FETİH-NÂME-İ EĞRİ/ŞEH-NÂME-İ SULTÂN MEHMED (SUBHÎ)
manzum tarih
Subhî, Ta'lîkî-zâde Mehmed Subhî (d. ?/? - ö. 1014/Nisan 1606)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Tâ'lîkî-zâde Mehmed Subhî Efendi tarafından yazılan, III. Mehmed (ö.1603)’in Eğri Seferi ile Haçova Meydan Muharebesi’ni konu alan manzum tarih. Topkapı Sarayı, Hazine Kitaplığı 1609 numarada kayıtlı olan eser, 1598 yılında tamamlanmıştır. 74 varaktan müteşekkil olan ve içerisinde yer yer mensur parçaların da bulunduğu metin, iki ayrı bölümden oluşmaktadır. 2042 beyit tutarındaki Eğri Seferi Şeh-nâmesi, mesnevi nazım şekliyle ve aruzun fe’ûlün fe’ûlün fe’ûlün fe’ûl kalıbıyla kaleme alınmıştır.

Nazım tekniği açısından Firdevsî’nin Şeh-nâmesi’nin etkisinde kalan Tâ'lîkî-zâde, sefere bizzat katıldığı ve padişahın çok yakınında bulunduğu için cereyan eden hadiseleri şiir tekniği ile gayet fasih bir şekilde ortaya koyarak adeta sefer alanını canlı bir şekilde tasvir etmeyi başarabilmiştir. Sade ve akıcı bir üslubun hâkim olduğu metinde, saray nakkaşı Nakkaş Hasan’ın resmettiği; III. Mehmed’in Macar elçilerini kabulü, Haçova Meydan Savaşı, III. Mehmed’in sefer sonrası İstanbul’da karşılanması ile müellif Tâ'lîkî-zâde, Nakkaş Hasan ve yazı yazan bir kâtibin yer aldığı dört tane minyatüre de yer verilmiştir.

Tâ'lîkî-zâde, o dönemde Eğri Seferi’ne dair yazılan diğer tarih metinlerinden farklı olarak Şeh-nâme geleneğine uygun bir şekilde padişahın, savaşta fayda sağlayan paşaların ve ağaların isimlerini sayarak onların maharetlerinden övgüyle bahsetmiştir. Eserde şahıs övgülerine sıkça yer verilmesinden dolayı tarihi bilgi metinde dağınık bir şekildedir.

Eser üzerine Vahit Çabuk tarafından doktora tez çalışması yapılmıştır (1986).

Şairin biyografisi için bk. "Subhî, Ta'lîkî-zâde Mehmed Subhî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/subhi-talikizade-mehmed-subhi

Eserden Örnekler


(...)

Bu dâstân Hazret-i Şehriyâr-ı Cihân-sitân Dârü’s-saltanatü’s-seniyyeye Mahfûza-i Konstantiniyye’ye dâhil olduklarıdur.


Buradan dahı dâver-i dâd-kâr

Hüdavend-i âlem Hüdavendigar


Müzeyyen olup şehre azm üstine

Yaraklanduğı gibi rezm üstine


Urundu güneş gibi nûr efserin

Takındı hümâ-veş Hümayun perin


Binüp ata bâ-kerr ü ferheng ü fer

Cihân-girdâr ez-sâhib-zafer


Çeküp dest ü mâli sehâba yüzi

Güneş yakduğı dem kamaşdı gözi


Meh-i nev yüzen görmeğe bâ-şitâb

Ağız açdı mânend-i zerrîn-rikâb


Yanında vezîrân-ı âsâf nizâm

Fehâm-ı eâlî-kib-âr-ı izâb


Önince sipâh-ı zafer destigâh

Dilîrân-ı şimşîr sâhib-küllâh


Çü şimşîr-i bürrân-ı gevher-nümây

Olup gark-ı âhen zî-sertâba pây


Binüp rahş-ı rahşânına mîrler

Gelüp gergedan üstine şîrler  (Çabuk 2021: 320-321)

Kaynakça


Çabuk, Vahit (1986). Tâlîkî-zâde Mehmed Subhî Efendi’nin Eğri Seferi Şehnâmesi. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Çabuk, Vahit (2021). Tâlikîzâde Mehmed Subhî Efendi'nin Eğri Seferi Şeh-nâmesi. İstanbul: Usûl Yay.

Şanlı, Saadet (1989). Şehnâmeci Ta’lîkî-zâde’ye Göre Osmanlı Padişahlarının Şairlikleri. Ta’lîkî-zâde Şehnâmesi (V. Hassa) nın Edisyon Kritiği. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Woodhead, Christine (2010). “Ta’lîkî-zâde Mehmed Subhî”. İslâm Ansiklopedisi. C.39. İstanbul: TDV Yay. 510-511.

Atıf Bilgileri


Akatay, Kübra. "FETİH-NÂME-İ EĞRİ/ŞEH-NÂME-İ SULTÂN MEHMED (SUBHÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/fetih-name-i-egri-seh-name-i-sultan-mehmed-subhi. [Erişim Tarihi: 08 Ağustos 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 FİRÂSET-NÂME (TA'LÎKÎ-ZÂDE) Subhî, Ta'lîkî-zâde Mehmed Subhî Mehmet Gürbüz
Görüntüle
2 REVAN (GÜRCİSTAN) SEFERİ TARİHİ (SUBHÎ) Subhî, Ta'lîkî-zâde Mehmed Subhî Doç. Dr. Kürşat Şamil Şahin
Görüntüle
3 TEBRÎZİYYE (SUBHÎ) Subhî, Ta'lîkî-zâde Mehmed Subhî Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
4 ŞEMÂ'İL-NÂME-İ ÂL-İ OSMÂN (SUBHÎ) Subhî, Ta'lîkî-zâde Mehmed Subhî Dr. UĞUR ÖZTÜRK
Görüntüle
5 ŞEH-NÂME-İ HÜMÂYÛN (YANIK SEFERİ) (SUBHÎ) Subhî, Ta'lîkî-zâde Mehmed Subhî Dr. UĞUR ÖZTÜRK
Görüntüle
6 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
7 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
8 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
9 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
10 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
11 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
12 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
13 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
14 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
15 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle