DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ)
şiirler
Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi (d.? - ö. ?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


18. yüzyıl şairlerinden Ahmed Lütfî’nin (d.1690 ? – ö. 1745'ten sonra) şiirlerini ihtiva eden eseri. Dîvân’da, mukattaat bölümündeki ilk kıt'a-ı kebirin (Ü1 166b) başlığında “Hâl-i sıgârımda İstanbul’da iken maskat-ı re’sim olan Tekfurdağı’na irsâl eylediğim manzum muhabetnâmedir.” şeklinde bir cümle yer almaktadır. Bu şiirin sonunda 1119/1707-08 tarihi vardır. İslam hukukuna göre çocukluk döneminden çıkıp bulûğa ermenin yani yetişkinliğe adım atmanın yaşı olarak kesin bir şey söylenmese de ortak kanaat kızlarda 17, erkeklerde ise 18’dir. Bu şiirleri 17 yaşında yazdığını düşünürsek Ahmed Lutfî’nin doğum tarihi olarak hicrî 1102/1690-1691 olması kuvvetle muhtemeldir. Tuhfe-i Nâilî'ye göre (Kurnaz ve Tatçı 2001: 888), Ahmed Lutfî Efendi Tekirdağlı olup 1155/1742-43 tarihinde hayattadır ve ölümü 18. asrın ikinci yarısına rastlamaktadır. TEİS'te "Ahmed Lutfî" maddesinde "1155/1712 yılında vefat etmiştir." şeklinde bir ifade  (Aksoyak 2015) varsa da burada hem  verilen tarih hem de "vefat ettiği" bilgisi yanlıştır. Tarih miladî olarak 1712 değil 1742 ettiği gibi esere göre şair bu tarihte vefat etmemiş, aksine "hayattadır" (Kurnaz ve Tatçı 2001: 888; Alpaydın-Yılmaz 2021: 12). Şairin ailesi,  mesleği ve hayatına dair ayrıntılı bilgi için bk. Alpaydın-Yılmaz 2021: 11-24).

Ahmed Lutfî Dîvânı'nın İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi 1028 numara ve İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, 10498 numara olmak üzere iki yazma nüshası bilinmektedir.  Dîvân, 17 kaside, 357 gazel, 5 mesnevi, 106 kıta-i kebire, 110 musammat, 9 kıta, 1 rubai, 1 müfred, 2 mısradan meydana gelmektedir. Bunlardan 106 kıta/kıta-ı kebire, 20 gazel, 2 kaside ve 2 mısra tür olarak tarih; 5 gazel, 1 mesnevi şeklinde yazılmış şiir ise lugazdır.

Ahmed Lutfî'nin şiirlerinde sade bir dil hâkimdir. Şair, birkaç kaside ve mesnevisi hariç Dîvân'ın genelinde şiirlerini sade bir dille yazmıştır. Atasözleri, deyimler ve konuşma dilinden birçok ifadeyi şiirlerine taşımıştır. Sadece eş anlamlı kelimelerle oluşturduğu lugazı (Ü1 161b, Ü2 22a) ondaki kelime oyunlarına düşkünlüğün bir göstergesidir. Hünere dayalı edebî sanatlardan taksim, kalp, cinas ve iştikak gibi sanatlara orijinal sayılabilecek örnekler vermiştir. Şairliği bir "Allah vergisi olarak" görüp nazma kabiliyetin "kesret-i erkamla" olmadığını düşünmektedir (Ü1 48b).

18. yüzyılda etkili olan dört üslubun temel özelliklerini şairin Divan'ında görmek mümkündür. Gerek zamaneden şikâyet gerekse insanlara nasihatler ettiği birçok şiiriyle "hikemî" üslubun; harf oyunları ve manadan daha çok sesin şiirdeki hâkimiyetine dikkat ettiği şiirlerle "Klasik" üslubun; yaşadığı sıkıntıların etkisiyle ıstırap dolu şiirleriyle "Sebk-i Hindî"nin ve son olarak şiirlerinde birçok mahallî unsura yer vermesi sebebiyle "Mahallî" üslubun yansımaları şairde açıkça gözükmektedir. Ahmed Lutfî, yaşadığı birçok hastalık, ayrılık ve sıkıntılı durumu şiirlerine konu etmiştir. Gazellerin genelinde lirik bir söylem hâkimdir.

Ahmed Lutfî Divanı, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesinde Ahmet Serdar Erkan tarafından doktora tezi olarak hazırlanmaktadır.

Şairin biyografisi için bk. "Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/lutfi-ahmet-lutfi-efendi

Eserden Örnekler


Kad-i Tûbâlar ile bâg-ı cennetdir Tekirdağı

Semen-sîmâlar ile pür-letâfetdir Tekirdağı


Arak anda mey anda cümle âlât-ı tarab anda

Ḳarârgâh-ı ma'ârif şehr-i işretdir Tekirdağı      (Ahmed Lutfî [yz]. 71b).


Ben gibi kara giyindi divîdim de yâsda

Agzın açacak liyâkat kalmadı mikrâsda

Sana ahvâlim yazınca sevdigim kırtâsda

Kâgıdım iki büküldü kalemim kan ağladı (Ahmed Lutfî [yz]. 178b).

Kaynakça


Aksoyak, İ. Hakkı (2015). Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/lutfi-ahmet-lutfi-efendi

Alpaydın, Bilal, Yılmaz, Müslüm. (2021). Ahmed Lutfî Tekfurdağî Tezkire-i Şu’arâ. İstanbul: DBY.

Kurnaz, Celal ve Tatçı, Mustafa (hzl). (2001). Mehmet Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî - Dîvân Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.

Ahmed Lütfî (yz.). Divan İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, Nu: 10498.

Ahmed Lutfî (yz.). Divan.  İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, Nu: 1028.

Atıf Bilgileri


Erkan, Ahmet Serdar. "DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-tekirdagli-ahmed-lutfi. [Erişim Tarihi: 16 Eylül 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
2 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
3 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
4 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
5 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
6 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
7 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
8 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
9 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle
10 İRŞÂD-I EZKİYÂ Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle