ENVERÜ’L-KEVÂKİB FÎ LEYLETİ’R-REGÂİB (FEVZÎ)
regâibiye
Fevzî, Mehmed (d. 1242/1826 - ö. 1318/1900)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Yaşadığı dönemde -görevlerinden birine izafeten- “Edirne Müftüsü” olarak tanınan Mehmed Fevzî Efendi’nin manzum olarak kaleme aldığı eseri. Salâhî’nin Matla’u’l-Fecr adlı eserinden sonra edebiyatımızda bilinen ikinci manzum regaibiyedir. Envârü’l-Kevâkib fî Leyleti’r-Regâ’ib adını taşıyan eser, -müellifin belirttiği üzere- 1316/1898’da nazmedilmiştir. “el-Faslü’l-Evvelu fî Beyân Ma’na’r-Regâ’ib”, “el-Faslü’s-Sânî fî Beyân Mukaddimatî’r-Regâ’ibi” ve "Alâmâtihâ”, “el-Faslü’s-Sâlisu fî Beyân Keyfiyyeti Vukuʿu’r-Regâib”, “el-Faslu’l-Hâmisu fî Münâcât Hazret-i Mucîbü’d-Daʿvât u Kâdıye’l-Hâcât” olmak üzere beş fasıl hâlinde tertip edilen manzume, 112 beyitten müteşekkil küçük bir risaledir. Eser, diğer regaibiyyelerin çoğu gibi aruzun “fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün” kalıbıyla ve mesnevi nazım şekliyle kaleme alınmıştır. Mehmed Fevzî Efendi, diğer regaibiyelerden farklı olarak eserine mensur bir dibace eklemiştir. Söz konusu dibacede şair, mevlid ve miracname türünde Türkçe, Arapça ve Farsça olmak üzere pek çok eser kaleme alındığını ancak buna karşılık Hz. Peygamber’in ana rahmine düştüğüne inanıldığı Regaip Gecesi hakkında bir eser yazılmadığını söylemiştir. Ancak Hakan Yekbaş’a göre şairin bu ifadesi doğru değildir zira Sâlâhî’nin kendisinden yüz elli yıl kadar önce Matla’u’l Fecr adında bir regaibiye kaleme aldığı bilinmektedir (2010: 79).

Dibacenin ardından esere, -klasik mesnevilerde olduğu gibi- besmele ile başlanmıştır. On bir beyitlik bir sebeb-i telif bölümünün ardından, Regaip Gecesi’nin anlatılmaya başlandığı ilk fasla geçilmiştir. Başlıktan da anlaşılacağı üzere bu bölümde ilk olarak regaip kelimesinin anlamı üzerinde durulmuş akabinde Regaip Gecesi’nin neden önemli olduğu dile getirilmiştir. İkinci fasılda Hz. Peygamber’in babası Abdullah’ın başından geçen olağanüstü olaylar ile Regaip Gecesi’ne dair çeşitli âlemetler; üçüncü fasılda Abdulmuttalib’in oğlu Abdullah’ı evlendirmek için kız araması ve Hz. Peygamber’in anneleri Âmine’yi oğluna nikâhlaması; dördüncü fasılda ise Hz. Peygamber’in recep ayının ilk cuma gecesi ana rahmine düşmesi ve bu geceyle birlikte gerçekleşen hadiseler konu edilmiştir. Eserin son faslında ise bir münacat yer almaktadır (Yekbaş 2010: 81-83).

Mehmed Fevzî Efendi, -dibacesinde de belirttiği üzere- regaibiyesini oldukça sade bir dil ve akıcı bir üslupla kaleme almıştır. Arapça ve Farsça kelimeleri sık kullanmamış, anlaşılması güç söz ve tabirlerden uzak durmuştur.

Eser, ilk olarak Fevzî Efendi’nin diğer dinî mesnevileri ile birlikte (Uzun 1996), daha sonra müstakil olarak yayımlanmıştır (Yekbaş 2010).

Şairin biyografisi için bk. “Fevzî, Mehmed”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fevzi-mehmed-mdbir 

Eserden Örnekler


el-Faslü’l-Evvelu fî Beyân Ma’na’r-Regâ’ib

Pek güzel şey’e ragîbe dir Arab

Ol kavim kim cümlesi ehl-i edeb


Hem regâibdir bu lafzın cem‘i bil

Mutlaka böyle dinür bî-kâl ü kîl


Bu dimekdür lutf u ihsân-ı kesîr

K’ola nef‘ u hayrı âlemde vafîr


Kim dimez o giceye ayet güzel

Çün şeref virdi aña olLem-yezel


Ba‘is-i hayr-ı kesîrdir ol gice

Mûcib-i nef‘-i vafîrdir ol gice


Âlemeyniñ hayrını câlib olan

Cümle halkın şerrini sâlib olan


Rahm-i pâk-i mâdere geldi o şeb

Oldı böyle dinmege mutlak sebeb


Hâzin-i cennâta Yezdân ol gice

İtdi kat‘î emr ü fermân ol gice


Kim açılsun bâg u bostân-ı cinân

Kim saçılsun verd üreyhân-ı cinân


Rah-i pâke geldi çün hayrü’l-enâm

Gönlimüzden açılup cümle gamâm


İde Mevlâ bizleri şâd u bekâm

Diyelüm gel es-salatü ve’s-selâm (Yekbaş 2010: 86-87).


Kaynakça


Mehmed Fevzî Efendi (1316). Enverü’l-Kevâkib fî Leyleti’r-Regâ’ib, İstanbul.

Uzun, Mustafa (1996). Dinî Edebiyatımızın Son Temsilcilerinden Mehmed Fevzi Efendi ve Dinî Mesnevîleri. İstanbul.

Yekbaş, Hakan (2010). "Klasik Türk Şiirinde Regâibiyye ve Mehmed Fevzî Efendi’nin Regâibiyyesi". A. Ü. Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 42: 69-95.

Atıf Bilgileri


BAKA TELLİ, Şermin. "ENVERÜ’L-KEVÂKİB FÎ LEYLETİ’R-REGÂİB (FEVZÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/enveru-l-kevakib-fi-leyleti-r-regaib-mehmed-fevzi. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (FEVZÎ) Fevzî, Mehmed Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
2 MÜNTEHABÂT-I DÎVÂN-I FEVZÎ (FEVZÎ) Fevzî, Mehmed Dr. Öğr. Üyesi Şermin BAKA TELLİ
Görüntüle
3 TEVESSÜLÂTÜ’L-FEVZİYYE Fİ’N-NU’ÛTİ’N-NEBEVİYYE (FEVZÎ) Fevzî, Mehmed Dr. Öğr. Üyesi Şermin BAKA TELLİ
Görüntüle
4 NHASÎDETÜ’N-NEBEVİYYE FÎ ŞERHİ’L-KASÎDETİ’L-MEDENİYYE (FEVZÎ) Fevzî, Mehmed Dr. Öğr. Üyesi Şermin BAKA TELLİ
Görüntüle
5 HEDİYYE-İ FEVZÎ (FEVZÎ, MEHMED) Fevzî, Mehmed Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
6 MECMÛATÜ’T-TERCÎÂT (FEVZÎ) Fevzî, Mehmed Dr. Öğr. Üyesi Şermin BAKA TELLİ
Görüntüle
7 TERCÎ-İ BEND (FEVZÎ) Fevzî, Mehmed Dr. Öğr. Üyesi Şermin BAKA TELLİ
Görüntüle
8 KUDSİYYETÜ’L-AHBÂR FÎ MEVLİD-İ AHMEDİ’L-MUHTÂR (FEVZÎ) Fevzî, Mehmed Dr. Öğr. Üyesi Şermin BAKA TELLİ
Görüntüle
9 İCMÂLÜ’L-KELÂM FÎ MEVLİDİ’N-NEBİYYİ ALEYHİ’S-SELÂM (FEVZÎ) Fevzî, Mehmed Dr. Öğr. Üyesi Şermin BAKA TELLİ
Görüntüle
10 UDSİYYU’S-SİRÂC FÎ NAZMİ’L- MİʻRÂC (FEVZÎ) Fevzî, Mehmed Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
11 KEVÂ’İB-İ Şİ‘R Ü İNŞÂ (FEVZÎ) Fevzî, Mehmed Prof. Dr. Mehtap Erdoğan Taş
Görüntüle
12 KUDSİYYETÜ’L-AHBÂR FÎ MEVLİDİ AHMEDİ’L-MUHTÂR (FEVZÎ) Fevzî, Mehmed Dr. Hilal Livaoğlu Mengüç
Görüntüle
13 NİHÂYETÜ’L-İKTİDÂR Lİ’L-EVLİYÂİ’L-KİBÂR (FEVZÎ) Fevzî, Mehmed Dr. Hilal Livaoğlu Mengüç
Görüntüle
14 TUHFE-İ FEVZÎ (FEVZÎ) Muhammed Fevzî b. Ahmed et-Tavasî Dr. Öğr. Üyesi Ramazan Bardakçı
Görüntüle
15 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
16 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
17 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
18 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
19 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
20 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
21 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
22 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
23 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
24 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle