- Yazar Biyografisi (TEİS)
Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi - Madde Yazarı: Prof. Dr. Muhsin Macit
- Eser Yazılış Tarihi:?/?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:29/11/2021
DÎVÂN (SEYYİD SEYFÎ)
şiirlerSeyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi (d. ?- ö. 1601/1010)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Seyyid Seyfullah veya Seyyid Nizamoğlu namıyla tanınan Seyfullah Kasım’ın şairliğini en iyi yansıtan eseri. Seyyid Nizamoğlu Dîvânı’nın hem müstakil hem de şairin diğer eserleriyle birlikte külliyat hâlinde yazma nüshaları vardır. Seyyid Nizamoğlu Külliyatı eski harflerle iki defa İstanbul’da basılmıştır (Yahya Efendi Matbaası 1288/1871; Ahmed Kâmil Matbaası 1326/1908). Seyyid Seyfullah’ın muhiplerinden olduğu anlaşılan Mehmet Tahir Efendi’nin neşre hazırladığı külliyat içinde şairin divanı da yer almaktadır (1288/1871: 86-190 s.). Seyyid Seyfullah Dîvânı’nın mevcut yazma nüshaları ve matbu neşirleri mürettep divan özelliği göstermez. Bu neşirlerde şairin divan tarzında yazdıklarıyla hece ölçüsüyle söyledikleri karışıktır.
Seyyid Nizamoğlu sadece divanındaki şiirleriyle değil diğer eserlerindeki lirik manzumeleriyle de adından söz ettirecek kadar yetenekli bir şairdir. Tasavvuf edebiyatının diğer temsilcileri gibi Nizamoğlu da hem aruz hem de hece ölçüsüyle şiirler söylediği hâlde onda divan şairlerinin sanat merakı yoktur. Seyyid Nesîmî’den etkilenerek söylediği gazellerindeki Hurufilik edası bile birkaç şiiriyle sınırlı kalmıştır. Seyyid Seyfullah söz oyunlarına ve hüner gösterilerine başvurmaz. Genellikle doğrudan ve yalın söyler. Biçim ve ölçünün kurallarıyla kendini sınırlandırmaz. Veznin sağlayacağı ritmi konuşma dilinin akıcılığıyla temin eder. Onun şiirlerinde Yunus ve Eşrefoğlu Rumî’nin sesi ve edası hemen sezilir. Seyyid Nizamoğlu’nun şiirleri başta Enfi Hasan Ağa ve Dede Efendi gibi klasik musikinin büyük bestekârları olmak üzere farklı muhitlerde yetişen sanatçılar tarafından bestelenmiştir.
Seyyid Seyfullah’ın manzum eserlerini içeren bu külliyat, Mehmet Yaman tarafından yeni harflere aktarılarak yayımlanmıştır (1976). Daha sonra Arzu Meral, yazma nüshalara da başvurarak Seyyid Nizamoğlu Külliyatı’nı iki cilt hâlinde neşretmiştir (İstanbul 2014). İlk ciltte şairin manzum eserlerine ikincisinde ise mensur risalelerine yer vermiştir. Arzu Meral’ın hazırladığı külliyatın birinci cildinin başında yer alan Nizamoğlu Dîvânı’nda 275 şiir vardır (2014: 1-228). Seyfullah Nizamoğlu Dîvânı üzerine yüksek lisans tezleri yapılmıştır. Eserin yazma nüshalarını da incelemek suretiyle on iki nüshasını karşılaştırarak tenkitli metnini hazırlayan İdris Söylemez’in tezinde; 7 kaside, 248 gazel, 27 musammat, 1 kıta, 8 rubai, 1 muamma, 30 mesnevi 23 müfred ve hece vezniyle söylenmiş 51 şiir olmak üzere toplam 396 manzume bulunmaktadır (2013). Nizamoğlu Dîvânı’nın içerdiği şiir sayısıyla ilgili dikkati çeken farklar, şairin diğer manzum eserlerinde ve divanının yazma nüshalarındaki ortak manzumelerinin ayıklanmamış olmasından kaynaklanmaktadır.
Şairin biyografisi için bk. "Seyyid Seyfî/ Seyyid Nizamoğlu". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/seyyid-seyfi-seyyid-nizamoglu-seyh
Eserden Örnekler
1
Deldi bağrım bülbül-i bî-çâre nâlânın senin
Yoksa aldırdın mı sen de verd-i handânın senin
Bana benzersin behey bî-çâre ârâm etmeyip
Subha dek bu halkı râhat etmez efgânın senin
Gülşeni külhâna döndürdü iniltin âteşi
Nâr-ı hicrândan mı halk etti Hudâ cânın senin
Her zamân açılmadan bir goncam eylersin fenâ
Yok mudur ey çarh-ı zâlim dînin îmânın senin
Ey felek bir yara açtın sîneme hiç çâre yok
Zehr ile âlûde olmuş tîg-i bürrânın senin
Aldın ömrüm hâsılın yıktın bu gönlüm şehrini
Dilerim Hak’tan yıkılsın kasr u eyvânın senin
Çünkü Seyyid Seyfî dûr oldun visâl-i yârdan
Ağlasın kan ağlasın bu çeşm-i giryânın senin (Söylemez 2013: 264-65; Meral 2014: 94)
2
Yandıklarım şâm u seher
Senden midir benden midir
Başımdaki aşktan eser
Senden midir benden midir
Terk ettiğim cân u teni
Yok eylediğim ben beni
Her gördüğüm sanmak seni
Senden midir benden midir
Bağrımdaki başım benim
Gözümdeki yaşım benim
Âh oldu yoldaşım benim
Senden midir benden midir
Nâlânım erdi göklere
Düşmeli oldum dağlara
Eriştiğim bu çağlara
Senden midir benden midir
Seyyid Nizâmoğlu sana
Al benliğin senden yana
Sen ben sözü bilmem bana
Senden midir benden midir (Söylemez 2013: 220; Meral 2014: 193)
Kaynakça
Meral, Arzu (2014). Seyyid Seyfullah Külliyatı 1: Manzum Eserler. İstanbul: Revak Kitabevi.
Söylemez, İdris (2013). Seyfullah Nizamoğlu Dîvânı. YLT. Malatya: İnönü Üniversitesi.
Yaman, Mehmet (1976). Seyyid Nizamoğlu Hayatı-Eserleri Dîvânı. İstanbul: Can Yay
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | ESRÂRÜ'L-'ÂRİFÎN (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî/Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
2 | RİSÂLE-İ TÂC (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
3 | CÂMİ‘Ü’L-MA‘ÂRİF (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
4 | ŞEREF-İ SİYÂDET (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
5 | MA'DENÜ'L-MA'ÂRİF (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
6 | MİFTÂH-I VAHDET-İ VÜCÛD (SEYYİD SEYFULLAH/SEYYİD NİZAMOĞLU) | Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
7 | SEYR Ü SÜLÛK (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî/Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
9 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
10 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
11 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
12 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
13 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
14 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
15 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
16 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
17 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |