DÎVÂNÇE (BORA GAZİ GİRAY HAN)
şiirler
Bora Gazi Giray Han (d. ?/1554 - ö. ?/1607)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Bora Gazi Giray Han’ın “Gazâyî” ve “Han Gazi” mahlaslarıyla yazdığı şiirlerini içeren eseri. Yazma nüshada müstensih, telif ve istinsah tarihiyle ilgili herhangi bir bilgiye rastlanmaz. 20 satırlı 6 yapraktan oluşan eser rika ile siyakat arasında karma bir yazı ile imla edilmiştir. Eserde toplam 42 gazel yer almaktadır. Bunlardan iki tanesi (ilk ve son gazel) eksiktir (Abduvaliyeva Er 2011: XIX).

Sağlam bir şiir tekniğine sahip şiirlerde Kıpçak ve Oğuz Türkçesi dil bilgisi özellikleri görülür. Yirmi şiirde remel bahrinin fâ´ilâtün fâ´ilâtün fâ´ilâtün fâ´ilün kalıbı kullanılmıştır. Divançe'de vezne hâkimiyet ve vezin kusurlarının azlığı dikkati çeker. Sade bir Türkçe ile kaleme alınan şiirlerin akıcı ve ahenkli bir üslubu vardır. Bu üslup, ayet ve hadis iktibaslarıyla yoğun ve derin bir hâl almıştır. Yer yer lirik, epik, satirik ve didaktik ifade biçimlerine başvurulmuştur. Kelime kadrosu, şairin Kırım ve Osmanlı Türkçesine vukufiyeti sebebiyle, oldukça zengindir. Şiirler rahatlıkla ve kolaylıkla söylenmiş izlenimi uyandırırlar. Eserde, cinas, aliterasyon, iştikak, mübalağa ve telmih sanatları öne çıkmaktadır (Abduvaliyeva Er 2011: 139, 151). Aşk, âşık, sevgili, rakip, ağyar, vaiz, saki vb. bağlamında divan şiir estetiğine uygun konular işlenmiştir.

Bora Gazi Giray Han’ın Dîvânçe’si üzerine iki çalışma yapılmıştır. İlk çalışma İsmail Hikmet Ertaylan'ın 1958 yılında gerçekleştirdiği Gâzi Geray Han Hayatı ve Eserleri başlıklı çalışmadır. İ. H. Ertaylan eserin yazmasının Halil Edhem Arda’nın özel kitaplığında olduğu bilgisini vererek nüshanın tıpkıbasımını yayınlar (Ertaylan 1958: 65-89). Elvina Abduvaliyeva Er 2011 yılında Bora Gazi Giray Han: Hayatı ve Eserleri başlıklı yüksek lisans tezi hazırlamıştır. Bu çalışmada Bora Gazi Giray Han’ın hayatı ve eserleri ele alınmıştır. Eserlerin dil bilgisi ve üslup özellikleri incelenmiş, şairin elde mevcut eserlerinin transkripsiyonlu metnine yer verilmiş, bazı eserleri günümüz Türkçesine çevrilmiştir.

Şairin biyografisi için bk. “Bora Gazi Giray Han”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/bora-gazi 

Eserden Örnekler


Gazel

Közlerimden katre kanlar sanma her yandan kelür

Her biri bir la´ldur kûh-ı Bedahşân’dan kelür


Ay cemâlün pertevi âyîne-i İskenderî

Hızrdur hatun kenâr-ı âb-ı hayvândan kelür


Leblerün câm-ı şerâbından könül sîr-âbumuz

Susamış bir teşneye benzer beyâbândan kelür


Senden ey ebrû-kemân her tîr-i gam ben hasteye

Hüdhüd-i ferhunde-peykerdür Süleymân’dan kelür


Bu Gazâyî hasteden her beyt ehl-i derd içün

Sanki bir beyt-i Kemâlî’dür Sıfâhân’dan kelür (Abduvaliyeva Er 2011: 225).

Kaynakça


Abduvaliyeva Er, Elvina (2011). Bora Gazi Giray Han: Hayatı ve Eserleri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.

Ertaylan, İsmail Hikmet (1958). Gâzi Geray Han Hayatı ve Eserleri. İstanbul: Ahmed Said Basımevi.

İsen, Mustafa (2000). " Kırım Hanedanının Şairliği". Bilig (15): 81-90.

Kurnaz, Cemal ve Halil Çeltik (2000). Osmanlı Dönemi Kırım Edebiyatı. Ankara: Kurgan Edebiyat.

Tansel, F. Abdullah. "Gazi Giray'ın Edebî Şahsiyeti". İslâm Ansiklopedisi. C. IV. İstanbul: MEB Yay. 737.

Atıf Bilgileri


Kufacı, Osman. "DÎVÂNÇE (BORA GAZİ GİRAY HAN)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divance-bora-gazi-giray-han. [Erişim Tarihi: 06 Ekim 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DOLÂB (BORA GAZİ GİRAY HAN) Bora Gazi Giray Han Dr. Öğr. Üyesi Munise KOÇ
Görüntüle
2 GÜL Ü BÜLBÜL (BORA GAZİ GİRAY HAN) Bora Gazi Giray Han Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
3 KAHVE VÜ BÂDE (BORA GAZİ GİRAY HAN) Bora Gazi Giray Han Dr. Öğr. Üyesi Munise KOÇ
Görüntüle
4 GAZİ GİRAY HAN'IN YARLIK, MEKTUP VE ARZLARI (BORA GAZİ GİRAY HAN) Bora Gazi Giray Han Araş. Gör. Riza Tuncel
Görüntüle
5 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
6 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
7 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
8 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
9 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
10 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
11 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
12 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
13 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
14 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle