FERAH-NÂME-İ AHLÂK-I NEVÂLÎ (NEVÂLÎ)
ahlâk kitabı
Nevâlî/ Nasûh, Nasûhî Efendi (d. ?/? - ö. 8 Cemâziyelevvel 1003/19 Ocak 1595)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Nevâlî’nin İmam Gazâlî (ö.1111)’nin Kîmyâ-yı Saâdet isimli eserinin dört bölümüne yaptığı tercüme. Eser kütüphane kayıtlarında Ferah-nâme, Ferruh-nâme isimleri ile kayıtlıdır. Eserin Atıf Efendi nüshasın başında eserin ismi “Kitâb-ı Ferah-nâme Hâce-i Sultân Nevâlî” ismiyle kayıtlıdır. Aynı nüshanın başında eserin III. Murad (ö. 1595) için telif edildiği kayıtlıdır. Atıf Efendi nüshasına göre Ferah-nâme bir mukaddime ve “bâb” adı verilen on altı bölümden meydana gelmiştir. Mukaddime bölümünde sonra İskender-i Zülkarneyn’in zuhurunu anlatan kısa bir bölüme yer verilmiştir.

Eserin bölümlerinde sırası ile şu konulara yer verilmiştir: Birinci bâbda iman, ihlas ve dua, ikinci bâbda emanet, diyanet ve iffet, üçüncü bâbda haya ve edep, dördüncü bâbda rıza ve tevekkül, beşinci bâbda sabr u sebat, altıncı bâbda uluvv-i himmet ve cehd-i azimet, yedinci bâbda şükr-i nimet, sekizinci bâbda seha, dokuzuncu bâbda adl ve nasafetin faziletleri, onuncu bâbda ceza-yı amel be-tarik-i mükafat, on birinci bâbda af ve mağfiretin faziletleri, on ikinci bâbda hilm, rıfk, hüsn, hulk, merhamet, şefkat, on üçüncü bâbda ehl-i evzâr u âzâr ve def-i şirzime-i eşrâr, on dördüncü bâbda sohbet-i ahyâr u tevazu, on beşinci bâbda âdâb-ı vüzerâ ve küttâb u irsâl rüsül-i resâil, onaltıncı bâbda vücûb-i meşveret. Eserde bâblardan sonra “tekemmülen” başlığı ile yeniden İskender-i Zülkarneyn konusuna değinilmiştir.

Mensur olarak kaleme alınan eserde manzum kısımlara da yer verilmiştir. Eserde yer yer secili bir anlatım kullanılsa da dili döneminin nesir üslubuna göre daha sadedir. Ferah-nâme-Ahlâk-ı Nevâlî’nin çeşitli yazma eser kütüphanelerinde sekiz nüshası bulunmaktadır.

Yazarın biyografisi için bk. “Nevâlî, Nasûh, Nasûhî Efendi”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nevali-nasuh-nasuhi-efendi 

Eserden Örnekler


Horasan mülkünde bir düşmen-i kavî Pâdişâh-ı Heyâtile kasdına müteveccih ü müteaddi oldı. Bu dahi leşker-i azîm terîb idüp anun define mübâşir ü mütesaddi oldı. Erkân-ı devlet Şâh-ı Heyâtla âkıbet endişlik(?) mülahazasına fikr-i bâtıl ve re’y-i âtıla teşebbüs idüp düşmen tarafına Güzâf(?)-nâmeler yazup ihlâs u ihtisâs lafın urdılar. Düşmen-i mülk bu muâmeleden mesrûr u mahzûz oldı ve cemî-i mekâtibi bir harîtaya koyup ve mühürleyüp hazinesinde mahfûz kıldı. İttifâken kazâyı gör ki vakt-i masâffda Melik-i Hatâyile gâlib ü mansûr ve düşmen münhazim ü makhûr oldı. Ve hazîne-i düşmen silk-i melik-i Hatâyile münhazır oldı. Ve ol harîta ki anda kendünün erkân-ı devletinin mekâtibini mahfûz u münzabit idi. Ol haritayı aynı ile buldı ve içinde ne var idügüni ferâset ile bildi (Ferah-nâme, Atıf Efendi, vr. 108a).

Kaynakça


Nevâlî. Furuhnâme-Ahlak-ı Nevâlî. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi. Atıf Efendi, nr. 34 Atf 2220.

Atıf Bilgileri


Güzel, Bilal. "FERAH-NÂME-İ AHLÂK-I NEVÂLÎ (NEVÂLÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/ferah-name-i-ahlak-i-nevali-nevali. [Erişim Tarihi: 22 Aralık 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 AHLÂK-I MUHSİNÎ TERCÜMESİ (NEVÂLÎ/NASÛH) Nevâlî/ Nasûh, Nasûhî Efendi Doç. Dr. Fatih Koyuncu
Görüntüle
2 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
3 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
4 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
5 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
6 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
7 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
8 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
9 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
10 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
11 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle