- Yazar Biyografisi (TEİS)
Subhî, Ta'lîkî-zâde Mehmed Subhî - Madde Yazarı: Araş. Gör. Kübra Akatay
- Eser Yazılış Tarihi:1598
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Şehname
- Yayın Tarihi:07/04/2022
FETİH-NÂME-İ EĞRİ/ŞEH-NÂME-İ SULTÂN MEHMED (SUBHÎ)
manzum tarihSubhî, Ta'lîkî-zâde Mehmed Subhî (d. ?/? - ö. 1014/Nisan 1606)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Tâ'lîkî-zâde Mehmed Subhî Efendi tarafından yazılan, III. Mehmed (ö.1603)’in Eğri Seferi ile Haçova Meydan Muharebesi’ni konu alan manzum tarih. Topkapı Sarayı, Hazine Kitaplığı 1609 numarada kayıtlı olan eser, 1598 yılında tamamlanmıştır. 74 varaktan müteşekkil olan ve içerisinde yer yer mensur parçaların da bulunduğu metin, iki ayrı bölümden oluşmaktadır. 2042 beyit tutarındaki Eğri Seferi Şeh-nâmesi, mesnevi nazım şekliyle ve aruzun fe’ûlün fe’ûlün fe’ûlün fe’ûl kalıbıyla kaleme alınmıştır.
Nazım tekniği açısından Firdevsî’nin Şeh-nâmesi’nin etkisinde kalan Tâ'lîkî-zâde, sefere bizzat katıldığı ve padişahın çok yakınında bulunduğu için cereyan eden hadiseleri şiir tekniği ile gayet fasih bir şekilde ortaya koyarak adeta sefer alanını canlı bir şekilde tasvir etmeyi başarabilmiştir. Sade ve akıcı bir üslubun hâkim olduğu metinde, saray nakkaşı Nakkaş Hasan’ın resmettiği; III. Mehmed’in Macar elçilerini kabulü, Haçova Meydan Savaşı, III. Mehmed’in sefer sonrası İstanbul’da karşılanması ile müellif Tâ'lîkî-zâde, Nakkaş Hasan ve yazı yazan bir kâtibin yer aldığı dört tane minyatüre de yer verilmiştir.
Tâ'lîkî-zâde, o dönemde Eğri Seferi’ne dair yazılan diğer tarih metinlerinden farklı olarak Şeh-nâme geleneğine uygun bir şekilde padişahın, savaşta fayda sağlayan paşaların ve ağaların isimlerini sayarak onların maharetlerinden övgüyle bahsetmiştir. Eserde şahıs övgülerine sıkça yer verilmesinden dolayı tarihi bilgi metinde dağınık bir şekildedir.
Eser üzerine Vahit Çabuk tarafından doktora tez çalışması yapılmıştır (1986).
Şairin biyografisi için bk. "Subhî, Ta'lîkî-zâde Mehmed Subhî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/subhi-talikizade-mehmed-subhi
Eserden Örnekler
(...)
Bu dâstân Hazret-i Şehriyâr-ı Cihân-sitân Dârü’s-saltanatü’s-seniyyeye Mahfûza-i Konstantiniyye’ye dâhil olduklarıdur.
Buradan dahı dâver-i dâd-kâr
Hüdavend-i âlem Hüdavendigar
Müzeyyen olup şehre azm üstine
Yaraklanduğı gibi rezm üstine
Urundu güneş gibi nûr efserin
Takındı hümâ-veş Hümayun perin
Binüp ata bâ-kerr ü ferheng ü fer
Cihân-girdâr ez-sâhib-zafer
Çeküp dest ü mâli sehâba yüzi
Güneş yakduğı dem kamaşdı gözi
Meh-i nev yüzen görmeğe bâ-şitâb
Ağız açdı mânend-i zerrîn-rikâb
Yanında vezîrân-ı âsâf nizâm
Fehâm-ı eâlî-kib-âr-ı izâb
Önince sipâh-ı zafer destigâh
Dilîrân-ı şimşîr sâhib-küllâh
Çü şimşîr-i bürrân-ı gevher-nümây
Olup gark-ı âhen zî-sertâba pây
Binüp rahş-ı rahşânına mîrler
Gelüp gergedan üstine şîrler (Çabuk 2021: 320-321)
Kaynakça
Çabuk, Vahit (1986). Tâlîkî-zâde Mehmed Subhî Efendi’nin Eğri Seferi Şehnâmesi. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Çabuk, Vahit (2021). Tâlikîzâde Mehmed Subhî Efendi'nin Eğri Seferi Şeh-nâmesi. İstanbul: Usûl Yay.
Şanlı, Saadet (1989). Şehnâmeci Ta’lîkî-zâde’ye Göre Osmanlı Padişahlarının Şairlikleri. Ta’lîkî-zâde Şehnâmesi (V. Hassa) nın Edisyon Kritiği. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Woodhead, Christine (2010). “Ta’lîkî-zâde Mehmed Subhî”. İslâm Ansiklopedisi. C.39. İstanbul: TDV Yay. 510-511.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | FİRÂSET-NÂME (TA'LÎKÎ-ZÂDE) | Subhî, Ta'lîkî-zâde Mehmed Subhî | Mehmet Gürbüz |
Görüntüle | ||
2 | REVAN (GÜRCİSTAN) SEFERİ TARİHİ (SUBHÎ) | Subhî, Ta'lîkî-zâde Mehmed Subhî | Doç. Dr. Kürşat Şamil Şahin |
Görüntüle | ||
3 | TEBRÎZİYYE (SUBHÎ) | Subhî, Ta'lîkî-zâde Mehmed Subhî | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
4 | ŞEMÂ'İL-NÂME-İ ÂL-İ OSMÂN (SUBHÎ) | Subhî, Ta'lîkî-zâde Mehmed Subhî | Dr. UĞUR ÖZTÜRK |
Görüntüle | ||
5 | ŞEH-NÂME-İ HÜMÂYÛN (YANIK SEFERİ) (SUBHÎ) | Subhî, Ta'lîkî-zâde Mehmed Subhî | Dr. UĞUR ÖZTÜRK |
Görüntüle | ||
6 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
7 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
8 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
9 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
10 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
11 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
12 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
13 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
14 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
15 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |