EZ-MUKATTA'ÂT-I ÖRFÎ-İ ŞÎRÂZÎ (SÂMÎ)
Örfî-i Şîrâzî’nin bir kıt'asının şerhi
Sâmî, Arpaemîni-zâde Mustafâ (d. ? – ö. 1146/1734)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Arpaemîni-zâde Mustafâ Sâmî (d. ? – ö. 1146/1734) tarafından Örfî-i Şîrâzî’nin (d. 963/1556 - ö. 999/1591) kıt’alarından birine yapılan şerh. Şerhin tek nüshası Sâmî Dîvânı’nın Süleymaniye Kütüphanesi Yahya Tevfik Efendi Koleksiyonunda 300 numara ile kayıtlı nüshasında vr. 112b-113a’da yer almaktadır. Ez-Mukatta’ât-ı Örfî-i Şîrâzî başlığı altındaki metinde önce Örfî’nin “menest” redifli kıt’ası verilmiş, ardından “Şerh” alt başlığından sonra manzumenin mısralarında şairin ne kast ettiği açıklanmıştır. Şerhin dili Sâmî’nin diğer mensur eserlerine nazaran külfetsiz ve açıktır. Metin üzerinde herhangi bir çalışma yapılmamıştır.

Şârihin biyografisi için bk. “Sâmî, Arpaemîni-zâde Mustafâ”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sami-arpaeminizade-mustafa 

Eserden Örnekler


Ez-Mukatta’ât-ı Örfî-i Şîrâzî

Ender în bezm ez-du kes şermendeem der-kesb-i dâm

Ân ki bîrûnem keşed ba’d ez-kadem kefş-i menest


Evvel ez-bâlâ-nişîn-i hod ki ba’d ez-vey menem

Ba’d ez-în ez-zîr-dest-i hod ki hem-nakş-i menest


Şerh: Bu bezmde ki murâd âlemdir. İki kimseden şermendeyim dâm-ı kesb-i ma’âşda, o ki beni taşra çeker pâyımdan sonra kefşimdir. Ya’nî gayret-i akrândan nâşî dâm mesâbesinde olan kesb ü ma’âşdan taşra sâha-i fakr u fenâ tarafına cân atıp öyle karâr ederim ki “pâyım” mukaddem “kefşim” mu’ahhar hod-be-hod beni taşra çeker. İbtidâ kendi “bâlâ-nişînim”den âr ederim ki andan sonra benim ya’nî anın meziyyet ü fazlı vardır ki bana tasaddur eyledi. Kusûr-ı himmetimi yâd eyleyip hicâb ederim. Bu kimesneden sonra kendi zîr-dest ü mahkûmumdan münfa’ilim ki hem-kefşimdir, yaʻnî hem-pâye vü rütbemdir. Ana dahı tasaddur edemeyip berâber olmuşuzdur. Hâsılı terk ü tecrîd ihtiyâr edip kesb ü ta’ayyüş dâmından taşra gürîzân olduğuma bu iki kimesneden haclet ü şermsârî bâ’is olmuşdur. (Sâmî. vr. 112b-113a)

Kaynakça


Kutlar Oğuz, Fatma Sabiha (2017). Arpaemîni-zâde Mustafa Sâmî, Dîvân. Ankara: KTB Yay. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-196126/arpaemini-zade-mustafa-sami-divani.html [Erişim tarihi: 10.10.2021]

Sâmî. Dîvân-ı Sâmî. Süleymaniye Kütüphanesi. Yahya Tevfik Efendi 300. vr. 112b-113a.

Atıf Bilgileri


Kutlar Oğuz, Fatma Sabiha. "EZ-MUKATTA'ÂT-I ÖRFÎ-İ ŞÎRÂZÎ (SÂMÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/ez-mukatta-at-i-orfi-i-sirazi-sami. [Erişim Tarihi: 22 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (SÂMÎ) Sâmî, Arpaemîni-zâde Mustafâ Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz
Görüntüle
2 TÂRÎH-İ SÂMÎ Sâmî, Arpaemîni-zâde Mustafâ Prof. Dr. Abdülkadir ÖZCAN
Görüntüle
3 TAKRÎZ (SÂMÎ) Sâmî, Arpaemîni-zâde Mustafâ Doç. Dr. Nagihan Gür
Görüntüle
4 [ARZ-I HÂL / ARÎZA / ZARÂ'AT-NÂME] (SÂMÎ) Sâmî, Arpaemîni-zâde Mustafâ Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz
Görüntüle
5 [MEKTÛBLAR] (SÂMÎ) Sâmî, Arpaemîni-zâde Mustafâ Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz
Görüntüle
6 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
7 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
8 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
9 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
10 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
11 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
12 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
13 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
14 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
15 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle