- Yazar Biyografisi (TEİS)
Fevzî, Mehmed - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Şermin BAKA TELLİ
- Eser Yazılış Tarihi:1316/1898
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mesnevi
- Yayın Tarihi:18/04/2022
ENVERÜ’L-KEVÂKİB FÎ LEYLETİ’R-REGÂİB (FEVZÎ)
regâibiyeFevzî, Mehmed (d. 1242/1826 - ö. 1318/1900)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Yaşadığı dönemde -görevlerinden birine izafeten- “Edirne Müftüsü” olarak tanınan Mehmed Fevzî Efendi’nin manzum olarak kaleme aldığı eseri. Salâhî’nin Matla’u’l-Fecr adlı eserinden sonra edebiyatımızda bilinen ikinci manzum regaibiyedir. Envârü’l-Kevâkib fî Leyleti’r-Regâ’ib adını taşıyan eser, -müellifin belirttiği üzere- 1316/1898’da nazmedilmiştir. “el-Faslü’l-Evvelu fî Beyân Ma’na’r-Regâ’ib”, “el-Faslü’s-Sânî fî Beyân Mukaddimatî’r-Regâ’ibi” ve "Alâmâtihâ”, “el-Faslü’s-Sâlisu fî Beyân Keyfiyyeti Vukuʿu’r-Regâib”, “el-Faslu’l-Hâmisu fî Münâcât Hazret-i Mucîbü’d-Daʿvât u Kâdıye’l-Hâcât” olmak üzere beş fasıl hâlinde tertip edilen manzume, 112 beyitten müteşekkil küçük bir risaledir. Eser, diğer regaibiyyelerin çoğu gibi aruzun “fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün” kalıbıyla ve mesnevi nazım şekliyle kaleme alınmıştır. Mehmed Fevzî Efendi, diğer regaibiyelerden farklı olarak eserine mensur bir dibace eklemiştir. Söz konusu dibacede şair, mevlid ve miracname türünde Türkçe, Arapça ve Farsça olmak üzere pek çok eser kaleme alındığını ancak buna karşılık Hz. Peygamber’in ana rahmine düştüğüne inanıldığı Regaip Gecesi hakkında bir eser yazılmadığını söylemiştir. Ancak Hakan Yekbaş’a göre şairin bu ifadesi doğru değildir zira Sâlâhî’nin kendisinden yüz elli yıl kadar önce Matla’u’l Fecr adında bir regaibiye kaleme aldığı bilinmektedir (2010: 79).
Dibacenin ardından esere, -klasik mesnevilerde olduğu gibi- besmele ile başlanmıştır. On bir beyitlik bir sebeb-i telif bölümünün ardından, Regaip Gecesi’nin anlatılmaya başlandığı ilk fasla geçilmiştir. Başlıktan da anlaşılacağı üzere bu bölümde ilk olarak regaip kelimesinin anlamı üzerinde durulmuş akabinde Regaip Gecesi’nin neden önemli olduğu dile getirilmiştir. İkinci fasılda Hz. Peygamber’in babası Abdullah’ın başından geçen olağanüstü olaylar ile Regaip Gecesi’ne dair çeşitli âlemetler; üçüncü fasılda Abdulmuttalib’in oğlu Abdullah’ı evlendirmek için kız araması ve Hz. Peygamber’in anneleri Âmine’yi oğluna nikâhlaması; dördüncü fasılda ise Hz. Peygamber’in recep ayının ilk cuma gecesi ana rahmine düşmesi ve bu geceyle birlikte gerçekleşen hadiseler konu edilmiştir. Eserin son faslında ise bir münacat yer almaktadır (Yekbaş 2010: 81-83).
Mehmed Fevzî Efendi, -dibacesinde de belirttiği üzere- regaibiyesini oldukça sade bir dil ve akıcı bir üslupla kaleme almıştır. Arapça ve Farsça kelimeleri sık kullanmamış, anlaşılması güç söz ve tabirlerden uzak durmuştur.
Eser, ilk olarak Fevzî Efendi’nin diğer dinî mesnevileri ile birlikte (Uzun 1996), daha sonra müstakil olarak yayımlanmıştır (Yekbaş 2010).
Şairin biyografisi için bk. “Fevzî, Mehmed”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fevzi-mehmed-mdbir
Eserden Örnekler
el-Faslü’l-Evvelu fî Beyân Ma’na’r-Regâ’ib
Pek güzel şey’e ragîbe dir Arab
Ol kavim kim cümlesi ehl-i edeb
Hem regâibdir bu lafzın cem‘i bil
Mutlaka böyle dinür bî-kâl ü kîl
Bu dimekdür lutf u ihsân-ı kesîr
K’ola nef‘ u hayrı âlemde vafîr
Kim dimez o giceye ayet güzel
Çün şeref virdi aña olLem-yezel
Ba‘is-i hayr-ı kesîrdir ol gice
Mûcib-i nef‘-i vafîrdir ol gice
Âlemeyniñ hayrını câlib olan
Cümle halkın şerrini sâlib olan
Rahm-i pâk-i mâdere geldi o şeb
Oldı böyle dinmege mutlak sebeb
Hâzin-i cennâta Yezdân ol gice
İtdi kat‘î emr ü fermân ol gice
Kim açılsun bâg u bostân-ı cinân
Kim saçılsun verd üreyhân-ı cinân
Rah-i pâke geldi çün hayrü’l-enâm
Gönlimüzden açılup cümle gamâm
İde Mevlâ bizleri şâd u bekâm
Diyelüm gel es-salatü ve’s-selâm (Yekbaş 2010: 86-87).
Kaynakça
Mehmed Fevzî Efendi (1316). Enverü’l-Kevâkib fî Leyleti’r-Regâ’ib, İstanbul.
Uzun, Mustafa (1996). Dinî Edebiyatımızın Son Temsilcilerinden Mehmed Fevzi Efendi ve Dinî Mesnevîleri. İstanbul.
Yekbaş, Hakan (2010). "Klasik Türk Şiirinde Regâibiyye ve Mehmed Fevzî Efendi’nin Regâibiyyesi". A. Ü. Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 42: 69-95.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (FEVZÎ) | Fevzî, Mehmed | Öğretmen Emre Şengül |
Görüntüle | ||
2 | MÜNTEHABÂT-I DÎVÂN-I FEVZÎ (FEVZÎ) | Fevzî, Mehmed | Dr. Öğr. Üyesi Şermin BAKA TELLİ |
Görüntüle | ||
3 | TEVESSÜLÂTÜ’L-FEVZİYYE Fİ’N-NU’ÛTİ’N-NEBEVİYYE (FEVZÎ) | Fevzî, Mehmed | Dr. Öğr. Üyesi Şermin BAKA TELLİ |
Görüntüle | ||
4 | NHASÎDETÜ’N-NEBEVİYYE FÎ ŞERHİ’L-KASÎDETİ’L-MEDENİYYE (FEVZÎ) | Fevzî, Mehmed | Dr. Öğr. Üyesi Şermin BAKA TELLİ |
Görüntüle | ||
5 | HEDİYYE-İ FEVZÎ (FEVZÎ, MEHMED) | Fevzî, Mehmed | Öğretmen Emre Şengül |
Görüntüle | ||
6 | MECMÛATÜ’T-TERCÎÂT (FEVZÎ) | Fevzî, Mehmed | Dr. Öğr. Üyesi Şermin BAKA TELLİ |
Görüntüle | ||
7 | TERCÎ-İ BEND (FEVZÎ) | Fevzî, Mehmed | Dr. Öğr. Üyesi Şermin BAKA TELLİ |
Görüntüle | ||
8 | KUDSİYYETÜ’L-AHBÂR FÎ MEVLİD-İ AHMEDİ’L-MUHTÂR (FEVZÎ) | Fevzî, Mehmed | Dr. Öğr. Üyesi Şermin BAKA TELLİ |
Görüntüle | ||
9 | İCMÂLÜ’L-KELÂM FÎ MEVLİDİ’N-NEBİYYİ ALEYHİ’S-SELÂM (FEVZÎ) | Fevzî, Mehmed | Dr. Öğr. Üyesi Şermin BAKA TELLİ |
Görüntüle | ||
10 | UDSİYYU’S-SİRÂC FÎ NAZMİ’L- MİʻRÂC (FEVZÎ) | Fevzî, Mehmed | Öğretmen Emre Şengül |
Görüntüle | ||
11 | KEVÂ’İB-İ Şİ‘R Ü İNŞÂ (FEVZÎ) | Fevzî, Mehmed | Prof. Dr. Mehtap Erdoğan Taş |
Görüntüle | ||
12 | KUDSİYYETÜ’L-AHBÂR FÎ MEVLİDİ AHMEDİ’L-MUHTÂR (FEVZÎ) | Fevzî, Mehmed | Dr. Hilal Livaoğlu Mengüç |
Görüntüle | ||
13 | NİHÂYETÜ’L-İKTİDÂR Lİ’L-EVLİYÂİ’L-KİBÂR (FEVZÎ) | Fevzî, Mehmed | Dr. Hilal Livaoğlu Mengüç |
Görüntüle | ||
14 | TUHFE-İ FEVZÎ (FEVZÎ) | Muhammed Fevzî b. Ahmed et-Tavasî | Dr. Öğr. Üyesi Ramazan Bardakçı |
Görüntüle | ||
15 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
16 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
17 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
18 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
19 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
20 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
21 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
22 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
23 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
24 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |