ETVÂR-I SEB'A (HALİLİ)
Manzum Etvâr-ı Seb’a
Halîlî, Halîl-i Mar’aşî (d. ?/? - ö. 998/1589-1590)

ISBN: 978-9944-237-87-1


16. yüzyıl mutasavvıf şairlerinden Halvetî mürşidi Halîlî-i Mar’aşî tarafından yazılan eserdir. Etvâr-ı Seb’â'da, manevi yolculukta nefsin mertebeleri konu alınmıştır.  Etvâr-ı Seb’â, Arapça yedi tavır demektir. Yedi tavır şunlardır: Tab’, nefs, kalb, ruh, sır, hafî ve ahfâ. Nefsin yedi derecesine göre değişen hallere de Etvâr-ı Seb’â denilmektedir. Halîlî-i Mar’aşî’nin Etvâr-ı Seb’â’sı toplam 63 beyit olup aruzun fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün kalıbıyla yazılmıştır. Nefsin emmâre, levvâme, mülhime, mutmainne, râzıye, marziyye ve kâmileden ibaret yedi mertebesine göre değişen halleri, seyru sülûk neticesinde zuhur eden nurlar ile renkleri konu alan eser; Tavr-ı evvel, Tavr-ı Sânî, Tavr-ı Sâlis, Tavr-ı Râbi’, Tavr-ı Hâmis, Tavr-ı Sâdis, Tavr-ı Sâbi’, Envâr-ı Sitte ve Ricâlü’l-Gâ’ibân olmak üzere sekiz başlıktan müteşekkildir. Eserin her bölümünde matla beyti olmasına rağmen bölümlerin sonunda mahlas beyti bulunmamaktadır. Eserin bölümleri aynı kafiye ile birbirine bağlanmıştır. Şairin mahlası ise son bölüm Ricâlü’l-Gâ’ibân’da bulunmaktadır. Halvetî mürşidi Halîlî-i Mar’aşî’nin Etvâr-ı Seb’â’sı bu türün başarılı örneklerindendir.

Eserin yurt içinde Süleymaniye Kütüphanesi Şehit Ali Paşa Bölümü TY. Nu.: 1121/1; Samsun İlk Halk Kütüphanesi TY. Nu.: 109; Trabzon İl Halk Kütüphanesi TY. Nu.; 496 ve Millet Kütüphanesi TY. Nu.: 789/1 olmak üzere dört nüshası bulunmaktadır. Eser bu dört nüshası kullanılarak tenkitli metin halinde Lütfi Alıcı tarafından neşredilmiştir (Alıcı 2010).

Şairin biyografisi için bk. “Halîlî, Halîl-i Mar’aşî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/halili-halili-marasi

Eserden Örnekler


        Tavr-ı Evvel

1     İsme’û iy nüktedân u âşıkân u sadıkân

        Sâri’û iy reh-revân u sâbirân u sâlikân

2     Seb’a-i etvârı tertîb eyledi ol bî-misâl

       “Küntü kenz”ün sırrını derk ide ya˓ni maḥremân

3     İhtisâr üzre yazıldı gel okı bil tavrunı

       Tavrını seyr ü sülûk idüp bilendür kâmurân

4     Tavr-ı evvelde sıfât-ı nefsün emmâredürür

       Oldı levvâme ikincide sıfât-ı âşıkân

5     Tavr-ı sâlisde sıfât-ı mülhime ‘ilme’l-yakîn

       Tavr-ı râbi’de sıfât-ı mutma’innedür inan

6     Râziye oldı bişincide sıfât-ı irci’î

       Tavr-ı altıncıda marziyye dürür iy mihribân

7     Oldı kudsiyye yidincide sıfât-ı nefs-i küll

       Bu sıfâta irdi tekmîl itdi nefsin kâmilân   (Alıcı, 2010: 120).

Kaynakça


Alıcı, Lütfi (2010). Halîlî-i Mar’aşî Divançe ve Etvâr-ı Seb’a Tenkitli Metin-Tıpkı Basım, Kahramanmaraş: Ukde Yay.

Muslu, Ramazan (2007). “Halvetiyye’de “Atvâr-ı Seb’a” Yazma Geleneği ve Sofyalı Bâlî’nin Atvâr-ı Seb’a Risâlesi”, Tasavvuf. İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi. Yıl: 8. S 18.

Türer, Osman (2003). “Letâif-i Hamse”. TDVİA. C 27. Ankara: TDV. Yay.

Atıf Bilgileri


Alıcı, Lütfi. "ETVÂR-I SEB'A (HALİLİ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/etvar-i-seb-a-halili. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DİVÂNÇE (HALÎL-İ MAR'AŞÎ) Halîlî, Halîl-i Mar’aşî Dr. Öğr. Üyesi Lütfi Alıcı
Görüntüle
2 RAVZATÜ'L-ÎMÂN (HALÎLÎ) Halîlî, Halîl-i Mar’aşî Dr. Öğr. Üyesi Lütfi Alıcı
Görüntüle
3 RİSÂLE-İ AHLÂK I-II (ŞEYH HACI HALÎL) Şeyh Hacı Halîl Dr. Öğr. Üyesi Lütfi Alıcı
Görüntüle
4 LÜBBÜ'N-NASÂYİH (HALÎL) Halîl Prof. Dr. Abdülmecit İSLAMOĞLU
Görüntüle
5 RİSALE-İ TEVHÎDİYYE (İLÂHÎ) İlâhî, Şeyh Ahmed İlâhî Efendi Dr. Nuriye İnci
Görüntüle
6 ÂDÂB-I MES'ÛDÎ'YE HÂŞİYE (MÜ'MİN) Mü'min Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
7 MEVÂHİBÜ’L-HALLAK FÎ MERATİBİ'L-AHLÂK (NİŞÂNÎ) Koca Nişancızâde Celâlzâde Tevkii Mustafa Çelebi Efendi (ö. 975/1567) Doç. Dr. Nuran ÇETİN
Görüntüle
8 TARİKATNÂME (SÜNBÜL) Sünbül, Şeyh Yusuf Sünbül Sinan Efendi Araş. Gör. Dr. MUHAMMET AKİF TİYEK
Görüntüle
9 ER-RIHLETÜ’S-SENİYYE VE’L-VASIYYETÜ’L-BEHİYYE Lİ’L-FUKARÂİ’L-HALVETİYYE (ŞÂH VELÎ AYINTÂBÎ) Şâh Velî Ayıntâbî, Askerî Prof. Dr. Ali ÖZTÜRK
Görüntüle
10 ETVÂR-I SEB‘A (ŞÂH VELÎ AYINTABÎ) Şâh Velî Ayıntâbî, Askerî Öğretmen Cemile Sağır
Görüntüle
11 NAKDÜ'L-HÂTIR (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî (D. 926/1520 - Ö. 1006/1597) Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle
12 MENÂKIB-I EMÎR SULTÂN/MENÂKIB-I CEVÂHİR ( YAHYÂ BİN BAHŞÎ) Yahyâ Bin Bahşî Dr. Öğr. Üyesi abdullah uğur
Görüntüle
13 MİRÂTÜ’L-ÂŞIKÎN (EROĞLU NÛRİ) Eroğlu Nûri Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN
Görüntüle
14 TASAVVUF Bİ’T- TARİKAT (EROĞLU NÛRİ) Eroğlu Nûri Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN
Görüntüle