Örfî Mahmûd Ağa’nın (d. 1116/1705 - ö. 1192/1778) Edirne tarihini anlatan eseri. Müellif, Edirne Tarihçesi ve Berây-ı Şehr-i Edirne adlarıyla bilinen eserini III.Mustafa'ya takdim etmiştir. Eser, Mevhûmü’t-Tevârîh’in Ali Emirî Tarih 557-558 numaralı müellif hattı nüshasının birinci cildinin 145a-149b yaprakları arasında "Der vasf-ı şehr-i Edirne dârü’l-nasr ve’l-meymene beyânındadır" başlığıyla yer alan bölümdür. İnsanın yaratılışından 1070/1659-1660 yıllarına kadar gelen, içinde Osmanlı Devleti tarihinin de yer aldığı iki ciltlik genel bir tarih olan Mevhûmü’t-Tevârîh’in içinde yer alan Edirne’ye ait bu bölüm daha sonra müellif tarafından müstakil olarak yeniden kaleme alınmış ve padişaha takdim edilmiştir (Kütük 2004: 201; Özcan 2007: 34/95).

Rifat Osman, Edirne Reh-nümâsı’nda Örfî’nin III. Mustafa’ya takdim ettiği muhtasar bir Edirne Tarihçesi olduğunu ve bu eserin Cevrî Tarihi adıyla basıldığını söyler (1336: 104). Osman Nuri Peremeci de Örfî’nin Abdurrahman Hıbrî’nin Enîsü’l-Müsâmirîn’ini telhis ederek ve kendi zamanına kadar olan olayları da katarak bir tarih yazdığını ve bu tarihin yanlış olarak Cevrî Tarihi adıyla basıldığını haber verir (139: 272). Örfî’nin Edirne Tarihçesi isimli eserinden ayrıntılı bahseden ilk isim Orhan F. Köprülü’dür (1949: 53-66). Köprülü, “Cevrî Tarihi’nin Mahiyet ve Kıymeti” isimli makalesinde 1291-1292/1874-1875 tarihinde İstanbul’da iki küçük cilt hâlinde Cevrî Tarihi adıyla basılan eserin kaynak tenkidini ayrıntılı bir şekilde yaparken Örfî’nin eseri hakkında da önemli bilgiler verir; Rifat Osman’ın ve Osman Nuri Peremeci’nin iddia ettikleri gibi Cevrî Tarihi adıyla basılan eserin tamamen Örfî’ye ait olmadığını, bu eserin Peçevi Tarihi, Nusret-nâme ve Örfî’nin Edirne Tarihçesi’nden faydalanarak meydana getirilmiş bir derleme olduğunu delilleriyle ortaya koyar. Köprülü’ye göre Örfi de Abdurrahman Hıbrî’nin Enisü’l-Müsâmirîn adlı Edirne tarihinden neredeyse dörtte üçlük bir bölümü olduğu gibi kopya etmiş, fakat eserinde bundan bahsetmemeye özen göstermiştir. Köprülü bu eserin orijinal tarafları olarak Örfî’nin babasının Edirne Bostancıbaşısı olması münasebetiyle şahit olduğu olayları ve diğer bazı gözlemlerini anlattığı bölümleri; yazarın başkalarından dinlemek suretiyle öğrendiği hadiseler hakkındaki kayıtları ve mütalaaları; muhtelif vakalar için düşürdüğü tarihleri kabul eder .

Örfi'nin "Edirne Tarihçesi" veya "Berây-ı Şehr-i Edirne" isimli eseri hakkında bilgi veren kaynakların hiçbiri bu eserin, müellifin iki ciltlik genel tarihi olan ve bugün kütüphanelerimizde Edirne Tarihçesi adıyla kayıtlı bulunan bu eser Mevhûmü’t-Tevârîh’teki Edirne bahsinin küçük ilavelerle müstakilen yazıya geçirilmiş hâlinden başka bir şey değildir. Mevhûmü’t-Tevârîh’in Ali Emiri Tarih 557-558 numaralı müellif hattı nüshasının birinci cildinin 145a-149b yaprakları arasında "Der-vasf-ı şehr-i Edirne dârü’l-nasr ve’l-meymene beyânındadır” başlığıyla yer alan bölüm daha sonra müellif tarafından müstakilen yazıya geçirilmiş ve Sultan III. Mustafa'ya takdim edilmiş olmalıdır. Bu bakımdan adı geçen yazmanın 145a-149b yaprakları arası aynı zamanda Örfi'nin Edirne Tarihçesi'nin müellif hattı nüshası olma özelliğine de sahiptir. Örfi bu eseri Peremeci’nin (1939: 272) ve Köprülü’nün (1949: 53-66) belirttiği gibi Hıbrî’nin Enisü’l-Müsâmirîn’inden ciddi şekilde faydalanmış, kendi zamanına dair olayları ise gözlemlerine dayanarak kaleme almıştır. Bilhassa 1165/1751 Edirne depreminde bizzat şahit olduğu sahneleri canlı bir şekilde tasvir etmiş ve bu depremde yıkılan binaların onarımına dair söylediği tarih manzumelerini yeri geldikçe eserine yerleştirmiştir.

Müellifin biyografisi için bk. "Örfî, Mahmûd Ağa". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/orfi-mahmud-aga