Nergisî’nin Gazavât-ı Murtazâ Paşa adı ile de anılan telif eseri. Banaluka’da 1038 /1628-29’da yazılmıştır. Rumeli’nin çeşitli bölgelerinde kadılık görevini yürütürken Murtazâ Paşa’nın olumlu icraatları hakkında çok şeyler duymuş olan Nergisî, onun tamir ve inşa faaliyetlerini de bizzat görmüştür. Duyup gördüklerini bir araya getiren Nergisî, böylece ideal bir devlet adamının nasıl olması gerektiği hususuna dikkat çekmeye çalışmıştır.

Bir giriş ile “vasf” adı verilen beş bölümden oluşan eserin birinci bölümünde, Murtazâ Paşa’nın güzel ahlakı, dindarlık ve takvası, âlimlere ve halka iyi davranması; ikinci bölümde, kahramanlık ve cesareti, savaşçılık ve biniciliği; üçüncü bölümde, ortadan kaldırdığı zulüm ve haksızlıklar, tamir ve ıslah ettiği cami ve kaleler; dördüncü bölümde, yaptığı savaşlar ve elde ettiği başarılar; beşinci bölümde dirayet ve tedbiri ile düşmanlarını nasıl alt ettiği anlatılmaktadır.

Özgünlük peşinde olan müellifin bu eseri içerik, dil ve üslup bakımından dikkat çekmektedir. Murtazâ Paşa ile ilgili tarihî gerçekliklere dayalı eserde eski dönemlere ait sadece iki hikâye yer almaktadır. Nergisî’nin diğer eserlerine göre sade bir dil ve üslupla yazılmış olan El-Vasfu’l-Kâmil, klasik bir biyografik eser olmadığı gibi bir siyâset-nâme örneği de değildir. Eser, Arapça ve Farsça atasözü, deyim ve ibareler ve bir kısmı müellife ait manzumelerle zenginleştirilmiştir.

Yazarın biyografisi için bk. “Nergisî, Mehmed”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nergisi-mehmed