Kudretli bir sanatkâr ve nüfuzlu bir şeyh olan Dede Ömer Rûşenî’nin Divanı fazla hacimli olmasa da mürettep bir divan özelliği taşımaktadır.

Rûşenî, şiirlerinde sûfî kimliğini yansıtması, bağlı olduğu edebî geleneğin unsurlarını kullanması, yaşamında önemli yer tutan şehirleri çeşitli vesilelerle anması, gezip gördüğü coğrafyaların kimlik izlerini, kültür ve dil özelliklerini kullanmasıyla Divanı’ndaki manzumeleri çok yönlü okuma yapmaya elverişli hâle getirmiştir. Hz. Peygamber övgüsüne ayrılmış çeşitli nazım şekillerindeki manzumelerden dolayı âdeta bir naʿtler mecmuası olan Divan’da; 7 kaside (ikisi Farsça), 87 gazel (ikisi Farsça), 6 musammat, 1 müstezat (Farsça), 3 kıtʿa (biri Farsça), 114 tuyuğ, 3 mesnevi, 22 matlaʿ ( biri Farsça, biri Arapça-Türkçe) ve müfret olmak üzere toplam 243 manzume bulunmaktadır (Tavukçu 2000: 34).  Kasidelerin ilk ikisi naʿttir; ardından gelen ve “Vâkıʿa” başlığını taşıyan üç kaside Halveti tarikatının silsilesine ayrılmıştır. Farsça yazılmış son iki kaside (Silsile-nâme, Kasîde-i Subhiyye) dikkat çeken diğer manzumelerdir. Dünyevî bir beklentisi olmayan Rûşenî, manzumelerinde devlet büyüklerinin övgüsüne yer vermemiştir. Gazeller bölümü, Rûşenî’nin kendi tasavvurunda Hz. Peygamber’e yakıştırdığı birtakım sıfat ve nitelemelerden oluşan “Tensîku’s-Sıfât” sanatının güzel örneklerinden bir gazelle başlamıştır. Şairin peygamber sevgisi neredeyse her manzumesini bir naʿt hâline getirmiştir. Dîvân’da dikkat çeken bir diğer nazım şekli tuyuğlardır. Rûşenî, bir kompozisyon hâlinde birbiri ardına sıraladığı 43 tuyuğda baştan ayağa doğru bir sıra takip ederek ve klâsik şiirin mazmunlarından faydalanarak Hz. Peygamber’in niteliklerini anlattığı bir hilye örneği vermiştir. Divan’daki sekiz şiir iki aruz vezni kullanılarak yazılmıştı. Ayrıca şairin hece ölçüsüyle yazılmış bir manzumesi de bulunmaktadır. Şiirleri şairin sûfî cephesinin lirik ve coşkulu söyleyişinin tezahürüdür. Mutasavvıf bir şair olan Rûşenî’nin şiirlerinin hemen hepsi doğal olarak dinî ve tasavvufi malzemeler içermektedir. Bunun yanında şiirlerinde Melîhî ile birlikte yaşadıkları “lâubalî” hayatın ve beşerî aşkın bazı izlerini görmek mümkündür. Şairin hayatında önemli yer tutan Aydın, Bursa ve Tebriz de şiirlerinde yer bulmuştur. Halk söyleyişleri, atasözleri ve deyimlere sıkça başvuran Rûşenî, özellikle tecnis, tekrir, kalp, akis gibi lafzî sanatlara şiirlerinde çokça yer vermiştir; mana sanatlarını (teşbih, tenasüp, istiare) da ustaca kullanan şair, böylece anlamı da derinleştirmiştir. Rûşenî Divanı’nın yurt içi ve yurt dışında olmak üzere toplam 74 nüshası bulunmaktadır. Bunların tamamına yakını külliyat hâlindedir. Rûşenî Divanı’nın tenkitli metni, Sema Aydemir ve Orhan Kemâl Tavukçu tarafından hazırlanmıştır.

Şairin biyografisi için bk. “ Rûşenî, Dede Ömer”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.  http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ruseni-dede-omer