Hayrî Paşazâde Yûsuf Ziyâ Bey tarafından manzum-mensur tarzda telif edilen ve “Sultan Abdülhamid’in kutlu vasıflarından bir koku” anlamına gelen eser. Evsâf-ı Seniyye-i Hamîdiyye'den Bir Şemme, Yûsuf Ziyâ Bey’in Ankara’da kurulan bir komisyondaki konuşmalarını ve telif ettiği kasidelerini ihtiva etmektedir (Yıldırım 2019: 200; Özger 2019: 675). Söz konusu komisyon 1888 yılında Ankara’da meydana gelen bir kıtlık ve kıtlığın bertaraf edilmesi üzerine kurulmuştur. Yûsuf Ziyâ Bey bu komisyonda yer almış, görevden duyduğu memnuniyeti devrin padişahı Sultan II. Abdülhamid’e kasideler vasıtasıyla dile getirmiştir. Eser bahsi geçen konuların yanı sıra 15 Ağustos 1306 / 27 Ağustos 1890 tarihinde Yozgat’ta yaşanan sel felaketini manzum şekilde ayrıca konu etmektedir.

Evsâf-ı Seniyye-i Hamîdiyye'den Bir Şemme, kısa bir mukaddime ile başlamaktadır. Bu kısımda Yûsuf Ziyâ Bey, Ankara’da vukû bulan kıtlığı haber vermiş, kıtlıktan doğan mağduriyetlerin giderilmesi hususunda II. Abdülhamid’in yeterli desteğini görmüştür. Bu durumun bir sonucu olarak devrin padişahına teşekkür mahiyetinde bir ön söz kaleme almıştır: “Geçen bin üç yüz üç sene-i mâliyesinde Ankara vilâyeti dâhilinde zuhûr eden kaht u galâ esnâsında muhtâcîn-i ahâlînin ikdâr u i‘âşeleri emrinde dîde-pîrâ-yı şühûd olan eltâf u ‘inâyet-i seniyye-i cenâb-ı hilâfet-penâhîden dolayı ‘arz-ı teşekkür ü tahmîdi hâvîdir. Fî 15 Temmûz Sene 1304” (Yûsuf Ziyâ Yozgadî 1316: 2). Devamında gelen dört adet kaside padişahın methinden ibarettir. Her üç kaside de şair, Sultan II. Abdülhamid'in memleketi mamur ve müreffeh hâle getirmesi, halkın istikbalini temin etmesi, devletinin daim olması yönünde vb. düşünceleri konu etmektedir. Dördüncü kaside ise “Yozgad’ın seylâb-zede olduğunda arz u tasvîr-i vukû‘âtı hâvî ve isti‘tâmı muhtevî olarak inşâd edilen mersiyeli kasîdedir.” başlığı altında verilmiştir. Yûsuf Ziyâ Bey, doğal afetlerden sayılan selin, Yozgat’ı son derece olumsuz etkilediğini 57 beyit hâlinde okuyucuya takdim etmiştir. 

Evsâf-ı Seniyye-i Hamîdiyye'den Bir Şemme’nin mensur kısımları ise Yûsuf Ziyâ Bey’in komisyonda ifa ettiği konuşmalardan oluşmaktadır. Bu konuşmalar aynı zamanda bahsi geçen komisyonunun görev süresinin de uzadığını göstermektedir. 1888 senesini müteakiben kurulan komisyon en az 1893 yılında kadar görev yapmış, Yûsuf Ziyâ Bey de bu komisyonda kalmıştır. Zira Yûsuf Ziyâ Bey’in eserine dâhil ettiği son konuşma 10 Ağustos 1309 / 22 Ağustos 1893 tarihlidir. “Nutuk” başlığı altında sekiz konuşmaya yer veren Yûsuf Ziyâ Bey, bütün konuşmalarının tarihini kaydetmiş, eserine de bu hâliyle ilave etmiştir (Yûsuf Ziyâ Yozgadî 1316: 18-33).

Yûsuf Ziyâ Bey’in 17 sayfadan ibaret Evsâf-ı Seniyye-i Hamîdiyye'den Bir Şemme’si matbû hâlde basılmıştır. Sakız’da 1316 yılının Rebîülevvel ayında (1898) basılan eserin Ankara Millî Kütüphane ve Atatürk Üniversitesi Merkez Kütüphanesinde birer nüshası kayıtlıdır.

Şairin biyografisi için bk. “Ziyâ, Yûsuf Ziyâ”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ziya-yusuf-ziya