- Yazar Biyografisi (TEİS)
Âbid, Zeynelâbidîn - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi ABUZER KALYON
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Diğer
- Yayın Tarihi:05/04/2022
DÎVÂNÇE (ÂBİD)
şiirlerÂbid, Zeynelâbidîn (d. ?/? - ö. ?/?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Âbid'in şiirlerinin yer aldığı eseri. Küçük bir eser olan Dîvânçe, münacat ve na’t bölümleriyle başlayıp murabba ile devam eder. 2 münacat ve 3 na’t, 3 muhammes, 3 müseddes, mersiye, sitayiş-i cenab-ı Mevlevî, sitayiş-i Hacı Bektâşî Velî, sitayiş-i Nakşibendî, terkib-bend, terci-bend, taziye-yi beyt-i meşhur, tahmis, tevarih, sonra 131 gazel, kıt’a, niyaz, şarkı, lügazla eser tamamlanır.
Âbid, Dîvânçe'sinde Sultan Abdulazîz’in cülusuna (1277/1861) tarih düşürmüştür. Eserde düşürdüğü son tarih 1290/1874’tür. Dîvânçe’sinin incelenmesiyle onun eğitimi ve bildiği diller hakkında fikir edinilebilmektedir. Şiirlerde zaman zaman ayet ve hadis-i şeriflerden iktibaslar kullanması onun İslami hususlardaki vukûfiyetini kanıtlamaktadır. Şiirlerinde geçen Arapça ve Farsça ibarelerden de onun Arapça ve Farsçayı yeterli derecede bildiği görüşü ileri sürülebilir.
Âbid Efendi’nin, şiirlerinde tasavvufi konulara ağırlık verdiği dikkat çeken bir hususiyettir. Dîvânçe’sinde özellikle Hz. Peygamber ve Hz. Ali’yi anlattığı pek çok şiir yer almaktadır. Ayrıca Kerbelâ’dan, evlâd-ı Alî’den, Alî’nin kılıcı zülfikardan bahsetmiş, Hacı Bektâş-ı Velî’yi dile getirmiştir. Şairin Balkanlarda yaygın olan Bektâşîliğin etkisinde kaldığını şiirlerinde görmekteyiz. Tarikat büyüklerinin çoğundan söz etmiş, bunlara duyduğu sevgi ve bağlılığı şiirleriyle göstermiştir. Nakşî, Bektâşî ve Melâmîlerden olduğunu, Râfızîliği reddettiğini ifade etmiştir. Ayrıca tarihî ve efsanevi kişiler (Nemrud, Karun, Yezid, Hafız-ı Şirazi, Bihzâd, Feridun ve Nergis gibi) ile şehirleri (Acem, Hayber, Kerbela, Mısır, Üsküp, Yenişehir gibi) şiirlerine konu etmiştir. Hece ölçüsü ile kaleme aldığı şiirlerinde sade bir dil kullanıp yer yer halk ifadelerine yer vermiştir. Bazı şiirlerinde ise aruz veznine uymayan beyitler göze çarpmaktadır. Âbid Efendi, Nef’î’nin “sözüm” redifli kasidesine de nazire kaleme almıştır.
Âbid’in Dîvânçe'si, 1865 yılında telif edilmiş olup toplam 84 varaktır. Eserin bilinen tek nüshası Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi Nu. 15979’da bulunmaktadır. Dîvânçe'nin söz konusu bu nüshası üzerinde Fatma Nur Gülen tarafından yüksek lisans tezi hazırlanmıştır (2011).
Şairin biyografisi için bk. “Âbid, Zeynelâbidîn”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abid-zeynelabidin
Eserden Örnekler
TAHMÎS
Bârgâh-ı Mustâfanın bir gedâ der-bânıyım
Hânedân-ı ehl-i beytin bende-i fermânıyım
Pür-elemle cân sûz-ı Kerbelâ nâlânıyım
Âl-i evlâd-ı Alínin kuluyum kurbânıyım
Kavm-i bedbaht-ı Yezîdin bir ulu la’ânıyım
Vâsıl olmadı kimesne sıdk-ı pâk-i Ahmede
Kademiyle vardılar hep sıdk-ı pâk-i Ahmede
Eylerim cümle fedâ hep aşk-ı pâk-i Ahmede
Hep tevellâdır zuhûrum ırk-ı pâk-i Ahmede
Hâricîyedir teberrâm Zülfikârın kânîyim
Adl-i Fârûk sıdk-ı Sıddîk ile gârın sırrıyım
Hilm-i Osmân ‘ilm-i Haydar-i kâr-zârın sırrıyım
Kim Havâric çün urulan seyf-i nârın sırrıyım
Râfizî merdûdumuzdur çâr-yârin sırrıyım
Münkirin cânına tîğim mü´minin îmânıyım
Cürm-i zulmet içreyim lîk gitmezem ıraga men
Hubb-ı evlâd-ı ‘Alîden bulmuşum şu’â’ı men
Eylerim la’net Yezîd-i bî-hayâ kelâğa men
Âl-i evlâda mürüvvet etmeyen har-zâğa men
Eylerim bin bin teberrâ Kerbelâ mihmânıyım
Hâk-pây-ı Murtazâya olmayan her demde kul
Ál-i evlâd-ı resûlü sevmeyen olsun melûl
Dedi şâh-ı sırr-ı esrâ bunlara bendendir ol
Anların siz dü-cihânı verseler etmem kabûl
Men gedâ-yı hânedânım Mısr-ı dil sultânıyım
Mâcerâ-yı Kerbelâyı kevne izhâr kılalı
Sırr-ı hikmet bu musîbetle gönüller dileli
Mâtem-i şâh-ı şehîd dilden sürûru sileli
Hubb-ı nesl-i seyyidîn îmân idügin bileli
Mecma’u´l-Bahreyn-i vahdet sâhil ü ummânıyım
Gerçi kim haddim degil bu nutkı tahmîs ey emîr
Hadd-i bî-pâyân-ı aşkım zor edip ey hoş-zamîr
Hanedân-ı ehl-i beyte bendedir Âbid hakîr
Men garîbim hem za’îfim Hâşimîyim hem fakîr
Ehl-i fakrın ahkarıyım ceyş-i bâtın hânıyım (Gülen 2011:102-103).
Kaynakça
Gülen, Fatma Nur (2011). Âbid Efendi’nin Dîvânçe’si (İnceleme-Metin-Sözlük). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Fatih Üniversitesi.
Kahya, Hayrullah (2015). ÂBİD, Zeynelâbidîn, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abid-zeynelabidin, erişim: 04/03/ 2022.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | SİRÂC-I GAYB (ÂBİD) | Âbid, Zeynelâbidîn | Dr. Öğr. Üyesi Musa Tozlu |
Görüntüle | ||
2 | KİSÂ-NÂME (ÂBİD) | Âbid, Zeynelâbidîn | Prof. Dr. Ozlem Ercan |
Görüntüle | ||
3 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
4 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
5 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
6 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
7 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
8 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
9 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
11 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
12 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |