DÎVÂN (ŞEMSÎ)
şiirler
Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa (d. ?/? - ö. 988/1580)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Şemsî’nin şiirlerini ihtiva eden eser. Oldukça hacimli olan Şemsî Dîvânı’nda 2 mesnevi, 4 kaside, 6 nazm, 497 gazel, 12 muhammes, 15 murabba, 15 kıtʻa ve 12 müfred olmak üzere toplam 563 manzume bulunmaktadır. Şemsî yazmış olduğu kasidelerin üçünde devrin padişahı Kanuni Sultan Süleyman (ö. 1566)’ı övmüştür. Dördüncü kaside ise manzum mektup türünde tanzim edilmiş olmasıyla dikkat çekmektedir. Şair en fazla tercih ettiği nazım şekli olan gazellerinde aşk, aşkın hâlleri, sevgilinin özellikleri, ayrılık, ayrılıktan şikâyet, hasret, vuslat, rakip ve zahitle mücadele gibi divan şairlerince sıkça işlenen konuları ele almıştır. Bu gazellerden 15’i diğerlerinden farklı olarak "bahar-nâme" başlığıyla ayrı kaydedilmiş olup bunlarda tamamen baharla ilgili unsurlar işlenmiştir. Musammat türünde kaleme alınan muhammes ve murabbalarda ele alınan konular, gazellerde işlenen konularla paralellik gösterir. Dîvân’daki mevcut 15 kıtʻanın altısında Sultan Murad (ö.1595)’ın tahta çıkışına, sultanlık nevbetinin çalınışına ve yaptırdığı kasra, Şemsî’nin Sultan Murad’ın huzuruna kabulüne, Üsküdar İskelesi yakınında kendi adına yaptırdığı türbe, cami ve medresenin bitişine ve Hamid Efendi'nin müftü oluşuna tarih düşürülmüştür.

İyi bir eğitim gören Şemsî, mümkün olduğunca şiir tekniği sağlam manzumeler yazmaya gayret sarf etmiştir. Klasik edebiyatın ifade şekilleri ve mazmunlarını başarıyla kullanmış, devrinin sanat telakkisini manzumelerine yansıtmasını bilmiştir. Sade ve anlaşılır bir dil kullanmış, atasözleri, deyimler ve halk söyleyişlerine sıkça başvurmuştur.

Şemsî Dîvânı, iki nüshası üzerinden tenkitli metni esas alan bir doktora tez çalışmasına konu olmuştur (Akkaya 1992).

Şairin biyografisi için bk. “Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semsi-isfendiyarzade-semsi-ahmed 

Eserden Örnekler


Gazel

Görür hâr ile hem-demdür nigârın her zamân bülbül

Anun-çün eyler ey gül-çihre feryâd u figân bülbül


Tolanur subha dek bâgı levendâne gözin yummaz

Olupdur şehr-i gülde gûyiyâ bir pâsbân bülbül


Acebdür sırr-ı aşkı saklamaz bir lahza kendinde

Çemende defter-i gülden okur halka ayân bülbül


Dilâ bâg-ı cihân içre güneşden sakınur rengin

Tutar bâl ü perin şâh-ı gül üzre sâyebân bülbül


Kitâb-ı aşkı hûb ezberlemişdür yılda birkaç gün

Olur hengâm-ı gülde Şemsiyâ kıssâ-hân bülbül (Akkaya 1992: 442).

Kaynakça


Akkaya, Mehmet (1992). Şemsi Paşa Divânı (İnceleme-Edisyon Kritikli Metin). Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


KAPLAN, Yunus. "DÎVÂN (ŞEMSÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-semsi-tees-150. [Erişim Tarihi: 05 Ekim 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
2 CEVÂHİRÜ'L-KELİMÂT (ŞEMSÎ) Şemsî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
3 ŞEH-NÂME-İ SULTÂN MURÂD (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Dr. UĞUR ÖZTÜRK
Görüntüle
4 VİKÂYETÜ’R-RİVÂYE TERCÜMESİ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Dr. ALİ DUMAN
Görüntüle
5 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
6 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
7 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
8 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
9 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
10 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
11 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
12 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
13 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
14 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle