El-İSTÎNÂS FÎ AHVÂLİ’L-EFRÂS
feresname türünde eser
Resmî, Ahmed Resmî (d. 1112/1700-01 - ö. 2 Şevval 1197/31 Ağustos 1783)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Ahmed Resmî'nin (d. 1112/1700 - ö. 1197/1783) feresnâme türündeki mensur eseri. Müellif bu eseri I. Mahmud’un sadrazamlarından (Bahir) Köse Mustafa Paşa’nın atlara olan ilgisini fark etmesi üzerine kaleme almış ve Receb 1167/Nisan-Mayıs 1754’te tamamladığı eserini adı geçen sadrazama ithaf etmiştir (Ermiş Türkmen 2019: 74-75).

At türleri, at bakımı, at hastalıkları ve tedavisi, atçılık konusunda yazılmış eserler feresname, baytarname, haylname olarak adlandırılırlar (Gökalp 2012: 410; Yiğit 2011: 5). Kısmen feresname olarak adlandırabileceğimiz bu eser de atlara dair çeşitli bilgi ve anlatıların derlemesinden ibarettir. Bir mukaddime, iki bab ve bir hatimeden oluşan 12 varaklık eserin mukaddimesinde atların Arapçada kullanılan isim ve sıfatlarının Türkçe karşılıkları, atların alametleri, künye ve lakapları, Farsçada atla ilgili tanımlama ve betimlemeler, atlarla ilgili hadisler, Türkçe atasözleri, beyitler, hikâyeler ve ata iyi binen Arapların isimleri verilir.

Birinci babda atı öven ayetler alıntılanır, atın yaratılışı bir hadise dayanılarak anlatılır. Hz. Muhammed’in atlarla ilgili uygulamalarından, at yarışlarının tertip edilmesinden bahsedilerek yarış atlarının isimleri zikredilir. İkinci babda atların insanların sevgisini kazanması, hayır ve bereket getirmesi, Hz. Muhammed’in atlara olan ilgisi, onlarla yaşadığı anekdotlar ve at yarışları anlatılır. Hatimede ise atın uğur ve uğursuzluğu, etinin yenmesinin haramlığı ve bazı garip hasletleri açıklanır.

İki yazma nüshası bulunan eser Ayşe Ermiş Türkmen tarafından yüksek lisans tezi olarak çalışılmıştır (2019). Bu çalışmada atın mitoloji, dünya tarihi, İslamiyet, ekonomi, Türk kültürü ve edebiyatındaki yerine temas edilmiştir. Ardından eserin muhtevası değerlendirilerek çeviri yazımı yapılmış, sözlüğü hazırlanmış ve tıpkıbasımına yer verilmiştir.

Yazarın biyografisi için bkz. "Resmî, Ahmed". Türk Edebiyatı Isimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/resmi-resmi-ahmed-pasazade

Eserden Örnekler


Hak celle ve alâ cemî‘-i mahlûkâtı Âdem aleyhisselâma arz buyurup bunlardan begendügin al didükde feresi ihtiyâr eylemeleriyle kendün ve evlâdun içün izz ü şeref ihtiyâr eyledün diyü buyurulmuş ve ibtidâ hayle rükûb iden hazret-i İsmâ‘îldür, anlardan evvel sâ’ir vuhûş gibi vahşî olup cenâb-ı Hak İbrâhîm ve İsmâ‘île binâ’-i beytullâha izin verdükde ben size sizin içün iddihâr olunmuş bir hazîne virmek isterüm diyüp hazret-i İsmâ‘île ol hazînenün talebini vahy ü ilhâm buyurmuşlar, anlar bi-hasebi’l-emr du‘â eylediklerinde arz-ı Arabda mevcûd olan efrâsın cümlesi kendülere icâbet ve itâ‘at eylediklerine binâen fahr-i kâ’inât irkebu’l-hayle fe-innehâ mîrâsu ebîkum İsmâ‘îl hitâbıyla ümmet ve ashâbına tenbîh ve tebcîl buyurmışlardur. (Ermiş Türkmen 2019: 79).

Kaynakça


Ermiş Türkmen, Ayşe (2019). El-İstinâs fi Ahvâli’l-Efrâs Adlı Yazma Eserin Çeviri Metni ve İncelemesi. Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi.

Gökalp, Haluk (2012). “Rahşiyye”. Başlangıçtan Günümüze Türk Edebiyatında Tür ve Şekil Bilgisi. (ed. Mehmet Aça vd.) İstanbul: Kesit. 410-419.

Yiğit, Ali (2011). İlm-i Fürusiyet İsimli Baytarnamenin Veteriner Hekimliği Tarihi, At Yetiştiriciliği ve Hastalıkları Açısından İncelenmesi. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Benli, Şeyma. "El-İSTÎNÂS FÎ AHVÂLİ’L-EFRÂS". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/el-istinas-fi-ahvali-l-efras. [Erişim Tarihi: 22 Aralık 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 HALÎKATÜ’R-RÜʼESÂ / SEFÎNETÜ’R-RÜʼESÂ Resmî, Ahmed Resmî Efendi Doç. Dr. Zeynep Aycibin
Görüntüle
2 HAMÎLETÜ'L-KÜBERÂ Resmî, Ahmed Resmî Efendi Doç. Dr. Zeynep Aycibin
Görüntüle
3 BERLİN SEFÂRET-NÂMESİ (RESMÎ) Resmî, Ahmed Resmî Efendi Dr. Öğr. Üyesi HİLAL ÇİFTÇİ
Görüntüle
4 VİYANA SEFÂRET-NÂMESİ (RESMÎ) Resmî, Ahmed Resmî Efendi Dr. Öğr. Üyesi HİLAL ÇİFTÇİ
Görüntüle
5 NAZM-I GİRİDÎ (AHMED RESMÎ) Resmî, Ahmed Resmî Efendi Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
6 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
7 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
8 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
9 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
10 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
11 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
12 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
13 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
14 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
15 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle