Fasîh Ahmed Dede’nin Farsça şiirlerinden meydana gelen eseri. Şairin, mürettep Türkçe Dîvânı’nın yanında ancak bir dîvânçe tutacak kadar Farsça şiiri ihtiva eden eserde; 5 kaside, 4 mesnevi, 35 gazel, 27 rubai, 8 kıt‘a, 6 nazım, 14 matla ve 14 müfred mevcuttur (Atalay 2007 : 3). Eserde, Fasîh Ahmed Dede’nin bir Mevlevi şairi olması hasebiyle Farsçaya ve Fars şiirine olan vukûfiyetini görmek mümkündür.

Ahmed Dede’nin tasavvufî şahsiyetinin kuvvetli izlerini gördüğümüz dîvânçede; üçü naat ve biri Kerbelâ Mersiyesi olmak üzere beş kaside vardır. Bu kasideler, şairin Hz. Peygamber’e ve âline duyduğu derin muhabbet ve hürmete açıkça işaret eder. Beşinci kaside ise “nâ-tamâm” olması ile dikkat çeker. Mesnevilerinde yine sûfiyâne tabiatının bir gereği olarak Allah’tan günahları için af bekleyen şairin, Nizâmî-i Gencevî’ye hitaben yazdığı kısa mesnevi önemlidir. Farsça gazellerinde konu ve üslup itibariyle Türkçe gazellerini takip etmiştir. Her iki dildeki şiirler mukayeseli olarak okunduğunda bu ayniyet hemen göze çarpacaktır. Rint-meşrep bir şair olan Fasîh Ahmed Dede’nin gazellerinde rindâne bir üslup hâkimdir. Şahsî hayatında da böyle yaşayan şairin, samimi ve rengîn üslubu çok başarılıdır. Yaklaşık olarak ömrünün son otuz yılını Galata Mevlevihanesi’nde geçiren dedenin, melâmet neşvesi ile (Çıpan 1995: 213) söylediği bu gazeller zengin hayaller ile süslüdür. Ayrıca Ahmed Dede’nin rubai nazım şekline de hususi bir ilgisi olduğunu dîvânçesinden hareketle kaydetmek gerekir. Şairin bütün nazım şekillerinde Farsça’yı akıcı ve anlaşılır bir şekilde kullanabildiği söylenebilir.

Fasîh Ahmed Dede’nin iyi bir hattat olmasının yanı sıra divanını kendi el yazısı ile istinsah ettiği bilinen bir gerçektir (Odunkıran 2020: 2348). Bu minvalde Farsça divançesinin muhtelif nüshaları içerisinde müellif hattı ile istinsah edilmiş olanları da mevcuttur. Millet Kütüphanesi Ali Emiri 326’da kayıtlı olan nüsha bunlardan bir tanesidir. Dîvânçe’nin diğer nüshaları ise; İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Ktp. (TY. 492, 1776, 5537, 5561), Süleymaniye Yazma Eser Ktp. (Esad Efendi 2682/1, Hüsrev Paşa 554/1), Topkapı Sarayı Müzesi Yazma Eser Ktp. (Emanet Haz. Ktb. 1629), Millî Kütüphane (550/2, 553/1)de bulunmaktadır (Çıpan 1991: 59). Eser üzerine yegâne çalışma, Mehmet Atalay tarafından yapılmıştır. Bu çalışmada eserin tenkitli metni oluşturulmuş ve dîvânçe için bazı ufak açıklamalar eklenmiştir (Atalay 2007).

Şairin biyografisi için bk. “Fasîh, Ahmed Fasîh Dede”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fasih-ahmed-fasih-dede