Mâşî-zâde Fikrî tarafından kaleme alınan aşk konulu manzum hasbihâl. Aruzun hafif bahrinde fe'ilâtun mefâ'ilün fe'ilün kalıbıyla ve mesnevi nazım biçimiyle yazılmış olan eser, 1582 beyitten ve 5 bendlik bir murabbadan oluşmaktadır. Eserin bugün için bilinen tek nüshası Budapeşte'de Macaristan Bilimler Akademisi Doğu Yazmaları Koleksiyonunda (O. 98) yer almaktadır. Büyük bir ihtimalle müellif için istinsah edilmiş olan bu nüshanın sonundaki 15 Ramazan 973 [22 Mart 1566] telif tarihini gösterir. Eserden söz eden ilk tarihî kaynak şairin yakın arkadaşı Âşık Çelebi'nin Meşâ'irü'ş-Şu'arâ'sıdır (Âşık Çelebi 2010: III, 1215). Mesneviyi anan diğer kaynaklar ise kronolojik sırayla Hasan Çelebi ve Beyânî tezkireleri ile Künhü'l-Ahbâr, Keşfü'z-Zünûn ve Mecelletü'n-Nisâb'dır. Her ne kadar nüshanın başında ve mesnevinin içinde eser adı geçmiyor ise de Ebkâr-ı Efkâr'ın hafif bahrinde yazıldığını ve konu açısından özgün olduğunu (cümlesi ihtirâ' u iktirâh) söyleyen Âşık Çelebi ve benzer ifadeler kullanan Gelibolulu Âlî'den hareketle (Gelibolulu Mustafa Âlî 1994: 258) eser adını tespit etmek mümkün olabilmiştir. Şair, şüphesiz mesnevinin özgünlüğünü vurgulamak amacıyla eserine bu adı uygun görmüştür. Eser, aynı zamanda 16. yy. tezkire yazarları tarafından üretken bir mesnevi şairi olarak tanıtılan ve nüshanın başındaki notta hamse sahibi olduğu söylenen Fikrî'nin bugün için elde bulunan tek mesnevisi konumundadır. Medhiye bölümünden ve hâtimede geçen beyitlerden mesnevisini Kanûnî Sultan Süleyman'a sunmak üzere kaleme aldığı anlaşılan Fikrî, telif tarihinden kısa bir süre sonra padişahın sefer sırasında ölümü sebebiyle muhtemelen bu niyetini gerçekleştirememiştir. 

Geleneksel mesnevi kalıbına uygun olarak hamd, tevhid, münacat ve naat bölümleriyle başlayan eserin sebeb-i telif kısmında Fikrî o tarihe kadar kadın-erkek aşkını işleyen bir çok mesnevi yazdığını, fakat bu defa oğlan aşkını anlatacağını ve kendi hâlini aktaracağını söyleyerek hasbihâl türünde bir hikaye kaleme aldığını açıkça ifade etmiştir. Eser, türün birçok örneğinde olduğu gibi birinci tekil şahıs anlatısı olarak ben-anlatıcı ağzından aktarılmıştır. Dolayısıyla hikâyenin baş kahramanı bizzat Fikrî'dir. Bununla beraber birçok türdeş eserde olduğu gibi bu hikâyede anlatılanlar da büyük oranda şairin hayatından izler taşımakla beraber mutlaka kurmaca unsurlarla zenginleştirilmiştir (Özyıldırım 2009). Ayrıca hasbihâl türündeki birçok eserde görülen sergüzeşt-nâme (hatırat), seyahat-nâme, tarifât ve şehr-engiz türleriyle geçişkenlik hâli Ebkâr-ı Efkâr için de söz konusudur.

Hikaye Fikrî'nin felekten ve gönülden şikayetiyle başlar ve aşk arzusuyla yanıp tutuşan şairin bir sevgili bulabilmek arzusuyla Edirne'ye gidişiyle devam eder. Bu şehirde farklı meclislere girerek bir güzel arayan kahraman-şair uzun uzun tasvir ettiği bu meclislerde aradığını bulamaz ve bir gece rüyasında kendisine Kabe'de şarap sunan bir dilber görerek onu aramaya koyulur. Yolculuğun ikinci evresi İstanbul'da yaşanan aksiyon dolu olaylardan meydana gelir. Aradığı güzel oğlanı nihayet Ayasofya'nın yakınlarındaki bir çeşme başında gören kahraman-şair kısa bir müddet sonra onunla görüşmeye başlar fakat bu görüşmeler önce rakibin daha sonra da maşukun babasının ve annesinin devreye girmesiyle kesilir. Hatta maşukun babası oğlunu zincirleyerek iki âşığın görüşmesini engeller. Bununla beraber maşukun daha önce gördüğü bir rüya üzerine âşık olduğunu annesine söylemesiyle aile oğlanı serbest bırakır ve böylece iki âşık birbirine kavuşur ve vuslat gerçekleşir. Fakat bir müddet sonra maşukun sakallanması üzerine kahraman-şair büyük bir hayal kırıklığı yaşar ve maşuku için galiz sözler kullanarak onu terk eder. Hikâye kahraman-şairin gördüğü ikinci bir rüyadaki ak sakallı ihtiyarın sözleri üzerine kitaplara yönelmesiyle son bulur.

Ebkâr-ı Efkâr 15. yüyılın ikinci yarısında Halîlî'nin Fürkat-nâme'si ile başlayıp Cafer Çelebi'nin Heves-nâme'si ve Taşlıcalı Yahyâ'nın Şâh u Gedâ'sı ile en popüler örneklerini veren, şairin kendi tecrübe ettiği bir aşk hikayesinin kurmaca unsurlarla zenginleştirilmiş hâli olan hasbihâl türünün farklı bir halkası konumundadır (Özyıldırım 2009). Edirne ve İstanbul gibi iki büyük şehirde geçen hikayede, şehir tasvirleri ve toplumsal dokuya dair ayrıntılar ve gerçekçilik vurgusu türdeşlerine göre çok daha belirgindir. Özellikle Edirne'deki meclis tasvirleri toplumun farklı katmanlarını yansıtan bir panorama sunmaktadır. Bu özelliğinden dolayı eser, şahsî bir macera olmakla beraber, dönemin şehir hayatını ve toplumsal ilişkilerini yansıtan belgesel bir özelliğe de sahiptir. Ayrıca diğer türdeş eserlerden farklı olarak hemcinsler arasındaki aşk hikayesinin açıkça ifade edilen bir vuslatla sonlanması, genç oğlanın anne ve babasının figüratif kadro içinde yer bulması ve şairin sakalı gelen sevgili için ağır cümleler kullanması da sıra dışı ayrıntılar olarak vurgulanmalıdır. Ebkâr-ı Efkâr'ın, toplum, şehir ve kültür tarihiyle ilgili çeşitli özellikleri farklı açılardan değerlendirilmiştir (Aynur 2015: 139-140; Ambros 2016: 168-169; Özyıldırım 2017: 217-242; Özyıldırım 2018; Sürelli 2020; Çalka 2021: 80-88) . Eserde özellikle şair-kahramanın farklı kişilerle ve maşukun anne ve babasıyla girdiği diyaloglar ise özellikle gündelik konuşma dilinin, ayrıca argo, kaba dil ve gizli dil kullanımlarının dikkate değer örneklerini yansıtmaktadır (Özyıldırım 2017: 259-278).

Kütüphane katalogunda "Dîvân-ı Fikrî" adıyla kaydedilmiş olan Ebkâr-ı Efkâr ilk olarak 2006 yılında Ali Emre Özyıldırım tarafından tespit edilmiş ve özetlenerek kısaca tanıtılmış (2007), daha sonra şair ve eser hakkında farklı açılardan geniş bir inceleme ve tahlille beraber tıpkıbasımıyla birlikte yayımlamıştır (2017).

Şairin biyografisi için bk. "Fikrî, Mâşî-zâde Dervîş". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fikri-masizade-dervis