DÎVÂNÇE (AZÎZ)
dîvân
Azîz, Azîz Ali Efendi (d. ? /? - ö. 1213/1798-99)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Giritli Aziz Efendi’nin (ö. 1213/1798-99) şiirlerini ihtiva eden eseri. Dîvânçe niteliğindeki on varaklık eser 1211/1796-1797’de telif edilmiştir.  Dîvânçe'de, 1 mesnevi, 3 kaside; 1'i Farsça olmak üzere 29 da gazel bulunmaktadır. Mesnevi 28 beyitten, kasideler ise sırasıyla 28, 95 ve 33 beyitten oluşmaktadır. Gazellerin beyit sayısı ise 5 ile 12 arasında değişmektedir.   Eserin sonunda  “Vâridât-ı mensûre-i Girîdî Aziz Efendi Hazretleri” başlıklı bir kısım bulunmaktadır. Mesnevi,   “mefâ'îlün mefâ'îlün fe'ûlün” kalıbıyla; kasideler, “fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilün ” kalıbıyla yazılmıştır. Gazellerde ise yedi kalıp kullanılmakla birlikte en fazla kasidelerdeki kalıp  kullanılmıştır.

Dîvânçe'deki şiirlerde dinî-tasavvufi bir anlayış hakimdir. Bu sebeple şiirler  genellikle tevhid, münacat ve naat tarzındadır. Gazellerden biri de On İki İmam övgüsüyle yazılmıştır. Bu, şairin ehlibeyt sevgisini göstermesi açısından önemlidir. Gazeller de genel olarak tasavvufi muhtevalıdır. Şair, insanın kendinden, şöhretten, maldan geçmesini, imandan ayrılmamasını ister. Gazellerde hikmetli söyleyiş de yaygın olarak görülmekte, insanın hâlleri, insan olmanın ve insanı sevmenin erdemi ifade edilmektedir.

Tek nüshası, Ali Haydar Efendi tarafından Sene 1302 21 Ramazân 1302 (4 Temmuz 1885) istinsah edilen Selimağa Kütüphanesi, Haşimpaşa Bölümü, nr. 6'dadır. Nüsha, imla hatalarının çokluğuyla dikkati çekmektedir. Ayrıca İbnülemin Mahmud Kemal, kütüphanesindeki mecmualardan birinde Aziz'in de gazelleri bulunduğunu söyler ve gazellerden ikisini nakleder (1999: I/23-24).

Giritli Azîz Efendi’nin Dîvânçe'siyle ilgili Eyüp Sağesen bir mezuniyet tezi hazırlamıştır (1972).

Şairin biyografisi için bk. "Azîz, Azîz Ali Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/aziz-aziz-ali-efendi

Eserden Örnekler


Mesnevi

Budur ikrâr-ı billâh evvel âhir

Budur ol akd-i esrâr-ı müzâhir


Bununla cân u dil buldı hayâtı

Bununla mülk idindi kâinâtı


Bu gûne eyledim ikrâr o zâta

Odur mazhar heme zât u sıfâta


Anun nûr-ı cemâlidür çerâgı

Çerâg önünde itdüm ben ferâgı


Odur kıblem imâmum secdegâhum

Odur âlemde hâmî vü penâhum


Sivâdan el yudum kesdüm ümîdi

Kamu ümmîd oldı Hak mezîdi


Anı Hakdan bilür gayruyı bilmem

Civândan gayrı yok ayruyı bilmem


Bu gördügün cihân ü âdemîler

Felekler melekler manevîler


Cemî’i bir vücûd bir rûhı oldur

Cihânın zulmeti vü nûrı oldur  (Dîvânçe. Selimağa Kütüphanesi, Haşimpaşa Bölümü, nr. 6).

 

Kaynakça


Sağesen, Eyüp (1972). Aziz Ali Efendi Divançesi. Mezuniyet Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Türkiyat Araştırma Merkezi, nr. 1409.

İnal, İbnülemin Mahmud Kemal (1999). Son Asır Türk Şairleri. C.1. (hzl. Müjgan Cumbur),. Ankara: AKM Yay. 23-24.

Atıf Bilgileri


Türk, Hatem. "DÎVÂNÇE (AZÎZ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divance-aziz. [Erişim Tarihi: 24 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MUHAYYELÂT / MUHAYYELÂT-I AZÎZ EFENDİ Azîz, Giritli Aziz Ali Efendi Hatem Türk
Doç. Dr. Pelin Asan Ayar
Görüntüle
2 EMSÂLÂT-I AZÎZ / MUHAYYELÂT Azîz, Azîz Alî Efendi Araş. Gör. Fatih UĞUR
Görüntüle
3 DÎVÂN (AZÎZ) Azîz, Azîz Ali Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
4 VÂRİDÂT (AZÎZ) Azîz, Azîz Ali Efendi Araş. Gör. Dr. nesrin aydın satar
Görüntüle
5 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
6 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
7 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
8 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
9 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
10 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
11 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
12 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
13 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
14 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle