DİVANÇE (HÂŞİMÎ EMÎR OSMAN EFENDİ)
şiirler
Hâşimî Emîr Osman Efendi (d. 962/1543 - ö. 1013/1594)

ISBN: 978-9944-237-87-1



Hâşimî mahlasını kullanan ve Bayramî-Melamî bir şair olan Emîr Osman Efendi tarafından yazılan tasavvufî nitelikte mecmua. Bu eserin mürettibi ise Sicilli Osmânî’nin yazarı ve Hâşimî’nin torunu Şeyh Mehmed Süreyya’dır (d. 1261/1845 - ö. 1327/1909)  ve eser H.730/M.1329 yılında kendisi tarafından yayımlanmıştır. Hâşimî’nin bu eseri; dinî-tasavvufî fikirlerinin yer aldığı, tarikat esaslarını anlattığı, mürettep olmayan bir divançedir. Divançe’de; gazel, koşma gibi nazım şekillerinin yanında, tasavvufi bir eser olduğu için ilâhi, nutuk, tevhid, nat, münacat, devriye, methiye, şathiye, silsilename gibi türlerden 60 şiir bulunmaktadır (Ünlütürk 2004: 32). Eserde hem aruz hem de hece ölçüsü kullanılmıştır.

Mutasavvıf bir şair olan Hâşimî de diğer bütün mutasavvıf şairler gibi mensup oldukları tarikatın esaslarını anlatmayı amaç edinmiştir. Bağlı bulunduğu Bayrâmî-Melâmî anlayışından hareketle eserinde ilahi aşkı konu edinen şiirleri sade ve samimidir. Dünyanın geçiciliği, dünya ile ilgili olan her şeyden vazgeçme isteği yani mâsivâyı terk etme arzusu şiirlerinde görülmektedir. Hâşimî’nin şiirlerinde ortaya çıkan en önemli öge, sâlikin bütün tasavvufî mertebeleri aşıp, maʽşûkuna kavuşması için mutlaka bir mürşide bağlanması gerektiğidir. Hâşimî’nin üzerinde fazlaca durduğu diğer kavramlar ise; gays, evliyâ, eren, vâsıl, pîr, sultân olarak bahsettiği Kutub ve Kutub’ul-Aktâb’dır. Şiirlerinde hiçbir zaman şerîʽat ve ehli sünnet fikirlerinin dışına çıkan düşünceler yoktur. Şiirlerinde vahdet-i vücud anlayışını benimsemiştir. Bu anlayışa bağlı olarak şiirlerinde kesret-vahdet, fena-beka kavramları üzerinde durmaktadır (Ünlütürk 2004: 255).

Haşimî’nin bu eseri üzerine 2004 yılında Nesrin Ünlütürk tarafından yüksek lisans tezi yapılmıştır. Ayrıca Birgül İşgüzar tarafından da Haşimî Divanı adında lisans tezi yapılmıştır (Ünlütürk 2004: 2). Hâşimî Emîr Osman Efendi’nin biyografisi için bk. "Haşimî, Osman", http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hasimi-osman.

Eserden Örnekler


Gazel

Pîrüm sultanum evliyâ kerem itmiş Sübhân sana

Bir cân sana ne nesnedür fedâ yüzbin cihân sana


Sen ol üçlerün birisin içlerinde serverisin

Evliyânun rehberisün kamûsı mihribân sana


Âlemsin ülü'l-elbâbsın Hak Habîbine ashâbsın

Âleme kutbu'l-aktâbsın maşrık magrib yeksân sana


Sensin uşşâkun talebi yüzler ayagın türâbı

Senden umar feth-i bâbı muhtâc ehl-i irfân sana


Bahr-i ışka gönül taldı marifet kânını buldı

Hâşimî gerçege irdi dîn ü îmân sana (Ünlütürk 2004: 140).



Kaynakça


Ünlütürk, Nesrin (2004). Hâşimî Emîr Osman Divançesi (Metin-Muhtevâ-Tahlil). Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Bayır, Zehra. "DİVANÇE (HÂŞİMÎ EMÎR OSMAN EFENDİ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divance-hasimi-emir-osman-efendi. [Erişim Tarihi: 23 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 TARÎKATNÂME (HÂŞİMÎ, OSMAN) Hâşimî Emîr Osman Efendi Öğr. Gör. Zehra Bayır
Görüntüle
2 TEFSÎR-İ SÛRE-İ İSRÂ (HAŞİMÎ, EMİR OSMAN EFENDİ) Haşimî, Emîr Osman Efendi Öğr. Gör. Zehra Bayır
Görüntüle
3 MÜNŞEÂT (HAŞİMÎ, EMÎR OSMAN EFENDİ) Haşimî, Emîr Osman Efendi Öğr. Gör. Zehra Bayır
Görüntüle
4 EL-KUTBİYYE (HÂŞİMÎ) Hâşimî, Emîr Osman Efendi Öğr. Gör. Zehra Bayır
Görüntüle
5 HÜLÂSA-İ VESÂYÂ-İ FÜTÛHÎ (HÂŞİMÎ) Hâşimî, Emîr Osman Efendi Öğr. Gör. Zehra Bayır
Görüntüle
6 RİSALE-İ TEVHÎDİYYE (İLÂHÎ) İlâhî, Şeyh Ahmed İlâhî Efendi Dr. Nuriye İnci
Görüntüle
7 ÂDÂB-I MES'ÛDÎ'YE HÂŞİYE (MÜ'MİN) Mü'min Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
8 MEVÂHİBÜ’L-HALLAK FÎ MERATİBİ'L-AHLÂK (NİŞÂNÎ) Koca Nişancızâde Celâlzâde Tevkii Mustafa Çelebi Efendi (ö. 975/1567) Doç. Dr. Nuran ÇETİN
Görüntüle
9 TARİKATNÂME (SÜNBÜL) Sünbül, Şeyh Yusuf Sünbül Sinan Efendi Araş. Gör. Dr. MUHAMMET AKİF TİYEK
Görüntüle
10 ER-RIHLETÜ’S-SENİYYE VE’L-VASIYYETÜ’L-BEHİYYE Lİ’L-FUKARÂİ’L-HALVETİYYE (ŞÂH VELÎ AYINTÂBÎ) Şâh Velî Ayıntâbî, Askerî Prof. Dr. Ali ÖZTÜRK
Görüntüle
11 ETVÂR-I SEB‘A (ŞÂH VELÎ AYINTABÎ) Şâh Velî Ayıntâbî, Askerî Öğretmen Cemile Sağır
Görüntüle
12 NAKDÜ'L-HÂTIR (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî (D. 926/1520 - Ö. 1006/1597) Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle
13 MENÂKIB-I EMÎR SULTÂN/MENÂKIB-I CEVÂHİR ( YAHYÂ BİN BAHŞÎ) Yahyâ Bin Bahşî Dr. Öğr. Üyesi abdullah uğur
Görüntüle
14 MİRÂTÜ’L-ÂŞIKÎN (EROĞLU NÛRİ) Eroğlu Nûri Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN
Görüntüle
15 TASAVVUF Bİ’T- TARİKAT (EROĞLU NÛRİ) Eroğlu Nûri Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN
Görüntüle