- Yazar Biyografisi (TEİS)
Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed - Madde Yazarı: Dr. Muhammed Ülgen
- Eser Yazılış Tarihi:1068/1658
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Arapça
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Akaidname
- Yayın Tarihi:06/06/2022
ED-DEVRETÜ’L-ARŞİYYE (MISRÎ)
varlık, yaratılış ve kıyamet konularına dair eserNiyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed (d. 1027/1618- ö. 1105/1694)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Niyâzî-i Mısrî'nin on iki feleğin özelliklerinden ve bu feleklerden sorumlu meleklerden bahsettiği eseri. Arapça kaleme alınan risâle bu küçük risale Devre-i Arşiyye olarak da bilinmektedir.
Eser mukaddime, dört bölüm ve hatimeden oluşmaktadır. Birinci bölümde on iki feleğin özelliklerinden ve bu feleklerden sorumlu meleklerden bahsedilmektedir. İkinci bölümde yaratılış, cesetlerin haşri ve kıyamet kısaca anlatılmaktadır. Bölümün sonunda Hz. Peygamber’in bir hadisine yer verilmiştir. Üçüncü bölümde ise mukaddemât-ı kıyâmet-i kübrâ başlığı altında Mehdi’nin gelişi, Deccâl’ın zuhuru, Hz. İsa’nın nuzûlü, Yecüc ve Mecüc’ün çıkışı, Dabbetülarz’ın çıkışı, güneşin batıdan doğuşu gibi kıyamet alametleri tevil yoluyla ele alınmaktadır. Dördüncü bölüm ise kıyâmet-i suğrâ, kıyâmet-i vustâ ve kıyâmet-i kübrâ tasnifleri eşliğinde kıyamet hakkındadır.
Eserin çok sayıda yazma nüshası vardır. Bazıları Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi ile İBB Atatürk Kitaplığı’nda mevcuttur. Gölpınarlı, ed-Devretü'l-Arşiyye'nin bir yazmasının kendisinde bulunduğunu, risâlenin 1068/1658 Zilhiccesinde telif edildiğini ve Niyâzî-i Mısrî’nin bu esere ehemmiyet verdiğini ifade etmektedir (Gölpınarlı 1972: 193). Eserin Mehmed Nurullah tarafından yapılmış Osmanlıca bir tercümesi bulunmaktadır. Mütercimi belli olmayan Türkçe bir tercümenin ilk istinsahı Muallim Vahyi Ölmez’deki nüshadan, ikinci istinsahı ise Hüsnü Uluğ’un isteği üzerine 1954 yılında Hasan Lâmiî Yener tarafından yapılmıştır (Niyâzî-i Mısrî 1954: 1-11, Dülger 1998: 13). Baha Doğramacı eserin Mekteb-i Harbiye-yi Şahane Kitabet-i Askeriye muallimi Gelibolulu Yüzbaşı Receb Ferdi bin Mehmed Ali tarafından da Türkçeye çevirisinin yapıldığını belirtmektedir (Doğramacı 1988: 89). Ancak bu esere ulaşılamamıştır.
Müellifin biyografisi için bk. "Niyâzî-i Mısrî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/niyazii-misri
Eserden Örnekler
Bâb-ı sânî nev’-i insaniye has olan devre-i külliyedir ki devre-i sünbüledir.
Ehl-i hakikat ittifak etmiştir ki cenâb-ı Hak dünyâyı halk edeliden beri adet-i ilahiyesi, seb’a-i seyyare nücûmundan beherinin devri bin seneye ta’lik etmek üzere câri olmuştur. Her ne zaman devr-i kamerde nihayet buldukta yine zühalden bed’eder. Her hafta cumartesinde tamam olup pazardan başladığı gibi çünkü indallah bir gün bin senedir (1954: 5).
Kaynakça
Doğramacı, Baha (1988). Niyazi-i Mısrî: Hayatı ve Eserleri. Ankara: Kadıoğlu Matbaası.
Dülger, Yusuf (1998). Semâ Risâleleri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Erdoğan, Kenan (hzl.) (2008). Niyâzî-i Mısrî: Hayatı, Edebî Kişiliği Eserleri ve Divanı (Tenkitli Metin). 2. Baskı. Ankara: Akçağ Yay.
Gölpınarlı, Abdulbaki (1972). Niyâzî-i Mısrî. İstanbul: Şarkiyat Mecmuası. C. 7. 183-226.
Niyazi-i Mısri. ed-Devret el-Arşiye fi Ahkâm el-Ferşiye Tercümesi. Çeviren: Mehmed Nurullah. İstanbul: Atatürk Kitaplığı Belediye Yazmaları. Depo BEL_Yz_K.000546297.7 NİY, 1929.
Niyazi-i Mısri. ed-Devret el-Arşiye fi Ahkam el-Ferşiye Tercümesi. İstanbul: Atatürk Kitaplığı Belediye Yazmaları. Depo Bel_Yz_K.000546 297.7 NİY, 1954.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN-I İLÂHİYÂT (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/Mehmed | Dr. Öğr. Üyesi Murat VANLI |
Görüntüle | ||
2 | MECMÛA-İ KELİMÂT-I KUDSİYYE (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Diğer Ömer Aksan |
Görüntüle | ||
3 | MECMÛA-İ ŞEYH MISRÎ EFENDİ (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed | Akın ZENGİN |
Görüntüle | ||
4 | RİSÂLE-İ ES’İLE VE ECVİBE-İ MUTASAVVIFÂNE (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle | ||
5 | TA‘BİRÂTÜ’L-VÂKI‘AT (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Doç. Dr. Mevlüt Gülmez |
Görüntüle | ||
6 | RİSÂLE-İ HASANEYN (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/Mehmed | Akın ZENGİN |
Görüntüle | ||
7 | RİSÂLE-İ VAHDET-İ VÜCÛD (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle | ||
8 | RİSÂLE-İ HIZRİYYE (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle | ||
9 | RİSÂLE-İ EŞRÂTU’S-S‘AT (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed | Öğretmen TALAT OLGUN |
Görüntüle | ||
10 | RİSÂLE-İ ARŞİYYE (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle | ||
11 | RİSALE-İ TEVHÎD (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Öğretmen TALAT OLGUN |
Görüntüle | ||
12 | RİSÂLE Fİ-DEVERÂN-I SÛFİYYE (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle | ||
13 | ŞERH-İ ESMÂU’L-HÜSNÂ (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Diğer Ezrail Karakurt |
Görüntüle | ||
14 | ŞERH-İ NUTK-I YÛNUS EMRE (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/Mehmed | Araş. Gör. Dr. MUHAMMET AKİF TİYEK |
Görüntüle | ||
15 | TESBİ‘-İ KASÎDE-İ BÜR’DE (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
16 | TEZKİRE-İ ŞU'ARÂ (SÂLİH AYNÎ MEHMED EFENDİ) | Aynî, Sâlih Aynî Mehmed Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
17 | DÎVÂN (EŞREF-İ SÂNÎ) | Eşref-i Sânî, Şeyh Seyyid | Öğretmen Kevser Kıroğlu |
Görüntüle | ||
18 | TECELLİYÂT (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ) | Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi | Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN |
Görüntüle | ||
19 | ÂDÂB-I HURDE-İ TARîKÂT (HİMMET/ABDÎ, BOLULU ŞEYH HİMMET EFENDİ) | Himmet/Abdî, Bolulu Şeyh Himmet Efendi | Araş. Gör. Emrah Baş |
Görüntüle | ||
20 | VAHDETNÂME (LÂMEKÂNÎ) | Lâmekânî, Hüseyin | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle | ||
21 | ŞERH-İ KASÎDE-İ MÎMİYYE (ŞEYHÎ) | Şeyhî, Abdülmecîd Sivasî | Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu |
Görüntüle | ||
22 | MECMÛ‘ATÜ’L-LETÂİF ve MATMÛRATÜ’L-ME‘ÂRİF (RUSÛHÎ) | Rusûhî , Ankaravî İsmâil | Dr. Ayşe Gültekin |
Görüntüle | ||
23 | KİTÂB-I ŞERH-İ FUSÛSU'L-HİKEM EL-MÜSEMMÂ Bİ-KÂŞİFİ’L-ESRÂR (KARABAŞ VELİ EFENDİ) | Veli, Karabaş Veli Efendi | Diğer Meryem Özdemir |
Görüntüle | ||
24 | TARÎKATNAME (KARABAŞ VELİ EFENDİ) | Veli, Karabaş Veli Efendi | Diğer Meryem Özdemir |
Görüntüle | ||
25 | TA'BÎRNÂME (KARABAŞ VELÎ EFENDİ) | Veli, Karabaş Veli Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Munise KOÇ |
Görüntüle |