, Selmân-ı Sâvecî, Firdevsî, Emîr Hüseynî, Sâib-i Tebrîzî, Şeref-i Tebrîzî, Nizâmî ve Husrev-i Dihlevî gibi farklı dönemlerde yaşamış âlimlerin eserlerinden yapılmış tercümeler bulunmaktadır. Farsça yazılmış olan eserlerin Şeyh Vasfi tarafından tercüme edilmiş olması sanatçının Farsçaya hakimiyeti açısından da önemlidir. Eserin bu bölümü “Meşâhîr-i Şuarâ-yı Acem’den Enverî’nin Bir Şikâyeti”; “Şeyh Attâr’ın Bir Feryâdı”; “Şeyh Attâr’ın Bir Hasbihâli”; “Münâcât-ı Câmî”; “Hâtif-i Isfahânî, Tevhîd”, “Şeyh Irâkî’nin Rebî‘-nâme’sinden, Bahar”; “Cenâb-ı Câmî’nin Mahdûmuna Nasîhati”; “Şeyh Sa‘di-i Şîrâzî, Mev‘ize”; “Hâtifî’nin Bir Nasîhati”; “Te’hîrden Tahzîr; Selmân-ı Sâveci; Pervâne-Bülbül; Firdevsî; Mev’ize; Emir Hüseynî’nin Zâdü’l-Müsâfirîn’inden, Nâle”; “Sâib(’in Bir Gazelinin Tercümesi)”; Şeyh Sa‘dî’nin (Bir Gazelinin Tercümesi)”; “Şeref-i Tebrîzî’nin İftirâknâme’sinden”; “Şeyh Nizâmî, Harâbât”; “Husrev-i Dihlevî’nin İskendernâme’sinden”; “Nevha-i Nâsıhâne”; “Hazret-i Şeyh Sa‘dî’nin (Bir Gazelinin Tercümesi)” şeklinde başlıklardan oluşmaktadır.

Dinî-tasavvufi unsurların ele alındığı birinci bölümde “dünya hayatının geçiciliği, Allah’ın ve Peygamberin yolundan ayrılmama, ilim tahsili, nefse uymanın getireceği zararlar, kibrin zararları, dostluğun önemi, ibadete yönelmenin gerekliliği, çalışmanın önemi, işleri zamanında yapmanın getirdiği faydalar, gençliğin kıymetinin bilinmesi” gibi konular üzerinde durulmuştur. Bu bölümde ayrıca dinî-tasavvufi konularda yazılmış şiirler de yer almaktadır. Şeyh Vasfi, tercüme ettiği şiirlerin bazılarının orijinal metnini vermiştir. Birinci bölümde yer alan tercümeler arasında kendi düşüncelerini “Tezekkür” başlığı altında paylaşan Şeyh Vasfi bu bölüme, konuya uygun beyit, ayet ve hadis de eklemiştir. Feyzâbâd’ın ikinci bölümünde müellifin kaleminden çıkan 51 şiir bulunmaktadır. Bunlardan 23’ü gazel, 22’si kıta nazım şekliyle yazılmıştır. Ayrıca iki nazım, ikişer de şarkı ve tarih bulunmaktadır. Tarihlerden biri fakirleri, dervişleri, talebeleri karşılıksız olarak doyurup misafir eden bir Kadîrî hangâhının yenilenmesi üzerine yazılmıştır. Eserin muhtevasını oluşturan gazellerin çoğu daha önce şair tarafından farklı gazete ve dergilerde neşredilmiş olan şiirlerdir. 

Feyzâbâd, 1308/1892-93 yılında Kasbar Matbaasında Ohannes Ferîd tarafından basılmıştır.

Şairin biyografisi için bk. "Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/vasfi-berki-seyh-ali-vasfi 

Eserden Örnekler


“Cenâb-ı Câmî’nin Mahdûmuna Nasîhati” “Oğlum! Cenâb-ı Hak her hâlde muînin olup efkâr-ı rezîle ashâbına mukârenetten seni muhâfaza buyursun! Şu edeceğim nasâyıh-i pederâneden mütenassıh olursan müstefîd olursun. Benim sinnim yetmişi tecâvüz etti. Sen henüz yedi yaşındasın. Sana ikbâl müteveccihtir. Bana irtihâl göründü. Mâlâya‘nî ile geçirmiş olduğum ömr-i azîze acıyorum. Telâfi-i mâ-fât etmeye kalkışsam da eyyâm-i güzeşte hiç avdet eder mi? Evân-ı cevânîyi -ki sa‘y için büyük bir ser-mâyedir- hevesât-ı nefsâniyyeye sarf etmeyip iktisâb-ı meâlîye çalışacak olursan istikbâlini te’mîn etmiş olursun. İbtidâ kesb-i maârife sa‘y ü ikdâm edip avâlim-i cehâletten tebâüd etmenin çâresine bak! Cühelânın ölü, ulemânın diri olduğu müsellem-i enâmdır. ...  İlmiyle âmil olmayan fenn-i kîmyâda mahâret-i kâmilesi olup da elindeki bakırı zer-i hâlis etmeyen kimseye benzer. Tevfîk-ı amel bir hil‘at-i mahsûsa gibidir. İhlâs ile mutarrez edersen şerefi artar. Ma‘ni-i ihlâstan ârî olan amelin nezd-i ûlü’l-elbâbda ne değeri olabilir? Dâimâ et‘ime-i nefsiyye eklini, siyâb-ı fâhire telebbüsünü âdet edinme. Câmeden garaz yazın harâretinden, kışın bürûdetinden bedeni muhâfazadır. Hiç merd olan, tâife-i nisâ gibi zînete meyl eder mi? Libâs-ı fâhir ile âleme karşı arz-ı vakâr etmeye kalkışma ki tilkinin sayyâd-ı seg-nihâdın dest-i tama‘ına düşmesine bâdî postudur. ” (Şeyh Vasfi 1308: 11-16).

Haste-i şevk-ı visâlindir gönül çokdan beri

Derdime Allâh için gel çâre-sâz ol ey perî

Nâ-ümîd-i lutfun etme âşık-ı gam-perveri

Derdime Allâh için gel, çâre-sâz ol ey perî

Vuslata şâyân değilse âşıkın ey mest-i hâb

Merhametsiz bâri bir bûseyle eyle kâm-yâb

Âteş-i aşkın tahammül-sûzdur bî-irtiyâb

Derdime Allâh için gel, çâre-sâz ol ey perî (Şeyh Vasfi 1308: 65).

Kaynakça


Celepoğlu A. (hzl.) (2013). İbnü’l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. Ankara: AKM Yay.

Deniz, Z. (2010). Şeyh Vasfî ve Feyz-abad Adlı Eseri. Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi.  

Gökçe, H. (2014). Kefevî Tekkesi Şeyhi Ali Vasfi Efendi, Hayatı, Sanatı ve Eserleri. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üni. 

Kalyon, F. (2015). Barika, Yavuz Sultan Selim’in Şiirlerinden Seçmeler, Şeyh Vasfi. Ankara: Berikan Yay.

Kılıç, M. ve M. Atalay (2012). “Şeyh Vasfî ve Feyzâbâd Adlı Eseri”. Doğu Araştırmaları, (9).

Kurnaz, C. ve M. Tatcı (hzl.) (2000). Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri. Ankara: Bizim Büro Yay.

Şeyh Vasfi (1308). Feyzâbâd, İstanbul: Kasbar Matba’ası.

Atıf Bilgileri


KALYON, FİLİZ. "FEYZ-ÂBÂD (VASFÎ/BERKÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/feyz-abad-vasfi-berki. [Erişim Tarihi: 11 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 BÂRİKA (VASFÎ/BERKÎ) Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî Doç. Dr. FİLİZ KALYON
Görüntüle
2 BEDÂYİ' (VASFÎ/BERKÎ) Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî Doç. Dr. FİLİZ KALYON
Görüntüle
3 CEZEBÂT (VASFÎ/BERKÎ) Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî Doç. Dr. FİLİZ KALYON
Görüntüle
4 HİKEMİYYÂT-I İSLÂMİYYE (VASFÎ/BERKÎ) Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî Doç. Dr. FİLİZ KALYON
Görüntüle
5 LEVÂMİ' (VASFÎ/BERKÎ) Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî Doç. Dr. FİLİZ KALYON
Görüntüle
6 METÂLİ' (VASFÎ/BERKÎ) Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî Doç. Dr. FİLİZ KALYON
Görüntüle
7 MÜNŞE'ÂT (VASFÎ/BERKÎ) Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî Doç. Dr. FİLİZ KALYON
Görüntüle
8 REYÂHÎN (VASFÎ/BERKÎ) Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî Doç. Dr. FİLİZ KALYON
Görüntüle
9 SEVÂTİ' (VASFÎ/BERKÎ) Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî Doç. Dr. FİLİZ KALYON
Görüntüle
10 ŞÖYLE BÖYLE (VASFÎ/BERKÎ) Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî Doç. Dr. FİLİZ KALYON
Görüntüle
11 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
12 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
13 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
14 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
15 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
16 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
17 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
18 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
19 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
20 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle