- Yazar Biyografisi (TEİS)
Şevkî, Hasan Tahsîn - Madde Yazarı: Gönül Delice
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:15/07/2021
DÎVÂN (ŞEVKÎ)
şiirlerŞevkî, Hasan Tahsîn (d. 1241/1825 - ö. ?/?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Çoğunlukla sosyal ve siyasi hayatı şiirlerine yansıtan, tarih manzumeleri ve gazelleriyle ön plan çıkan Şevkî’nin eseri. Dîvân; 39 kaside, 129 gazel, 13 tahmis, 1 muhammes, 5 müseddes, 7 murabba, 7 kıt’a, 11 nazm, 179 tarih manzumesi, 40 müfred ve matla, 2 müstezad ve 14 adet Farsça şiirden oluşmaktadır. Eserde toplamda 447 adet manzume yer almaktadır.
Şair; methiye, tebrikname, ramazaniye, surname, zafername, sulhiyye gibi sosyal ve siyasi hayata yönelik türlerden faydalanarak kasideler kaleme almıştır. Bunlar dışında Hz. Muhammed için naat türüyle yazılmış 14 kasidesi mevcuttur. Müseddesler nasihatname, mersiye ve naat türünde; murabbalar mersiye, methiye, şikayetname ve nasihatname türünde; müfret ve matlalar vuslat, sevgilinin güzellik unsurları, insanoğlu, gıybet, dünyanın değersizliği, Bektaşilik, Allah’ın lütfu gibi konularda; müstezatlar sevgili ve aşık hakkında, Vakıflar Müfettişi Sadeddin Efendi’ye methiye; kıt’alar naat ve nasihatname türünde, annelik ile Fatih Sultan Mehmed Han hakkında yazılmıştır. Gazellerinde ise doğa tasvirlerinden, münacat, naat, tevhit gibi dinî türlere, mersiye, methiye gibi sosyal hayata yönelik birçok farklı konuda şiirler yazmıştır. Osmanlı hanedanı, sünnet, evlilik, doğum, ölüm, yeni inşa edilen yerler, bir vazifeye atanma, Osmanlı-Rus savaşı, yeni yıl tebriki, Bayramiye tarikatında taç giydirme töreni gibi farklı konularda yazılmış tarih manzumeleri bulunmaktadır.
Bayrami tarikatına mensup olan Şevkî, Himmet Dede Tekkesinden aldığı bilgilerle tasavvufi şiirler yazmıştır. Ayrıca Mevlânâ’yı öven kasideleri de mevcuttur. Tarih manzumeleriyle ön plana çıkan şair, sosyal ve siyasi hayatı (Abdülmecîd’in tahta çıkışı, Kırım Savaşı, 1847-1848'da yaşanan kolera salgını gibi) şiirlerinde işlemiştir. Din ve tasavvuf, aşk, rintlik gibi birçok konuda şiirler kaleme almıştır. Âşıkane ve rindane söyleyiş şiirlerine hâkim olmuştur.
Şevkî’nin dili oldukça sade ve anlaşılırdır. Şiirlerinde Türkçe kelimeler fazladır. Özellikle dönemin şartları düşünüldüğünde, mahallileşme cereyanı üslubuna yansımıştır. Tarikat ehli bir şair olması sebebiyle gazel ve kasidelerinde nasihatçi ve hakimane tavır göze çarpmaktadır.
Şevkî; Şemsî-i Sivasî (1), Hakkı Efendi (1), Âsım Efendi (1), Bursalı İffet Efendi (1), Cemaleddin Efendi (1), İsmail Hakkı Efendi (3) ve Rüşdî Efendi (1)’nin şiirlerine nazireler kaleme almıştır. Ayrıca eserde 13 şairin şiirine tahmis vardır. Bu tahmisler şunlardır: Bursalı İffet Efendi, Hâfız-ı Şirâzî, Mevlânâ Şeyh Ziyâeddîn Halîd, Nahîfî, Ârif Hikmet Bey, Âsım Efendi, Bâkî Efendi, Aynî Efendi, Rûhî, Mezâkî, Halîm Giray, İsmail Hakkı Efendi, Zîver Efendi.
Dîvân’nın tek nüshası Milli Kütüphane 06 Mil Yz A 8857’de kayıtlıdır. Esere dair doktora tezi yapılmıştır (Taşdelen 2014).
Şairin biyografisi için bk. “Şevkî, Hasan Tahsîn”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sevki-hasan-tahsin
Eserden Örnekler
Gazel
Hakk’a tâ‘at edegör halka itâ‘at ne belâ
İstikâmet eyle ey sûfi sakâmet ne belâ
Bir kerâhetle velî sâkıt olur mertebeden
Dem-be-dem fısk eden eşrâra kerâmet ne belâ
Çünkü oldu hevesin aşka tahammül eyle
Yârdan zümre-i ağyâra şikâyet ne belâ
Dîn içün hürmet edip dînini sarrâfa verip
Ey efendi kara bet eyle karâbet ne belâ
Çok şükür hâlimize Şevkî tesellî bulalım
Değiliz kimseye muhtâc kasâvet ne belâ (Taşdelen 2014: 503-504 ).
Gazel
Bir gün olur ki nâmım çü dillerde yâd olur
Rûh-ı revânım ol demde rahmetle şâd olur
Tahsîle rağbet eyledim Allâh’a çok şükür
İlm ü hüner kişiye cihân içre ad olur
Farzâ ki bir satır yazı dîvâr-ı şöhrete
Ta‘lîk-i hüsn-i hatt ile misl-i imâd olur
Hem sonradan hususâ ki görme kibâr olan
Kibr ü abûs-ı vech ile ehl-i inâd olur
La’net ana ki fitneyi îkâz eyleyip
Zulm ü sitemle âlemde ehl-i fesâd olur
Zâhid riyâzet ile geçip kuvvet-i cândan
Rûz-ı cezâda takvâ sana hayr-zâd olur
Ey Şevkî esb-i himmete dâ‘im süvâr olup
Terk eyleyen inânını tîz ber-murâd olur (Taşdelen 2014: 518-519 ).
Kaynakça
Şevkî Hasan Tahsîn İstanbulî. Dîvân. Milli Kütüphane. 06 Mil Yz A 8857.
Taşdelen, İshak (2014). Şevkî Hasan Tahsîn İstanbulî Dîvânı (Transkripsiyonlu Metin ve Sadeleştirme). Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
2 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
3 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
4 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
5 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
6 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
7 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
9 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |