DÎVANÇE (FEDÂÎ)
şiirler
Fedâî, Abdürrahîm (d. ? - ö. 1303/11886)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Fedâî mahlasıyla tanınan Prizrenli Abdürrahîm b. Ali’nin (d. ? - ö. 1303/1886) şiirlerinden müteşekkil eseri. Fedâî’nin şiirlerinden 15’i İBB Atatürk Kitaplığı, Belediye Yazmaları 507/10 demirbaş numarasında kayıtlı bir defterde yer almaktadır (Defterde kayıtlı şiirler üzerine yapılan bir çalışma için bk. Güleç 2020: 639-661). Kapağındaki notta ilgili defterin Bursalı Mehmed Tâhir’in (ö. 1925) özel defterinden derlendiği, derlemeyi yapanın da Hasan Cafer Ergin olduğu kaydı bulunmaktadır. “Derleme” ifadesi Bursalı’nın özel defterinden Fedâî’ye ait başka şiirlerin olduğunu akla getirse de maalesef bu şiirlere dair malumat yoktur. 15 şiirden başka külliyâtı üzerine yapılan çalışmada Fedâî’nin bazı mecmualarda yer alan 6 şiiri daha tespit edilmiştir (Yılmaz, Anılır ve Doğan 2021: 461-479).

Şekil açısından Fedâî, bazı kusurları barındırmakla birlikte çeşitli aruz vezinleriyle gazel, kaside, mesnevi, kıta; hece vezniyle de dörtlük nazım şekliyle tevhîd, nutuk, ilâhî, vahdet-nâme, naʻt, medhiye edebî türlerine girebilecek şiirlerini ârifâne bir üslupla söylemiştir. Şiirler şekil açısından çok da başarılı görülmemiştir. Örneğin Gölpınarlı onun nazım hiç yönelmemesi gerektiği görüşündedir (Gölpınarlı 2011: 305). Muhteva yönüyle ise dinî unsurların yanı sıra şiirler ağırlıklı olarak tasavvuf içeriklidir. Bu bağlamda Fedâî tespit edilebilen şiirlerinde; Allah, Hz. Peygamber, iman, inkar, vahdet-kesret, melâmet, vuslat, aşk, mahv, fenâ-bekâ, müşâhede, mahv, sırr, nefs, ıtlâk-kayd-izâfet, insân/insân-ı kâmil, muhabbet, cemâl, rü’yet, ilim-irfân, şeriat-tarikat-hakikat,-marifet, tecellî, zikir, Hak-halk, sâlik-mürşid, hüviyyet, ölüm, Muhammed Nûru’l-Arabî, abdâl, sofu, zâhid gibi dinî-tasavvufî unsurları, kişileri ve tipleri yer yer ayetlerden, hadislerden ya da klasik edebî teşbih, temsil, mazmun ve mefhumlardan da yararlanarak konu edinmiştir.

Şairin biyografisi için bk. “Fedâî, Abdürrahîm”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fedai-abdurrahim.

Eserden Örnekler


Himmetin ‘arz idüp geldim

Hâk-i pâyine yüz sürdüm

Rahmetin çokdur inandım

Muhammed Nûru’l-ʻArabî


Yedi dünyâda yıkandım

Seni buldum hem inandım

Mahv olup sen olup geldim

Muhammed Nûru’l-ʻArabî


Cihânın gavsı ol pîrdir

Dört cihet ile me’mûrdur

Gürûh-ı nâciye birdir

Muhammed Nûru’l-ʻArabî


Bâkîyiz olmayız fânî

Eyledik nezr-i kurbânı

Süleymânlar Süleymânı

Muhammed Nûru’l-ʻArabî

Fedâînin sen çerağı

Ledünn ‘ilminin ırmağı

Resûlün nesli ocağı

Muhammed Nûru’l-ʻArabî


Mûsânın nazarı dağı

Arıtdı kalmadı yağı

Erenler seyrân konağı

Muhammed Nûru’l-ʻArabî

[...]

Biz ehl-i melâmet gözden içerü

Vuslatımız vardır cândan içerü


Fehmi muhâldir hem sırrımız aslâ

Hîç fâş itmeyiz biz tenden içerü


Bu ‘aşk-ı İlâhî bizedir hem-râh

Vuslat-ı Zât hem kandan içerü


Cibrîl-i zerrât getirdi berât

Hem cümle beyyinât andan içerü


Ol nüsha-i insân sûret-i Yezdân

Mutlakâ Rahmân fenden içerü


Cûş itdi bahr-i Zât Fedâî mahv oldı

Bulunmaz aslâ cânândan içerü (Yılmaz, Anılır ve Doğan 2021: 463-479).

Kaynakça


Abdürrahim Fedâî (?). Şiir. İstanbul: İBB Atatürk Kitaplığı. Belediye Yazmaları. 507/10.

Gölpınarlı, Abdülbaki (2013). Melâmîlik ve Melâmîler. İstanbul: Milenyum Yayınları.

Güleç, İsmail (2020). “Abdürrahim Fedâî Efendi’nin Şiirleri”. Cemal Aksu Armağanı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü. 639-661.

Yılmaz, Oğuz; Anılır, Burak; Doğan, Ender (2021). Prizrenli Abdürrahîm Fedâî Külliyatı ve Bestelenmiş İlâhileri. İstanbul: H Yayınları. 461-479.

Atıf Bilgileri


yılmaz, oğuz. "DÎVANÇE (FEDÂÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divance-fedai. [Erişim Tarihi: 02 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 KASÎDE-İ NÛNİYYE Fedâî, Abdürrahîm Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz
Görüntüle
2 MERÂTİB-İ VÜCÛD Fedâî, Abdürrahîm Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz
Görüntüle
3 RİSÂLE-İ VEHBİYYE Fedâî, Abdürrahîm Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz
Görüntüle
4 ŞERH-İ SIRR-I ENE'L-HAK Fedâî, Abdürrahîm Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz
Görüntüle
5 HEDİYETÜ’L-HAC Fedâî, Abdürrahîm Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz
Görüntüle
6 TERCEME-İ BEYÂN-I HAKÎKAT-İ MELÂMİYYE Fedâî, Abdürrahîm Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz
Görüntüle
7 RİSÂLE-İ İRÂDE-İ CÜZ'İYYE Fedâî, Abdürrahîm Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz
Görüntüle
8 ŞERH-İ BEYT-İ HÂFIZ ŞİRÂZİ Fedâî, Abdürrahîm Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz
Görüntüle
9 RİSÂLE-İ 'ÎDİYYE Fedâî, Abdürrahîm Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz
Görüntüle
10 TEFSÎR-İ SÛRETÜ'L-KEVSER Fedâî, Abdürrahîm Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz
Görüntüle
11 MİFTÂHÜ'L-KULÛB (AZMÎ) Azmî, Hüseyin Azmî Dede Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete
Görüntüle
12 NUHBETÜ'L-ÂDÂB (AZMÎ) Azmî, Hüseyin Azmî Dede Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete
Görüntüle
13 KENZÜ'L-FEYZ Fİ'S-SÜLÛK VE ÂDÂBİ'T-TARÎKİ'L-HALVETİYYE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Araş. Gör. Ayşenur Aydınlı
Görüntüle
14 MEDÂR-I VÂHİDİYYET VE MERKEZ-İ AHADİYYET (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
15 RAVZATÜ'L-ALİYYE FÎ TARÎKATİ'Ş-ŞÂZELİYYE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
16 SEYRÜ'L-ESMÂ VE SIRRU'L-MÜSEMMÂ FÎ ŞERHİ'L-ESMÂ'İ'L-İSNÂ AŞERE ER-RUFÂ'İYYE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
17 ŞERH-İ TUHFETÜ'L-MÜRSELE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
18 TİBYÂNU VESÂ'İLÜ'L-HAKÂYIK FÎ BEYÂNİ SELÂSİLİ'T-TARÂ'İK (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
19 DÎVÂN (SERMEST) Abdullah Sermest, Kilisli Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
20 ÂDÂBÜ’Z-ZÂKİRÎN VE NECÂTÜ’S SÂLİKÎN Fuhûlî, Karamollazâde Şeyh Abdülhamîd Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle