- Yazar Biyografisi (TEİS)
Şu'ûrî, Hasan Çelebi - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Deva Özder
- Eser Yazılış Tarihi:17. yüzyıl
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:06/09/2021
DÎVÂN (ŞU'ÛRÎ, HASAN ÇELEBİ)
şiirlerŞu'ûrî, Hasan Çelebi (d.?/?-ö. 1105/1693-94)
ISBN: 978-9944-237-87-1
17. yüzyıl şairlerinden hekim, dilci ve musikişinas olarak tanınan Şu‘ûrî Hasan Efendi’nin az bilinen şairlik yönünü ortaya koyan eseridir. Sicill-i Osmânî’de şairin müretteb bir dîvânı olduğundan söz edilmişse de esere ait elde edilen tek nüsha müretteb bir eser değildir. 28 varaktan oluşan Dîvân’da 58 tarih manzumesi ve 19 taştir örneği bulunmaktadır (Güler 2018: 73).
Şu‘ûrî Dîvânı’nda en çok tarih manzumelerine yer verilmiştir. Dîvân’da bulunan tarih manzumelerinin sayısı ve muhtevası onun tarih düşürme hususuyla yakından ilgili olduğunu göstermektedir. Şair, 1082/ 1671 ile 1104/ 1692-93 yılları arasındaki fetih ve fütuhat, doğum, evlenme, vefat, atanma, mansıp alma, seyahat, kitap tamamlama, kasır, çeşme, tekke ve benzeri mimari unsurların inşa ve tamiri gibi gerek devleti ilgilendiren tarihî olaylara gerekse de ferdî planda önem arz eden pek çok hadiseye tarih düşürmüştür. Tarih manzumelerinin büyük bir kısmını binalara, çeşmelere, mescitlere yer verilen inşa ve tecdîd tarihleri oluşturmaktadır. Bu manzumelerinin çoğunda, o manzumenin yazılmasına vesile olan hadisenin başlığını taşımakta ve başlıklarda yer, hadise veya kişi ismi zikredilmektedir. Şu‘ûrî, tarihlerini genellikle kıta-i kebîre, nazım ve gazel nazım şekilleriyle yazmıştır. (Aydın ve Coşkun 2018: 85).
Şu‘ûrî Dîvânı’nda toplam 19 adet tahmis vardır. Bu tahmislerin çoğu tahmis-i mutarraf nazım şekliyle yazılmıştır. Dîvân’ın sonunda bulunan bu tahmisler sırasıyla Mezâkî, Sahhaf Rüşdî, Hâfız-zâde Seyyîd Mehmed Sa’dî Çelebî, Cevrî, Fâik Mahmud, İsmetî, Şeyhülislâm Bahâyî Efendi ve Vişnezâde İzzetî’ye yazılmıştır. Şu‘ûrî en çok tahmisi 10 tahmis ile Cevrî Çelebi’ye yazmıştır. Edirneli Rüşdî’ye de 3 tahmis yazan şair, diğer şairlere birer tahmis yazmıştır (Aydın ve Coşkun 2018: 91-92).
Eserin elde edilebilen tek nüshası Edirne Selimiye Yazma Eser Kütüphanesi 22 Sel 2138 numarada kayıtlıdır. Dîvân 1b ile 27b arasındadır. Tarihlerle başlayıp tahmislerle biten metnin baş ve son kısımdan eksik olduğu anlaşılmaktadır (Aydın ve Coşkun 2018: 85). İ. Hakkı Aksoyak tarafından tespit edilen Dîvân, Murat Güler tarafından yüksek lisans tezi olarak hazırlanmış ve basılmıştır.
Şairin biyografisi için bk. "Şu‘ûrî, Hasan Şu‘ûrî Çelebi." Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/suuri-hasan-suuri-celebi
Eserden Örnekler
Târîh Berây-i Hâne-i Mûmâ ileyh der-Edirne
Habbezâ cây-ı müferreh bî-bedel
Garka-i kasr-ı cinân-veş pür-ziyâ
Sâhibine Hak mübârek eyleye
Devlet ü ‘ömrin ide efzûn Hudâ
Muktezâ-yı tab‘ ile bu hâneyi
Sohbet-i ahbâb içün itdi binâ
Seyr idüp hâtif didi târîhini
Bâreke’llâh oldı kasr-ı dil-güşâ (Güler 2019: 69).
Tahmîs-perdâzî Be-Gazel-i Cevrî Efendi
I
Gelmez kaleme harf-i perîşân temennâ
Sûret viremez nakş-ı dile cân-ı temennâ
Mecmû‘a-i terkîb olamaz şân-ı temennâ
Zîrâ ki degül hâme zebân-dân-ı temennâ
Ma‘nâ viremez nükte-şinâsân-ı temennâ
II
Muzmer dil-i dem-bestede bir kâm-ı nihânî
Mefhûm degül lafz-ı nihân ile me‘ânî
Râz-ı dili takrîr idemez nutk-ı lisânı
İcrâ idemez kâ‘ide-i hüsn-i beyânı
Kim bilmez anı ‘ukde-güşâyân-ı temennâ
III
Nâ-kâm dü kevnüm ki bana oldı müsâvî
Bu dilile sevdi felegün ‘ayn-ı mesâvî
Çerhun ki vefâsı ola hep cevrine hâvî
‘Işk ehli yanında görilür fîl-i tesâvî
Âteş-gede-i ye’s ü gülistân-ı temennâ
IV
Gencîne-i dil gevher-i hasretle pür oldı
Dâmân-ı ehil va‘de-i devletle pür oldı
Sahrâ-yı ümîd nahl-i nedâmetle pür oldı
Hep mahzen-i dil genc-i kanâ‘atle pür oldı
Ser-mâyeme reşk itse n’ola kân-ı temennâ
V
Cevrî gibi açmam yine dâmân-ı ümîdi
Almam nazara mihr-i dırahşân-ı ümîdi
İtmem Şu‘ûrî şem'-i fürûzân-ı ümîdi
Delmem taleb-i gevher içün kân-ı ümîdi
Dest-i kerem olsa güher-efşân-ı temennâ (Güler 2019: 134-135)
Kaynakça
Aydın, Mükerrem Bedizel Z. ve Vildan Coşkun (2018). Hekim Şair Olunca Şu'ûrî Kitabı. İstanbul: Kitabevi Yay.
Coşkun, Vildan S. (2018). “Şu‘ûrî Hasan Efendi ve Divanı”. Hekim Şair Olunca Şu‘ûrî Kitabı (ed. M. B. Z. Aydın ve V. Coşkun). İstanbul: Kitabevi Yay. 81-109.
Güler, Murat (2019). Şu‘ûrî Divanı Şu‘ûrî Hasan Efendi. Ankara: Sonçağ Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | FERHENG-İ ŞU'ÛRÎ VEYÂ LİSÂNÜ’L-ACEM (ŞU'ÛRÎ) | Şu'ûrî, Hasan Şu'ûrî Çelebi | Prof. Dr. OZAN YILMAZ |
Görüntüle | ||
2 | TA'DİL-İ ENMUZECE/EMZİCE (ŞU'ÛRÎ, HASAN ÇELEBİ) | Şu'ûrî Hasan Çelebi | Diğer Çağrı Özdener |
Görüntüle | ||
3 | PEND-NÂME-İ ATTAR TERCÜMESİ (ŞU'ÛRÎ) | Şu'ûrî, Hasan Çelebi | Diğer Çağrı Özdener |
Görüntüle | ||
4 | LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) | Mahmud Cemaleddin el-Hulvî | Diğer Özlem Şamlı |
Görüntüle | ||
5 | AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) | Za'îfî, Muhammed | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
6 | KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) | Feyzî-i Kefevî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
7 | ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) | Iyânî, Cafer Iyânî Bey | Prof. Dr. Osman Ünlü |
Görüntüle | ||
8 | RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
9 | ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafa b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
10 | HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) | Mustafâ b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
11 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafâ bin Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
12 | TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
13 | KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) | Şikârî | Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür |
Görüntüle |