- Yazar Biyografisi (TEİS)
Şemsî, Şemseddîn Sivasî - Madde Yazarı: Doç. Dr. Yusuf Yıldırım
- Eser Yazılış Tarihi:1590?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:23/01/2022
EMR-İ İLÂHÎ VE HÜCCET-İ İLÂHÎ (ŞEMSÎ)
tasavvufi hâller ve makamlarŞemsî, Şemseddîn Sivasî (d. 926/1520 - ö. 1006/1597)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Şemseddin Sivâsî'nin iki bölümden oluşan mensur tasavvufî risalesi. Eserin birinci bölümü Emr-i İlâhî, ikinci bölümü ise Hüccet-i İlâhî’dir. Kütüphane kayıtlarında Emr-i İlâhî, Hüccet-i İlâhî ve er-Risâle fi’t-Tasavvuf şeklinde farklı isimlerle kaydedilmişse de nüshaların başında çoğunlukla Emr-i İlâhî veya Evâmir-i İlâhî olarak isimlendirildiği ve içeriklerinin (bazı kelime farklılıkları olmakla birlikte) aynı olduğu görülmektedir.
Sivâsî, Türkçe kaleme aldığı bu risâlesinde Farsça ve Arapça terkipleri çok sık kullanmaktadır. Risâle sembolik ifadelerle, alegorik anlatımlarla süslenmiştir. Risâlede kullanılan bazı semboller vücut şehri, yokluk diyarı, vücut şehrinin beyi İnâyetullah, kadısı Hidâyetullah, dalâlet-âbâd subaşısı İblis, Tevbe bin İlham, Nedâmet b. Tevfiktir. Bu anlatım okuyucuya konunun maksadını daha canlı ve vurgulu bir şekilde sunduğu için zihnî bir zevk vermektedir.
Sivâsî’nin Emr-i İlâhî ve Hüccet-i İlâhî’yi yazdığı tarih belli değildir. Risâlenin sonunda üsluba uygun bir biçimde “Sonsuzluk senesinin ezel ayının başında yazılmıştır” ifadesine yer verilmiş, ancak net bir tarih belirtilmemiştir.
Risâlede yer alan görüşler İslâmî geleneğe uygun olarak âyet ve hadislerle delillendirilerek sunulmuştur. İlâhî emirlerin nefsânî arzulara uyularak yanlış yorumlanmasına şiddetle karşı çıkılmış ve âyetlerin maksadının doğru anlaşılması hususunda önemle durulmuştur. Konular sunulurken atasözleri ve deyimler sıkça kullanılmış, sembolik ifadelerle anlatım süslenmiş ve dönemin ilmî üslubundan taviz verilmemiştir.
Şemseddîn-i Sivâsî bu küçük ama özlü risâlesinde insanın hayatı boyunca yaşayabileceği şeyleri, hayat mücadelesinde karşılaşabileceği engelleri, yanlış insanlarla yapacağı yoldaşlıkların bedelini, düşeceği çukurları ve bunlardan kurtulmanın yollarını, insan için kurtuluşa her zaman yol olduğunu, nasihat ehli bir mürşid-i kâmilin hizmetinde insanın, şeytana kulluğu Rahmân'ın hürriyetine tebdil etme imkânı bulacağını anlatmaktadır. Bu bağlamda o, erişmekten asla ümit kesmemelerini, ilâhî emirlerin maksadını doğru anlamalarını, kutsî râihaları koklamaya her zaman tâlip ve râğib olmalarını vurgulamaktadır.
Eser Hamide Ulupınar (2016) ve Mahmut İnat (2017) tarafından yayıma hazırlanmıştır.
Müellifin biyografisi için bk. "Şemsî, Şemseddîn Sivasî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semsi-semseddin-sivasi.
Eserden Örnekler
Sebeb-i tahrîr-i kitâb-ı şer‘î ve mûcib-i tastîr-i hitâb-ı mer‘î oldur ki mahrûse-i vücûddan rûhu bi’z-zât irâdet-i yediyle dâru’s-saltanatü’l-kübrâ lâ-zâle melceen ve mev’ilen tarafından şehr-i vücûd beyi olan iftihârü’l-ümerâi’l-kirâm “İnâyet Bey” hazretlerini ve işbu hâdim-i şer‘-i şerîfe fermân-ı âlî-şâna vâcibü’l-iz‘ân vârid olup mûmâ-ileyh mîr-i mükerrem hizmetleriyle cem‘ olup kırâet olundukta mazmûn-ı şerîfinde münderic ve meknûn-ı münîfinde mündemic olan “Rûh” nâm merd-i nefîs dalâlet-âbâd subaşısı olan iblîs-i telbîsden sedde-i celâlet-meâbıma şikâyet gelip ticâret-i âhiret sadedinde iken “Nefs-i Emmâre” nâm bir gulâmını ve “Akıl” nâm kethüdâsını hezâr iğvâ vü idlâlle ayardup sıhhat-i safâ ve ömr-i girân mâyeden elinde olan sermâyesin bi’l-külliye gâret idüp ol iki miskîni “Hevâ vü Heves” nâm mevzi‘de kâr-ı menâhîde kullanıp sermâyesi meblağ-ı menkûdu zâyi‘ ettiğin bildirdi (İnat 2017: 99)
Kaynakça
Aksoy, Hasan (1980). Şemseddin Sivâsî, Hayatı, Eserleri ve Mevlidi. İstanbul: İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü Yay.
Bursalı Mehmed Tâhir (1318/1900). Meşâyih-i Osmâniyeden Sekiz Zâtın Terâcim i Ahvâli. İstanbul: A[rtin] Asaduryan Şirket-i Mürettebiye Mat.
Bursalı Mehmed Tâhir (1333/1915). Osmanlı Müellifleri. C. I-II. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
İnat, Mahmut (2015). “Şeyh Şemseddin-i Sivâsî’nin Emr-i İlâhî ve Hüccet-i İlâhî İsimli Eseri”. Şemseddin Sivasî Sempozyum Bildirileri. Ed. Ahmet Dağüstü. Sivas: Sivas Belediyesi Yay. 303-311.
İnat, Mahmut (2017). Emr-i İlâhî ve Hüccet-i İlâhî. Sivas: Sivas Belediyesi Yay.
Toparlı, Recep (1984). Şemseddin Sivâsî Divanı. Sivas: Gurbet Yay.
Ulupınar, Hamide (2016). "Şemseddîn-i Sivâsî’nin 'Emr-i İlâhî ve Hüccet-i İlâhî' Adlı Risâlesi". Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15 (2): 527-547.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (ŞEMSÎ) | ŞEMSÎ, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Mehmet Halil Erzen |
Görüntüle | ||
2 | SÜLEYMÂNİYYE (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. okan doğan |
Görüntüle | ||
3 | İBRET-NÜMÂ (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. okan doğan |
Görüntüle | ||
4 | MEVLİD (ŞEMSÎ) | ŞEMSÎ, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu |
Görüntüle | ||
5 | GÜLŞEN-ÂBÂD (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Fatih Ramazan Süer |
Görüntüle | ||
6 | HEŞT BİHİŞT (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. Duygu KAYALIK ŞAHİN |
Görüntüle | ||
7 | MİR'ÂTÜ'L-AHLÂK (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Prof. Dr. Ahat Üstüner |
Görüntüle | ||
8 | MENÂKIB-I İMÂM-I A‘ZAM (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. okan doğan |
Görüntüle | ||
9 | ŞERH-İ GAZELİYYÂT-I SULTÂN MURÂD-I SÂLİS (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. UĞUR ÖZTÜRK |
Görüntüle | ||
10 | TERCEME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
11 | MENÂKIB-I ÇEHÂR-YÂR-İ GÜZÎN (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. yusuf yıldırım |
Görüntüle | ||
12 | İRŞÂDÜ'L-AVÂM (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. Öğr. Üyesi Ayşe PARLAKKILIÇ MUCAN |
Görüntüle | ||
13 | UMDETÜ'L-HUCCÂC (ŞEMSEDDİN SİVÂSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Fatih Ramazan Süer |
Görüntüle | ||
14 | MENÂZİLÜ'L-ÂRİFÎN (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. yusuf yıldırım |
Görüntüle | ||
15 | DÂİRETÜ'L-USÛL (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî (D. 926/1520 - Ö. 1006/1597) | Dr. Fatih Çınar |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
17 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
18 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
19 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
20 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
21 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
22 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
23 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
24 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
25 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |