Türk soylu İranlı mutasavvıf şair Kâsım-ı Envâr’ın tasavvufi içerikli Farsça mesnevisi. Şair, Enîsü’l-Ârifîn’i yazarken Nizâmî’nin Mahzenü’l-Esrâr adlı eserinin tesirinde kalmıştır. Mesnevide; nefis, ruh, kalp, akıl ve aşk hakkındaki görüşlerini dile getirmektedir (Heyet ve Şadiyev 2004: 391). Mesnevinin "Hikâyet der-Ma'rifet-i Kalb"  başlıklı bölümünde Kâsım, piri Safiyyüddîn-i Erdebîlî’nin Şiraz yolculuğu ve onun Şeyh Sa’dî-i Şîrâzî ile diyaloglarını nakleder (Kopuz Çetinkaya 2020: 3). Enîsü’l-Ârifîn’de yer alan mum, pervane ve ateş arasındaki münazara "El-Hikâyet fî-Kemâli'l-Aşk ve't-Tevhîd",  “Hitâbu Şem' Ma'an-Nâr, Hitâb-ı Şem' Bâ-Âteş" başlıkları altında anlatılmıştır. Hikâyede tasavvufi çerçevede vahdete ermeye ve mutlak varlığa kavuşmaya işaret edilmektedir. Kâsım-ı Envâr, pervane ateşte yanıp vuslata erdikten sonra da hikâyeyi devam ettirmiştir. Kendini ateşten ayrı düşünerek benlik iddiasında bulunan mumu eleştirmiş ve kişinin beşerilikten soyutlanmadığı müddetçe varlığın hakikatini anlayamayacağını vurgulamıştır (Kopuz Çetinkaya 2020: 8-13).

İhsân Yârşâtır, Kâsım-ı Envâr’ın Enîsü’l-Ârifîn’deki üslubunun Mevlânâ ile Sa’dî arasında olduğunu belirtmiştir. Eser; beyitlerin akıcılığı ve sağlamlığı bakımından Sa’dî’nin Bostân’ına, arifane tarzıyla da Mevlânâ’nın Mesnevî’sine benzemektedir. Ayrıca Yârşâtır, şairin mesnevisinde erken dönem tasavvufu ile İbnü’l-Arabî’den tevarüs eden nazari tasavvufun kavramlarını bir arada kullandığına değinmiştir (Yârşâtır’dan akt. Ceylan 2020: 329).

Eserin kütüphanelerde birçok nüshası bulunmaktadır. Bunlardan ikisi; Ankara Üniversitesi, Üniversite, nu. A 106/II, vr. 227a-259a ve Üniversite, nu. A 13/I, vr. 1b-27a'da yer almaktadır. Ayrıca metnin İstanbul Millet Yazma Eser Kütüphanesi, Ali Emiri Koleksiyonu, nu. 34 Ae Şeriyye 1024'te Terceme-i Enîsü’l-Ârifîn adıyla yapılmış bir tercümesi mevcuttur.

Şairin Külliyât'ı İran'da yayımlanmıştır (Nefîsî, 1337). Fatma Kopuz Çetinkaya, Enîsü’l-Ârifîn'deki mum, pervane ve ateş arasındaki münazarayı konu alan bir makale yazmıştır (2020).

Şairin biyografisi için bkz. “Kâsım-ı Envâr, Muîneddîn Alî b. Nâsir b. Hârûn b. Ebü’l-Kâsım Hüseynî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kasimi-envar-muineddin-ali-nasir