- Yazar Biyografisi (TEİS)
Âşık Paşa, Âşık - Madde Yazarı: Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mesnevi
- Yayın Tarihi:07/09/2021
FAKR-NÂME (ÂŞIK)
tasavvufî mesneviÂşık Paşa, Âşık (d. 670/1271-72 - ö. 13 Safer 733/3 Kasım 1332)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Âşık Paşa’nın tasavvufî mesnevisi. Aruzun "fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün" kalıbıyla yazılmış 161 beyitlik kısa bir eserdir. Fakr-nâme'nin biri Roma Biblioteca Casanatense Turca 2054, diğeri Manisa Murâdiye Kütüphanesi 1153 numarada kayıtlı iki nüshasının varlığı bilinmektedir. Roma nüshasındaki başlık “Fakîr-nâme” şeklindedir. Telif tarihi bilinmeyen eserin Roma nüshası 861/1456-57 yılında istinsah edilmiştir. Manisa nüshasının ise 16. yüzyılda istinsah edildiği tahmin edilmektedir (Levend 1954: 208).
Bu tasavvufî eserde “alçakgönüllülük” Tanrı tarafından çeşitli renklere bezenmiş Fakr adlı bir kuş olarak tasvir edilmiştir. Tanrı yeri göğü yarattıktan sonra güzel bir kuş hâline koyduğu Fakr’a konacak bir yer bulmak üzere uçmasını emreder. Fakr; arş ve kürsiyi, cenneti, güneşi dolaşır, sırasıyla Âdem, Nûh, İbrahim, Musa ve İsa peygamberlere uğrar fakat hiçbirinde eğlenmez, Hz. Muhammed’de karar kılar. Zira o zengin iken kendisine “fakr”ı seçmiş ve bununla iftihar etmiştir. Hz. Muhammed’e dair övgü ifadelerinden ve onun mucizelerinden örnekler verildikten sonra eserde, dünyadaki kimi fakrı benimseyen kimisi zenginliği tercih eden farklı insan tipleri renkli tasvirlerle gözler önüne serilmiştir. Sonra dünyada en kıymetli şeyin fakr olduğu vurgusuyla manzume tamamlanır. Âşık Paşa’nın bütün bu nasihatlerini okura değil kendisine seslenerek ifade etmesi anlatım tekniği bakımından dikkat çekicidir.
Fakr-nâme ilk defa -Vasf-ı Hâl’le birlikte- Ettore Rossi tarafından tanıtılmış (1949), Agâh Sırrı Levend de bir dil incelemesiyle birlikte bu eseri ve şairin Roma nüshasında bulunan diğer kısa mesnevisi Vasf-ı Hâl’i bir makale ile yayımlamıştır (1954).
Şairin biyografisi için bk. "Âşık Paşa, Âşık ". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/asik-pasa-asik
Eserden Örnekler
Fakr-nâme'den
…
Fakrile kıldı Rasûl çün iftihâr
Fakra benzer görklü dünyâda ne var
İlle alçaklık durur fakrun işi
Olmasa küfre yakındur iy kişi
Kimi murakka’ geyür başında tâc
Kimi bilmez anı tok mıdur ya ac
Kimi köhne geyüben gezer cihân
Kimi saç u sakal eylemiş nihân
Kimi mîzer sarınur geyür kara
Kimi baş açuk yalın ayak yara
…
Kimi taglarda gezer girmez şara
Tangrı aşkından olupdur avara
Kimi bir hırka giyür dilük dilük
Işk elinden ciğeri delük delük
Kimi fakrın gizlemiş geymiş kabâ
Kimi geymiş tenine yünden abâ
...
Niçe kim bunlar bu fakra yâr olur
Bilmeyenler bunlara agyâr olur
İş ola yoldaş ola ol yâr sana
Anunıla varasın andan yana
Âşık elden koma ol yâr etegin
Tâ kim ilte ol seni Hakka degin
Yârun oldur kim seni ünder Haka
Vir ana kendüzüni gönder Haka (Levend 1954: 234-235)
Kaynakça
Levend, Agâh Sırrı (1954). “Âşık Paşa’nın Bilinmeyen İki Mesnevisi: Fakr-nâme ve Vasf-ı Hâl”. TDAY Belleten 1953. 205-255.
Rossi, Ettore (1949). “Studi su manoscritti del Garîb-nâme di Âşık Paşa nelle Biblioteche d’Italia”. Rivista degli Studi Oriantali, (24): 108-119.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | GARÎB-NÂME (ÂŞIK) | Âşık Paşa, Âşık | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
2 | VASF-I HÂL (ÂŞIK) | Âşık Paşa, Âşık | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
3 | HİKÂYE (ÂŞIK) | Âşık Paşa, Âşık | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
4 | KELÂM-I ÂŞIK PAŞA (ÂŞIK) | Âşık Paşa, Âşık | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
5 | FÜRKAT-NÂME (ÂŞIK) | Âşık Paşa, Âşık | Prof. Dr. Hanife KONCU |
Görüntüle | ||
6 | KÎMYÂ RİSÂLESİ (ÂŞIK) | Âşık Paşa, Âşık | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
7 | ELİF-NÂME (ÂŞIK) | Âşık Paşa, Âşık | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
8 | RİSÂLE FÎ BEYÂNİ’S-SEMÂ’ / SEMÂ’ RİSÂLESİ (ÂŞIK) | Âşık Paşa, Âşık | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
9 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
10 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
11 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
12 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
13 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
14 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
15 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
17 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
18 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |