Kâtib Çelebi’nin (ö. 1067/1657) devlet düzeni ve devletin ıslahına dair görüşlerini kaleme aldığı eseri. 16. yüzyılın sonlarından itibaren Osmanlı Devleti’nde baş gösteren idarî ve iktisadî problemler, devrin ileri gelenlerini, devletin içinde bulunduğu durumlardan kurtaracak çare ve tedbirleri içeren risaleler, layihalar yazmaya sevk etmiştir. Devlet ve toplum düzenini sıkıntıya sokan meselelerle uğraşmış, bu meselelere çözümler getirmeye çalışmış isimlerden birisi de Kâtib Çelebi’dir. 

17. yüzyılda yaşamış çok yönlü bir Osmanlı aydını olan Kâtib Çelebi, Osmanlı hazinesinin güncel malî sıkıntılarına çözüm önerileri sunmak amacıyla 1653 yılında Düstûrü’l-Amel li-Islâhi’l-Halel (bozuklukları düzeltmek için nelerin yapılması gerektiğini bildiren düstur) adlı risaleyi yazmıştır. Müellif, yazdıklarının gereğini yerine getirecek devlet adamlarının bulunmadığını düşündüğü için eserini bir süre ortaya çıkarmamıştır. Risalenin padişaha sunumu ancak yazılışından iki sene sonra, 1655’te şeyhülislâm olan Hüsam-zâde Abdurrahman Efendi’nin (ö. 1670) ısrarı ve aracılığıyla gerçekleşmiştir (Altaş 2002: 114). 

Eser, telif sebebinin anlatıldığı bir mukaddime, üç fasıl, bir netice ve netîcetü’n-netîce bölümlerden oluşmaktadır. Mukaddime devlete ilişkin çeşitli konuları içerir. Birinci fasıl yönetilenlerin durumu, ikinci fasıl askerin durumu, üçüncü fasıl hazinenin durumu hakkındadır. Netice ve netîcetü’n-netîce bölümlerinde ise bütçe gelirleriyle giderlerini denkleştirmek için öngörülen başlıca tedbirlere ve düzeni bozan sıkıntıların giderilmesine ilişkin çarelere işaret edilmiştir. 

Düstûrü’l-Amel’in İstanbul kütüphaneleri başta olmak üzere dünya kütüphanelerinde de bilinen pek çok nüshası vardır (bk. Yılmaz 2011: 43-45). Ufak hacmine rağmen zengin bir muhtevaya sahip olan eser, Kâtib Çelebi’nin devlet felsefesine dair görüşlerinin bir özeti olarak kabul edilir. Daha sonraki tarihçiler ve ıslahat yazarları tarafından da benimsenmiştir. 

Eserin ilk neşri W. F. A. Behrnauer tarafından Almanca olarak yapılmıştır (Behrnauer 1857: 111-132). Osmanlı’da ise ilk defa 1280’de (1863/1864) Tasvîr-i Efkâr’da 122-127. sayılarında tefrika edilmiş, aynı yıl bir kez de Ayn Ali Efendi’nin Kavânîn-i Âl-i Osmân’ı ile beraber basılmıştır. Orhan Şaik Gökyay ve Ali Can’ın yaptığı sadeleştirilmiş neşirlerin (Gökyay 1982: 236-248; Can 1982) yanı sıra Ensar Köse tarafından da eserin sadeleştirilmiş ve çeviri yazı metni tıpkıbasımı ile yayımlanmıştır (Köse 2020).

Müellifin biyografisi için bkz.: "KÂTİB ÇELEBİ". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/katib-celebi