- Yazar Biyografisi (TEİS)
Şevket, Mehmed - Madde Yazarı: Prof. Dr. Ekrem Bektaş
- Eser Yazılış Tarihi:24 Kânun-ı evvel (Aralık) 1948
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yenileşme Dönemi Türk Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:23/06/2021
DİVANÇE (ŞEVKET, MEHMED)
şiirlerŞevket, Mehmed (d. 1804/1219 - ö. 1867/1284)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Urfalı Neccâr-zâde Eyüp Ağa’nın oğlu ve şair Hikmet’in kardeşi olan Mehmed Şevket’in Kuru Kafa ve Molla Ömer Dağı adlı eserleri olduğu söylense de günümüze ulaşabilen tek eseri. Karahan (1991) tarafından yapılan çalışmada Şevket’in şiirleri genel olarak “Gazeller, Musammatlar ve Mezar Kitabeleri” diye sınıflandırılmıştır. Buna tasnife göre Dîvânçe'de 1’i Farsça olmak üzere 132 gazel, 8 murabba, 5 muhammes, 14 tahmis ve 11 de mezar kitabesi olmak üzere toplam 170 şiir yer almaktadır. Genelde Nâbî ve Fuzûlî tesirinde şiirler yazan Şevket, Rûhî’nin 2, Fuzûlî’nin 4, Nâbî’nin 1, Rif’at’ın 2, Vehbî’nin 1, Hicâbî’nin 1, Kâzım’ın 1, Kemâl’in 1 ve ağabeyi Hikmet’in de 1 gazelini tahmis etmiştir. Dîvânçe’deki 132 gazelin rediflerine göre dağılımı da şöyledir: Elif harfi 5, be 3, te 4, çe 1, dâl 4, râ 28, zel 6, sîn 2, fe 2, kâf 5, kef 5, lâm 5, mîm 22, nûn 14, he 14 ve ye 12.
Urfa dışına çıkmayan ve münzevi bir hayatı tercih eden şairin dağınık haldeki şiirleri Urfalı Canbekli-zâde Mehmed Said Efendi tarafından toplanmıştır. Hoca-zâde Abdulvehhab Vehbi Kınay da müsvedde olan şiirleri iki defter halinde eski harflerle istinsah eder ve çalışmasına Şair Mehmet Şevket’in Şiirleri adını verir. Kınay’ın hazırladığı birinci şiir defterinin istinsah tarihi 18 Teşrin-i evvel (Ekim) 1948, ikincisi de 24 Kânun-ı evvel (Aralık) 1948’dir. Abdulkadir Karahan da Vehbi Kınay’ın eski harflerle kopya ettiği iki şiir defterini, sırasını değiştirmeden yeni yazıya aktarıp Urfalı Mehmet Şevket ve Şiirleri adıyla 1991 yılında yayımlamıştır. Karahan (1991:14), ilk defterde Urfalı olmayan pek çok şairin şiirinin yer aldığını bu yönüyle bir antoloji niteliği taşıdığını; Şevket’in bir sayfalık “terceme-i hali” ile “Gazeliyât-ı Şevket-i Ruhavî” başlığı altında yer alan manzumelerin de ikinci defterde olduğunu söyler.
Kaside nazım şeklini tercih etmeyen Şevket’in en fazla üzerinde durduğu tema Muharrem mersiyeleri olarak da adlandırılan Hz. Hüseyin’in şehit edilişini konu alan Kerbelâ mersiyelerdir. Bunun dışında na’t-ı şerîf, çehâr-yâr-ı güzîn övgüsü ve ehl-i beyt muhabbetini konu alan şiirler de dikkat çekicidir (Karahan 1991: 15). Şevket, manzumelerinde aruzu başarıyla kullanmıştır.
Şairin biyografisi için bk. "Şevket Mehmed". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sevket-mehmed
Eserden Örnekler
Gazel
Kâ’id-i râh-ı Hüdâ’dır aşk ile sevdâ bana
Geldi dünyâdan gam-ı aşk ile istiğnâ bana
Şîve-i hüsn-i hakîkî eyledi sekrân beni
Etmesin arz-ı tecellî şâhid-i dünyâ bana
Kılsa dünyâyı ihâta fitne-i Tûfân-ı gam
Keşti-i Nûham ki bahr-i aşkdır me’vâ bana
Düşmen-i dîn-i Hüdâ’dır kizb ile ma’rûf olan
Ger tarîk-i sıdkı dutsam yâr olur Mevlâ bana
Firkat-i yâr ile Şevket seyr-i gülzâr eyledim
Sanki pür-âteş göründü gülşen-i ra’nâ bana (Karahan 1991: 27).
Kaynakça
Alpay, Bedri (1986). Şanlıurfa Şairleri (Edisyon: Âdil Saraç). Şanlıurfa: Dal Yayıncılık.
Bektaş, Ekrem. (2020). Urfalı Divan Şairleri. Kriter Yayınları.
Bozkurt, Kenan, "Şevket Mehmed". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. erişim linki. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sevket-mehmed.
Kınay, Hoca-zâde Abdulvehhab Vehbi (1948). Şair Mehmet Şevket’in Şiirleri. (Karahan’ın şahsi kitaplığı)
Karahan, Abdulkadir (1991). Urfalı Mehmet Şevket ve Şiirleri. Ankara: Şanlıurfa Belediyesi Başkanlığı.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | MUHARRERÂT-I NİSVÂN (MUSTAFA REŞİT) | Mustafa Reşit | Dr. Gonca ARKON TEKİNEL |
Görüntüle | ||
2 | NEBAHAT [BİR TÜFENGİN HATIRASI] (SÜLEYMAN NÂFİZ) | Süleyman Nâfiz | Diğer Mert KIZILASLAN |
Görüntüle | ||
3 | MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) | Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
4 | SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) | Abdülvehhâb, Bolulu | Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek |
Görüntüle | ||
5 | BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) | Ahmed Hamdi, Şirvânî | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
6 | LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) | Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
7 | LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) | Ahmed Vefîk Paşa | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
8 | ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) | Avnî, Yenişehirli | Dr. Bihter Gürışık Köksal |
Görüntüle | ||
9 | BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) | Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı | Prof. Dr. Mücahit Kaçar |
Görüntüle | ||
10 | HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) | Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
11 | SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) | Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
12 | SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) | Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey | Doç. Dr. Macit Balık |
Görüntüle |