DİVANÇE (ŞEVKET, MEHMED)
şiirler
Şevket, Mehmed (d. 1804/1219 - ö. 1867/1284)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Urfalı Neccâr-zâde Eyüp Ağa’nın oğlu ve şair Hikmet’in kardeşi olan Mehmed Şevket’in Kuru Kafa ve Molla Ömer Dağı adlı eserleri olduğu söylense de günümüze ulaşabilen tek eseri. Karahan (1991) tarafından yapılan çalışmada Şevket’in şiirleri genel olarak “Gazeller, Musammatlar ve Mezar Kitabeleri” diye sınıflandırılmıştır. Buna tasnife göre Dîvânçe'de 1’i Farsça olmak üzere 132 gazel, 8 murabba, 5 muhammes, 14 tahmis ve 11 de mezar kitabesi olmak üzere toplam 170 şiir yer almaktadır. Genelde Nâbî ve Fuzûlî tesirinde şiirler yazan Şevket, Rûhî’nin 2, Fuzûlî’nin 4, Nâbî’nin 1, Rif’at’ın 2, Vehbî’nin 1, Hicâbî’nin 1, Kâzım’ın 1, Kemâl’in 1 ve ağabeyi Hikmet’in de 1 gazelini tahmis etmiştir. Dîvânçe’deki 132 gazelin rediflerine göre dağılımı da şöyledir: Elif harfi 5, be 3, te 4, çe 1, dâl 4, râ 28, zel 6, sîn 2, fe 2, kâf 5, kef 5, lâm 5, mîm 22, nûn 14, he 14 ve ye 12.

Urfa dışına çıkmayan ve münzevi bir hayatı tercih eden şairin dağınık haldeki şiirleri Urfalı Canbekli-zâde Mehmed Said Efendi tarafından toplanmıştır. Hoca-zâde Abdulvehhab Vehbi Kınay da müsvedde olan şiirleri iki defter halinde eski harflerle istinsah eder ve çalışmasına Şair Mehmet Şevket’in Şiirleri adını verir. Kınay’ın hazırladığı birinci şiir defterinin istinsah tarihi 18 Teşrin-i evvel (Ekim) 1948, ikincisi de 24 Kânun-ı evvel (Aralık) 1948’dir. Abdulkadir Karahan da Vehbi Kınay’ın eski harflerle kopya ettiği iki şiir defterini, sırasını değiştirmeden yeni yazıya aktarıp Urfalı Mehmet Şevket ve Şiirleri adıyla 1991 yılında yayımlamıştır. Karahan (1991:14), ilk defterde Urfalı olmayan pek çok şairin şiirinin yer aldığını bu yönüyle bir antoloji niteliği taşıdığını; Şevket’in bir sayfalık “terceme-i hali” ile “Gazeliyât-ı Şevket-i Ruhavî” başlığı altında yer alan manzumelerin de ikinci defterde olduğunu söyler.

Kaside nazım şeklini tercih etmeyen Şevket’in en fazla üzerinde durduğu tema Muharrem mersiyeleri olarak da adlandırılan Hz. Hüseyin’in şehit edilişini konu alan Kerbelâ mersiyelerdir. Bunun dışında na’t-ı şerîf, çehâr-yâr-ı güzîn övgüsü ve ehl-i beyt muhabbetini konu alan şiirler de dikkat çekicidir (Karahan 1991: 15). Şevket, manzumelerinde aruzu başarıyla kullanmıştır. 

Şairin biyografisi için bk. "Şevket Mehmed". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sevket-mehmed 

Eserden Örnekler


Gazel

Kâ’id-i râh-ı Hüdâ’dır aşk ile sevdâ bana

Geldi dünyâdan gam-ı aşk ile istiğnâ bana 


Şîve-i hüsn-i hakîkî eyledi sekrân beni

Etmesin arz-ı tecellî şâhid-i dünyâ bana


Kılsa dünyâyı ihâta fitne-i Tûfân-ı gam

Keşti-i Nûham ki bahr-i aşkdır me’vâ bana


Düşmen-i dîn-i Hüdâ’dır kizb ile ma’rûf olan

Ger tarîk-i sıdkı dutsam yâr olur Mevlâ bana


Firkat-i yâr ile Şevket seyr-i gülzâr eyledim

Sanki pür-âteş göründü gülşen-i ra’nâ bana (Karahan 1991: 27).

Kaynakça


Alpay, Bedri (1986). Şanlıurfa Şairleri (Edisyon: Âdil Saraç). Şanlıurfa: Dal Yayıncılık.

Bektaş, Ekrem. (2020). Urfalı Divan Şairleri. Kriter Yayınları.

Bozkurt, Kenan, "Şevket Mehmed". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. erişim linki. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sevket-mehmed.

Kınay, Hoca-zâde Abdulvehhab Vehbi (1948). Şair Mehmet Şevket’in Şiirleri. (Karahan’ın şahsi kitaplığı)

Karahan, Abdulkadir (1991). Urfalı Mehmet Şevket ve Şiirleri. Ankara: Şanlıurfa Belediyesi Başkanlığı.

Atıf Bilgileri


Bektaş, Ekrem. "DİVANÇE (ŞEVKET, MEHMED)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divance-sevket-mehmed. [Erişim Tarihi: 30 Ocak 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MUHARRERÂT-I NİSVÂN (MUSTAFA REŞİT) Mustafa Reşit Dr. Gonca ARKON TEKİNEL
Görüntüle
2 NEBAHAT [BİR TÜFENGİN HATIRASI] (SÜLEYMAN NÂFİZ) Süleyman Nâfiz Diğer Mert KIZILASLAN
Görüntüle
3 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
4 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
5 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
6 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
7 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
8 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
9 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
10 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
11 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
12 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle