DÎVÂN (RÂZÎ)
şiirler
Râzî, Yazıcı Abdullah Efendi-zâde Abdüllatif Râzî Efendi (d. ?/? - ö. 1146/1733-34)

ISBN: 978-9944-237-87-1


18. yüzyıl şairlerinden Abdüllatif Râzî Efendi’nin (d. ?/? - ö. 1146/1733-34) şiirlerini ihtiva eden eser. Gayr-ı mürettep hâldeki Râzî Dîvânı’nda 5 kaside, 191 gazel, 2 terkib-i bend, 10 kıtʻa, 45 tarih, 68 murabba, 1 tahmis, 13 muhammes, 2 müseddes, 20 matlaʻ, 1 müfred, 9 nazm ve 2 şarkı olmak üzere toplam 369 manzume bulunmaktadır (Kodaz 1994: 21-22).

Râzî Dîvânı’ndaki ilk kaside, Ankara valisi Salih Paşa methindedir. İkinci kasidede Uryanî Ahmed Dede’nin şeyh olmasına, dördüncü kasidede ise Şeyh Muhammed Baba’nın Hacı Bayram Veli Câmi'inin tamirine tarih düşürülmüştür. Üçüncü kaside Mevlana’nın Mesnevi’sinin ilk 18 beytinin tesiriyle yazılırken, bahariyye türündeki beşinci kaside ise Gâzî-zâde Mehmed Paşa için kaleme alınmıştır. Dîvân’daki terkib-i bendlerin ikisi de eksik olup bunlardan ilki Bağdatlı Ruhî’nin meşhur terkib-i bendine naziredir. Mevlevi tarikatına mensup olan Râzî, gazellerinde tasavvufi umdelerin ağırlıklı olarak kullanıldığı dinî muhteva hâkimdir. Ancak bu tarz gazeller yanında âşıkane ve rindane tarzda gazeller de tanzim etmekten geri durmamıştır. Bir şair olarak Râzî’yi ön plana çıkaran özelliklerden birisi de tarih düşürmedeki başarısıdır. Devrindeki hadiselere kayıtsız kalmayan şair, değişik nazım şekilleriyle birçok hadiseye tarih düşürmüştür.

Râzî 18. yüzyılda şairler üstünde kendini hissettiren mahallileşmenin de etkisiyle şiirlerinde sade bir dil kullanmıştır. Samimi ve canlı bir üslubun hâkim olduğu bu manzumelerde atasözleri, deyimler ve halk söyleyişleri bolca kullanılmıştır.

Râzî Dîvânı’nın şimdilik bilinen tek nüshası, Millet Kütüphanesinde “Ali Emiri Manzum 147” arşiv numarasında kayıtlıdır. Bu nüshadan hareketle eser üzerinde bir yüksek lisans tez çalışması yapılmıştır (Kodaz 1994).

Şairin biyografisi için bk. “Râzî, Yazıcı Abdullah Efendi-zâde Abdüllatif Râzî Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/razi-yazici-abdullah-efendizade

Eserden Örnekler


Gazel

Âşıka meh-rûlarun gâyet de mümtâzı gerek

Pâk-dâmen kalb-i sâfî çeşm-i gammâzı gerek


Ola hem yirlü yirince tavr u etvârı dahi

Tâlib-i vuslat niyâza gâhice nâzı gerek


Olmaya uşşâka dâ’im cevri hod-bînlik idüp

Âsumân-ı vuslatun bir murg-ı şehbâzı gerek


Bu misâl üzre olup âşık dahi şeb-tâ-seher

Cân u dilden vasl-ı yâre dem-âgâzı gerek


Âh u zâr u nâlesinden kûh [u] sahrâ lerzenâk

Oluban bülbül-sıfat feryâd-ı şehnâzı gerek


Tâ ziyân-ı vuslat ile erganûn-ı sînesin

İnledüp ol yâr içün cân ile cânbâzı gerek


Hâsılı bu râh-ı aşk içre visâli yâd içün

Râziyâ dilgîrveş sıdk ile serbâzı gerek (Kodaz 1994: 208).

Kaynakça


Kodaz, Atike (1994). Râzî Abdüllatîf: Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Dîvânı. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


KAPLAN, Yunus. "DÎVÂN (RÂZÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-tees-403. [Erişim Tarihi: 25 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 TERCEME-İ IKDÜ'L-CÜMÂN (RÂZÎ) Râzî, Yazıcı Abdullah Efendi-zâde Abdüllatif Râzî Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
2 EL-FÜLKÜ'L-MEŞHÛN Bİ'L-LÜ'LÜ’İ'L-MEKNÛN Râzî, Yazıcı Abdullah Efendi-zâde Abdüllatif Râzî Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
3 CÂMİ'U'L-HİKÂYÂT (RÂZÎ) Râzî, Yazıcı Abdullah Efendi-zâde Abdüllatif Râzî Efendi Prof. Dr. Cafer MUM
Görüntüle
4 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
5 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
6 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
7 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
8 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
9 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
10 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
11 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
12 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
13 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle