DÎVÂN (SEYYİD SEYFÎ)
şiirler
Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi (d. ?- ö. 1601/1010)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Seyyid Seyfullah veya Seyyid Nizamoğlu namıyla tanınan Seyfullah Kasım’ın şairliğini en iyi yansıtan eseri. Seyyid Nizamoğlu Dîvânı’nın hem müstakil hem de şairin diğer eserleriyle birlikte külliyat hâlinde yazma nüshaları vardır. Seyyid Nizamoğlu Külliyatı eski harflerle iki defa İstanbul’da basılmıştır (Yahya Efendi Matbaası 1288/1871; Ahmed Kâmil Matbaası 1326/1908). Seyyid Seyfullah’ın muhiplerinden olduğu anlaşılan Mehmet Tahir Efendi’nin neşre hazırladığı külliyat içinde şairin divanı da yer almaktadır (1288/1871: 86-190 s.). Seyyid Seyfullah Dîvânı’nın mevcut yazma nüshaları ve matbu neşirleri mürettep divan özelliği göstermez. Bu neşirlerde şairin divan tarzında yazdıklarıyla hece ölçüsüyle söyledikleri karışıktır.

Seyyid Nizamoğlu sadece divanındaki şiirleriyle değil diğer eserlerindeki lirik manzumeleriyle de adından söz ettirecek kadar yetenekli bir şairdir. Tasavvuf edebiyatının diğer temsilcileri gibi Nizamoğlu da hem aruz hem de hece ölçüsüyle şiirler söylediği hâlde onda divan şairlerinin sanat merakı yoktur. Seyyid Nesîmî’den etkilenerek söylediği gazellerindeki Hurufilik edası bile birkaç şiiriyle sınırlı kalmıştır. Seyyid Seyfullah söz oyunlarına ve hüner gösterilerine başvurmaz. Genellikle doğrudan ve yalın söyler. Biçim ve ölçünün kurallarıyla kendini sınırlandırmaz. Veznin sağlayacağı ritmi konuşma dilinin akıcılığıyla temin eder. Onun şiirlerinde Yunus ve Eşrefoğlu Rumî’nin sesi ve edası hemen sezilir. Seyyid Nizamoğlu’nun şiirleri başta Enfi Hasan Ağa ve Dede Efendi gibi klasik musikinin büyük bestekârları olmak üzere farklı muhitlerde yetişen sanatçılar tarafından bestelenmiştir.

Seyyid Seyfullah’ın manzum eserlerini içeren bu külliyat, Mehmet Yaman tarafından yeni harflere aktarılarak yayımlanmıştır (1976). Daha sonra Arzu Meral, yazma nüshalara da başvurarak Seyyid Nizamoğlu Külliyatı’nı iki cilt hâlinde neşretmiştir (İstanbul 2014). İlk ciltte şairin manzum eserlerine ikincisinde ise mensur risalelerine yer vermiştir. Arzu Meral’ın hazırladığı külliyatın birinci cildinin başında yer alan Nizamoğlu Dîvânı’nda 275 şiir vardır (2014: 1-228). Seyfullah Nizamoğlu Dîvânı üzerine yüksek lisans tezleri yapılmıştır. Eserin yazma nüshalarını da incelemek suretiyle on iki nüshasını karşılaştırarak tenkitli metnini hazırlayan İdris Söylemez’in tezinde; 7 kaside, 248 gazel, 27 musammat, 1 kıta, 8 rubai, 1 muamma, 30 mesnevi 23 müfred ve hece vezniyle söylenmiş 51 şiir olmak üzere toplam 396 manzume bulunmaktadır (2013). Nizamoğlu Dîvânı’nın içerdiği şiir sayısıyla ilgili dikkati çeken farklar, şairin diğer manzum eserlerinde ve divanının yazma nüshalarındaki ortak manzumelerinin ayıklanmamış olmasından kaynaklanmaktadır.

Şairin biyografisi için bk. "Seyyid Seyfî/ Seyyid Nizamoğlu". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/seyyid-seyfi-seyyid-nizamoglu-seyh 

Eserden Örnekler


1

Deldi bağrım bülbül-i bî-çâre nâlânın senin

Yoksa aldırdın mı sen de verd-i handânın senin


Bana benzersin behey bî-çâre ârâm etmeyip

Subha dek bu halkı râhat etmez efgânın senin


Gülşeni külhâna döndürdü iniltin âteşi

Nâr-ı hicrândan mı halk etti Hudâ cânın senin


Her zamân açılmadan bir goncam eylersin fenâ

Yok mudur ey çarh-ı zâlim dînin îmânın senin


Ey felek bir yara açtın sîneme hiç çâre yok

Zehr ile âlûde olmuş tîg-i bürrânın senin


Aldın ömrüm hâsılın yıktın bu gönlüm şehrini

Dilerim Hak’tan yıkılsın kasr u eyvânın senin


Çünkü Seyyid Seyfî dûr oldun visâl-i yârdan

Ağlasın kan ağlasın bu çeşm-i giryânın senin (Söylemez 2013: 264-65; Meral 2014: 94)

2

Yandıklarım şâm u seher

Senden midir benden midir

Başımdaki aşktan eser

Senden midir benden midir


Terk ettiğim cân u teni

Yok eylediğim ben beni

Her gördüğüm sanmak seni

Senden midir benden midir


Bağrımdaki başım benim

Gözümdeki yaşım benim

Âh oldu yoldaşım benim

Senden midir benden midir


Nâlânım erdi göklere

Düşmeli oldum dağlara

Eriştiğim bu çağlara

Senden midir benden midir


Seyyid Nizâmoğlu sana

Al benliğin senden yana

Sen ben sözü bilmem bana

Senden midir benden midir (Söylemez 2013: 220; Meral 2014: 193)

Kaynakça


Meral, Arzu (2014). Seyyid Seyfullah Külliyatı 1: Manzum Eserler. İstanbul: Revak Kitabevi.

Söylemez, İdris (2013). Seyfullah Nizamoğlu Dîvânı. YLT. Malatya: İnönü Üniversitesi.

Yaman, Mehmet (1976). Seyyid Nizamoğlu Hayatı-Eserleri Dîvânı. İstanbul: Can Yay

Atıf Bilgileri


Macit, Muhsin. "DÎVÂN (SEYYİD SEYFÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-seyyid-seyfi. [Erişim Tarihi: 25 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ESRÂRÜ'L-'ÂRİFÎN (SEYYİD SEYFÎ) Seyyid Seyfî/Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
2 RİSÂLE-İ TÂC (SEYYİD SEYFÎ) Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
3 CÂMİ‘Ü’L-MA‘ÂRİF (SEYYİD SEYFÎ) Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
4 ŞEREF-İ SİYÂDET (SEYYİD SEYFÎ) Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
5 MA'DENÜ'L-MA'ÂRİF (SEYYİD SEYFÎ) Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
6 MİFTÂH-I VAHDET-İ VÜCÛD (SEYYİD SEYFULLAH/SEYYİD NİZAMOĞLU) Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
7 SEYR Ü SÜLÛK (SEYYİD SEYFÎ) Seyyid Seyfî/Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN
Görüntüle
8 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
9 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
10 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
11 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
12 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
13 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
14 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
15 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
16 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
17 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle