- Yazar Biyografisi (TEİS)
Yahyâ Bey, Taşlıcalı, Dukagin-zâde - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Fatih Tığlı
- Eser Yazılış Tarihi:?/?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Şehrengiz
- Yayın Tarihi:27/10/2022
EDİRNE ŞEHR-ENGÎZİ (YAHYÂ BEY)
şehrengîzYahyâ Bey, Taşlıcalı, Dukagin-zâde (d. ?/? - ö. 990/1582)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Taşlıcalı Yahya Bey tarafından Edirne şehri için yazılan şehrengiz. 215 beyitten oluşan metin mesnevi nazım şekli ile kaleme alınmıştır. Aruzun mefâîlün/mefâîlün/feûlun kalıbıyla yazılan şehrengizin ilk 11 beyti giriş mahiyetinde olup bu bölümün peşinden 34 beyitlik bir münâcât kısmı yer almaktadır. Bir güzele âşık olduğunu anlattığı 13 beyitlik bölümden sonra Edirne şehrinin tasviri yer almaktadır. Silahdâroğlu Mehemmed, Ali, İbrahim, Ahmed, Memi Şâh, Mehemmed, Yağcı-zâde Memî, Hâfız İsmail, ismi verilmeyen bıçakçılık ile meşgul bir güzel, Husrev, ismi verilmeyen bir güzel, yine ismi verilmeyen zalimliği meşhur bir güzel ve Rumoğlu adlı bir güzel olmak üzere eserde toplam 13 güzel yer almaktadır. Yahya Bey’in İstanbul Şehr-engîzi'nden farklı olarak bu güzeller için tanıtıcı başlıklar kullanılmamıştır, bunun yerine Ve le-hu ibaresi tercih edilmiştir. Bu güzellerden sonra şehrengizlerde bir gelenek olarak sonda güzel için yapılan bir açıklama yer almaktadır.
Güzellerin ele alındığı beyitlerin sayısı bazı şehrengiz şairleri tarafından açıkça belirtilmiştir. Yahya Bey de her güzeli beşer beyit ile övdüğünü ve bu beş beyti oluşturan mısraların da dua eden iki ele benzediğini söyler. Şehr-engîz'in son bölümünü oluşturan 14 beyitlik "Âhir-i şehr-engîz" kısmında ise Yahya Bey, bu şehrengizinin bir benzerinin olmadığını söyler ve Mesihî’nin sözlerinin canı olmadığını belirterek kendi eserini ondan üstün tutar. Güzellerin kadrini bilenlere ve yolunda can veren sadıklara dua ederek şehrengizi sonlandırır.
Tek nüshası tespit edilen şehrengiz, Mehmed Çavuşoğlu tarafından Yahyâ Bey Dîvânı'nın içinde yayınlanmıştır (Çavuşoğlu 1977: 227-243).
Şairin hayatı için bk. "Yahyâ Bey, Taşlıcalı, Dukagin-zâde". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/yahya-bey-dukaginzade
Eserden Örnekler
[...]
Zebân-i kıssa-perdâz-ı ma‘ânî
Bu resme kıldı bu şîrîn makâli
Ki cümle kâ’inât içinde asla
Bulınmaz Edrine şehrine hem-tâ
Erenler yiri arslanlar yatağı
Kadîmî şehr gâzîler ocağı
Hisârınun yoğ imiş misli ammâ
Yıkılmış kalb-i ‘âşık gibi gûyâ
Bu şehre cân gözini eyle nâzır
Neye baksan olur ‘ışk anda zâhir
Cünûnına anun kılmağa tedbîr
Meric ü Tunca urmış iki zencîr
[…]
Velehu
Biri Rûm oğlıdur zîbâ sanemdür
Cihân deyrinde bir ra‘nâ sanemdür
Başına gök sarınmış ol kamer-fer
Gök altında cebîni mâha benzer
Dirîğâ zulmet-i küfr içre her gâh
Karanulukda [durur] nitekim mâh
Harâmî çeşmi eyler günde bin kan
Mesîhâdan utanmaz mı o fettân
Sevüp ol nâzenîni bî-nazîri
Müselmânlık anun olmış esîri (Çavuşoğlu 1977: 232, 236).
Kaynakça
Çavuşoğlu, Mehmed (1977). Yahyâ Bey, Dîvan. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Yay.
Levend, Agâh Sırrı (1958). Türk Edebiyatında Şehr-engizler ve Şehr-engizlerde İstanbul. İstanbul: İstanbul Fethi Derneği İstanbul Enstitüsü Yay.
Tığlı, Fatih (2020). Türk Edebiyatında Şehrengizler. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (YAHYÂ BEY) | Yahyâ Bey, Taşlıcalı, Dukagin-zâde | Tuba Durmuş |
Görüntüle | ||
2 | ŞÂH U GEDÂ (YAHYÂ BEY) | Yahyâ Bey, Taşlıcalı, Dukagin-zâde | Prof. Dr. Esat HARMANCI |
Görüntüle | ||
3 | İSTANBUL ŞEHR-ENGÎZİ (YAHYÂ) | Yahyâ Bey, Taşlıcalı, Dukagin-zâde | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Tığlı |
Görüntüle | ||
4 | GENCÎNE-İ RÂZ (YAHYÂ BEY) | Yahyâ Bey, Taşlıcalı, Dukagin-zâde | Prof. Dr. Bekir Çınar |
Görüntüle | ||
5 | YÛSUF U ZELÎHÂ (YAHYÂ BEY) | Yahyâ Bey, Taşlıcalı, Dukagin-zâde | Prof. Dr. Melike Gökcan |
Görüntüle | ||
6 | KİTÂB-I USÛL (YAHYÂ BEY) | Yahyâ Bey, Taşlıcalı, Dukagin-zâde | Prof. Dr. Bekir Çınar |
Görüntüle | ||
7 | GÜLŞEN-İ ENVÂR (YAHYÂ BEY) | Yahyâ Bey, Taşlıcalı, Dukagin-zâde | Prof. Dr. Bekir Çınar |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
9 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
10 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
11 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
12 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
13 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
14 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
15 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
16 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
17 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |