FAKR-NÂME (ÂŞIK)
tasavvufî mesnevi
Âşık Paşa, Âşık (d. 670/1271-72 - ö. 13 Safer 733/3 Kasım 1332)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Âşık Paşa’nın tasavvufî mesnevisi. Aruzun "fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün" kalıbıyla yazılmış 161 beyitlik kısa bir eserdir. Fakr-nâme'nin biri Roma Biblioteca Casanatense Turca 2054, diğeri Manisa Murâdiye Kütüphanesi 1153 numarada kayıtlı iki nüshasının varlığı bilinmektedir. Roma nüshasındaki başlık “Fakîr-nâme” şeklindedir. Telif tarihi bilinmeyen eserin Roma nüshası 861/1456-57 yılında istinsah edilmiştir. Manisa nüshasının ise 16. yüzyılda istinsah edildiği tahmin edilmektedir (Levend 1954: 208).

Bu tasavvufî eserde “alçakgönüllülük” Tanrı tarafından çeşitli renklere bezenmiş Fakr adlı bir kuş olarak tasvir edilmiştir. Tanrı yeri göğü yarattıktan sonra güzel bir kuş hâline koyduğu Fakr’a konacak bir yer bulmak üzere uçmasını emreder. Fakr; arş ve kürsiyi, cenneti, güneşi dolaşır, sırasıyla Âdem, Nûh, İbrahim, Musa ve İsa peygamberlere uğrar fakat hiçbirinde eğlenmez, Hz. Muhammed’de karar kılar. Zira o zengin iken kendisine “fakr”ı seçmiş ve bununla iftihar etmiştir. Hz. Muhammed’e dair övgü ifadelerinden ve onun mucizelerinden örnekler verildikten sonra eserde, dünyadaki kimi fakrı benimseyen kimisi zenginliği tercih eden farklı insan tipleri renkli tasvirlerle gözler önüne serilmiştir. Sonra dünyada en kıymetli şeyin fakr olduğu vurgusuyla manzume tamamlanır. Âşık Paşa’nın bütün bu nasihatlerini okura değil kendisine seslenerek ifade etmesi anlatım tekniği bakımından dikkat çekicidir.

Fakr-nâme ilk defa -Vasf-ı Hâl’le birlikte- Ettore Rossi tarafından tanıtılmış (1949), Agâh Sırrı Levend de bir dil incelemesiyle birlikte bu eseri ve şairin Roma nüshasında bulunan diğer kısa mesnevisi Vasf-ı Hâl’i bir makale ile yayımlamıştır (1954).

Şairin biyografisi için bk. "Âşık Paşa, Âşık ". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/asik-pasa-asik

Eserden Örnekler


Fakr-nâme'den

Fakrile kıldı Rasûl çün iftihâr

Fakra benzer görklü dünyâda ne var

İlle alçaklık durur fakrun işi

Olmasa küfre yakındur iy kişi


Kimi murakka’ geyür başında tâc

Kimi bilmez anı tok mıdur ya ac


Kimi köhne geyüben gezer cihân

Kimi saç u sakal eylemiş nihân


Kimi mîzer sarınur geyür kara

Kimi baş açuk yalın ayak yara


Kimi taglarda gezer girmez şara

Tangrı aşkından olupdur avara


Kimi bir hırka giyür dilük dilük

Işk elinden ciğeri delük delük


Kimi fakrın gizlemiş geymiş kabâ

Kimi geymiş tenine yünden abâ

...
Niçe kim bunlar bu fakra yâr olur

Bilmeyenler bunlara agyâr olur


İş ola yoldaş ola ol yâr sana

Anunıla varasın andan yana


Âşık elden koma ol yâr etegin

Tâ kim ilte ol seni Hakka degin


Yârun oldur kim seni ünder Haka

Vir ana kendüzüni gönder Haka (Levend 1954: 234-235)

Kaynakça


Levend, Agâh Sırrı (1954). “Âşık Paşa’nın Bilinmeyen İki Mesnevisi: Fakr-nâme ve Vasf-ı Hâl”. TDAY Belleten 1953. 205-255.

Rossi, Ettore (1949). “Studi su manoscritti del Garîb-nâme di Âşık Paşa nelle Biblioteche d’Italia”. Rivista degli Studi Oriantali, (24): 108-119. 

Atıf Bilgileri


Köksal, Mehmet Fatih. "FAKR-NÂME (ÂŞIK)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/fakr-name-asik-pasa. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 GARÎB-NÂME (ÂŞIK) Âşık Paşa, Âşık Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
2 VASF-I HÂL (ÂŞIK) Âşık Paşa, Âşık Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
3 HİKÂYE (ÂŞIK) Âşık Paşa, Âşık Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
4 KELÂM-I ÂŞIK PAŞA (ÂŞIK) Âşık Paşa, Âşık Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
5 FÜRKAT-NÂME (ÂŞIK) Âşık Paşa, Âşık Prof. Dr. Hanife KONCU
Görüntüle
6 KÎMYÂ RİSÂLESİ (ÂŞIK) Âşık Paşa, Âşık Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
7 ELİF-NÂME (ÂŞIK) Âşık Paşa, Âşık Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
8 RİSÂLE FÎ BEYÂNİ’S-SEMÂ’ / SEMÂ’ RİSÂLESİ (ÂŞIK) Âşık Paşa, Âşık Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
9 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
10 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
11 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
12 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
Görüntüle
13 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
Görüntüle
14 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
15 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
16 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
17 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
18 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle