- Yazar Biyografisi (TEİS)
Fâ'iz, Abdülkâdir Fâ'iz Tâlebânî - Madde Yazarı: Doç. Dr. Gülçiçek Akçay
- Eser Yazılış Tarihi:19. Yüzyıl
- Yazıldığı Saha:Irak - Suriye
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:01/10/2021
[DÎVÂNÇE] (FÂ'İZ)
şiirlerFâ'iz, Abdülkâdir Fâ'iz Tâlebânî (d. 1250/1834 - ö. 1315/1897)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Fâ’iz mahlaslı Kerküklü mutasavvıf şair Abdülkâdir Fâ'iz Tâlebânî’nin kendi tedvin ettiği bir divanı yoktur. Bir divançe oluşturacak hacimdeki şiirleri, Kerküklü araştırmacı Atâ Terzibaşı’nın 2008 yılında 4 cilt olarak eski harflerle kaleme aldığı, Kerküklü Fâ'iz, Çevresi, Yaşamı, Tasavvufi ve Edebi Kişiliği ve Bazı Şiirlerinin Açıklamaları adlı eserinde yer almaktadır. Bu eserde bulunmayan tek şiiri, Suphi Saatçi tarafından 20. yüzyıl şairi Erbilli Ataullâh Ağa’nın tertip ettiği yazma şiir mecmuasında tespit edilmiş ve “Kerküklü Fâiz ve Yayımlanmamış Bir Kasidesi” (2019) adlı makalede yayımlanmışır. Şairin elimizdeki şiirleri 8 kaside, 11 gazel, 1 kıta, 1 hoyrat, 1 matladan ibarettir. Kasidelerden dördü Sâfî adlı bir şairle yaptıkları müşaare için yazılmıştır.
Irak’ta Türkmen sahasının Fuzûlî’den sonra en büyük edebi şahsiyeti (Terzibaşı 2008 C.1: 3) olarak görülen Kerküklü Fâ’iz şiirlerini Osmanlı Türkçesi ile kaleme almakla beraber yerli halkın söyleyiş ve deyişlerine önemli ölçüde yer vermiştir. İlahi aşkın konu edildiği şiirlerinde bile yaşadığı dönemin ve çevrenin realitesi içinde yer alan, yerele mahsus yaşayış biçimleri, adetler, aletler, yeme- içme, giyim-kuşam, musiki ve oyunlara dair kültürel malzemelere çokça rastlanmaktadır.
Şair biyografisi için bk. “Fâ'iz, Abdülkâdir Fâ'iz Tâlebânî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/faiz-abdulkadir-faiz-talebani
Eserden Örnekler
Gazel
Üç adım oynar ol meh tüngülür sahrâda ceyrân tek
Eder bâzî fezâ-yı sebzde kebk-i hırâmân tek
Perîveş gayb olur tâ kefş-i evvel kefş-i sânîden
Görünmez çâpügünden gülle-i can-sûz-ı şeşhân tek
Koyardım çeşmimi kefşe bedel ammâ nezâketden
Bilirdim pâyine kirpik batar hâr-ı mugaylân tek
Göze tüngülmede çamranmış olan sâk-ı berrâkı
Fürûg-ı sür‘atinden görünür bir berk-i rahşân tek
Üç adımda ne pek çâpükdür isterse bir adımda
Erişir şarkdan garba o meh mihr-i dırahşân tek
Kenâr-ı çâyı bâzîgâh edip gelmez bizim suya
Bulanmış göz bulağı Hâssa bu gamdan olur kan tek
Begim beglerbeği tek saff-ı beglerde nümâyândır
Emîrim görünür mîrân içinde mîr-i mîrân tek
O bâzîgâhda hep ceyş-i hûbân saf çekip ammâ
Livâ-yı kaddile peydâdır ol meh safda sultân tek
Döner yorulmadan tâb-ı hevâdan âteşe rengi
Akar hâke düşer ter ‘ârızından âb-ı hayvân tek
Yel esdi etme bâzî korkulur kim cünbiş-i yelden
Nezâketten kırılsın mû-miyânın şâh-ı reyhân tek
Yüz adım tîg-i fikrim sebkat etmiş Fâ’izâ senden
Üç adımda güzeller zümresinden pây-ı hûbân tek (Terzibaşı 2008 C. 3: 33).
Gazel
Menim mânend-i def tâ postum içre üstühânım var
Elinden ey mugannî-beççe her sâ‘at figânım var
Fedâ-yı çeşm-i bîmârın hınâ-yı pây-ı nâzındır
Eger bir nâ-tüvân cânım ü ger bir katre kanım var
Temâşâgâh-ı merdümdür ayak bas merdüm-i çeşme
Gel ey rûh-ı revânım gör ne hoş âb-ı revânım var
Zekan sîbiyle şeftâlû-yı leb der-rûz u şeb ağlar
Çocuk huylu dil adlu sînede bir nâ-tüvânım var
Sabâ şeşhâne tâbûrunda benden söyle ol şûha
Nişân-ı gülleye lâyık hele çok üstühânım var
Nişândır dil tüfengin nârına zahmın nümâyândır
Gam âlâyında sâhib-rütbeyim Fâ’iz nişânım var (Terzibaşı 2008 C. 3: 51).
Kaynakça
Akçay, Gülçiçek (2021). “Kerküklü Fâ’iz’in Şiirlerinde Yerellik ve Yerel Unsurlar”. İstanbul Kültür Üniversitesi, Uluslararası Klasik Türk Edebiyatında Yerlilik Bilim Şöleni, 24-25 Nisan 2021.
Güngör, Fırat (2021). Ata Terzibaşı’nın Kerküklü Fâiz Çevresi, Yaşamı, Tasavvufi ve Edebi Kişiliği ve Bazı Şiirlerinin Açıklamaları Cilt 1-2-3-4. Yüksek Lisans Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi.
Öbek, Ali İhsan (2012). "Klasik Türkmen (Kerkük) Şairleri Üzerine". Kardaşlık, 53: 27-31.
Öbek, Ali İhsan (2005). Klasik Türk Edebiyatında Müşâare. İstanbul: Kerkük Vakfı Yayınları.
Öbek, Ali İhsan, A. Taşralı (2013). Atâ Terzibaşı - Kerkük Şairleri, I. İstanbul: Ötüken Yay.
Saatçi, Suphi (2019). "Kerküklü Fâiz ve Yayımlanmamış Bir Kasidesi". Kardaşlık, 23: 18-23.
Terzibaşı, Ata (1968). "Kerkük Şairlerinden Fâ'iz'in Sanatı". Kardaşlık. 7: 16-17.
Terzibaşı, Ata (2008). Kerküklü Fâ'iz Çevresi, Yaşamı, Tasavvufi ve Edebi Kişiliği ve Bazı Şiirlerinin Açıklamaları. Kerkük.
Yapıcı, Uğurtan (2014). "Atâullah Ağa ve Şiir Mecmuası". Irak Coğrafyasında Türk Varlığı ve Kültürü Sempozyumu 2012. Bilecik: Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Yayınları. 265-377.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DİVAN/GAZELİYAT (BASÎRÎ) | Basîrî, Halîl Efendi | Araş. Gör. Bünyamin Tetik |
Görüntüle | ||
2 | RAVZATÜ’Ş-ŞU’ARÂ (HÂVÎ) | Hâvî, Resûl Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
3 | TÂRÎH-İ DEVHATÜ’L-VÜZERÂ VE ZEYL-İ GÜLŞEN-İ HULEFÂ (HÂVÎ) | Hâvî, Resûl Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
4 | MECMÛ’A (KÂBİL) | Kâbil, Muhittîn | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
5 | DÎVÂN (KÂSIMÎ) | Kâsımî, Kerküklü | Doç. Dr. Gülçiçek Akçay |
Görüntüle | ||
6 | DİVANÇE (MEHMED MİHRÎ) | Mehmed Mihrî, Kerküklü | Doç. Dr. Gülçiçek Akçay |
Görüntüle | ||
7 | KITLIK KASİDESİ (NAKŞÎ) | Nakşî, Abdülkâdir d. ?/? - ö. 1296/1878-79'dan sonra) | Doç. Dr. Nagehan Uçan Eke |
Görüntüle | ||
8 | HİCİV-NAME (NÂMÎ) | Nâmî, Molla Abdullah Efendi | Doç. Dr. Gülçiçek Akçay |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN (OSMÂNÎ) | Osmânî, Osmân Ağa | Doç. Dr. Gülçiçek Akçay |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂNÇE (ÖRFÎ) | Örfî, Seyyid Mahmûd | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle |