- Yazar Biyografisi (TEİS)
Rüşdî, Yemezzâde Süleymân - Madde Yazarı: Doç. Dr. Nilüfer Tanç
- Eser Yazılış Tarihi:1233/1818
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:12/08/2021
DÎVÂN (RÜŞDÎ)
şiirler ve silsile-i uşşâkiyyeRüşdî, Yemezzâde Süleymân (d. 1184/1770 - ö. 1250/1834)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Yemez-zâde Süleyman Rüşdî Bey’in şiirlerinin yer aldığı eseri. Dîvân'da kaside, gazel yanında terkib-bend, tahmis, muhammes, tesdis, mesnevi, muaşşer, müseddes, rubai, kıt’a ve müfred gibi çok çeşitli nazım şekilleriyle kaleme alınmış şiirler yer alır. Kasidelerinde zamanın padişahı II. Mahmud’u ve tarikat büyüklerini öven şair, çağdaşlarının ve Bâkî, Fuzûlî, Lâmi’î, Yahyâ, Cevrî, Nef’î gibi usta şairlerin şiirlerini tahmis etmiş, onlara nazireler söylemiştir. Şiirlerinde ağırlıklı olarak dinî ve tasavvufi konuları işlemiş, dönemindeki doğum, ölüm, düğün gibi olaylara; çeşme, han, hamam gibi yapıların inşasına; zamanın devlet adamlarının göreve atanma ve azledilmelerine; Ayvalık ve Sakız’ın fethi gibi önemli hadiselere tarihler düşerek dönemin sosyal ve kültürel hayatını da yansıtmıştır.
Dîvân’a tasavvufî duyuş hâkimdir. Şair, eserinde genel olarak açık ve anlaşılır bir dil kullanmış yeri geldikçe Arapça ve Farsça tamlamalardan yararlanmış, edebî sanatlarla anlatımını kuvvetlendirmiştir. Şairin her harften kafiyeli gazellere yer verdiği eserinde zihaf ve imaleye başvurduğu, bazı mısralarda ise veznin aksadığı görülmektedir. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi T. 2802’de bulunan nüshanın başında dibace ve Uşşâkî tarikatına ait bir silsilenâme bulunmaktadır.
Eser, 1233/1818 tarihlidir. Rüşdî hakkında son dönemde yapılan araştırmalarla eserin önceden kayıtlara geçmiş üç nüshasından başka iki nüshasını daha ortaya çıkarılmıştır. Bunlardan dördü Ankara Milli Kütüphane 06 Mil Yz FB 332 ve 06 Mil Yz A 7296/2; İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi T. 2802; Almanya Millî Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Bölümü Ms.or.oct.2793 numaralarında kayıtlıdır (İstanbul Kütüphaneleri Türkçe Yazma Divanlar Kataloğu III-IV 1967: 1027; Şengün 2019: 147), biri özel arşivdedir (Kuruüzüm 1991: 54). 4000 beyit civarında olduğu kaydedilen Dîvân’ın Hüseyin Kuruüzüm özel arşivindeki nüshasından bölümler yayımlanmış (1991), Ankara Milli Kütüphanede 141 varak olarak tespit edilen nüshalardan biri yüksek lisans tez çalışması kapsamında Latin harflerine aktarılmıştır ( Semiz 2010).
Şairin biyografisi ve eserlerinden örnekler için bk. "Rüşdî, Yemez-zâde Süleymân". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/rusdi-yemezzade-suleyman
Eserden Örnekler
Gazel
Rind-i aşk oldun ise düşme devâ-yı derde hîç
Derd imiş aşkın devâsı olma gam-âzâde hîç
Gamze-i dil-ber gibi mest ol leb-i cânân ile
Kalmasun dersen gam-ı dehr-i firâvân serde hîç
Lâ’übâlî meşreb ol var kûşe-i meyhânede
Açma râz-ı hikmeti dilden sakın nâ-merde hîç
Gerdiş-i gerdûn ile bî-çâre olma rûz u şeb
Uyma akl-ı nâmdâra tutma dilde perde hîç
Âsitân-ı yâra ey Rüşdî iriş yüz sürmeğe
Kim Mesîhâveş urûc it turma gökde yerde hîç (Yemez-zâde Süleyman Rüşdî: 1233: 38).
Gazel
Biz ol efgende-i aşkız bizim efgendemiz yokdur
Kamunun bendesiyüzdür bizim bir bendemiz yokdur
Düşelden pençe-i dâm-ı ser-i zülfüne dil-dârın
Gam-ı hicrân ile dil-besteyüz kim handemiz yokdur
Reh-i vasl içre dil-dâra gidenlerden haber sordum
Didiler kim gidenlerden dahi âyendemiz yokdur
Ma’ânî remzini keşf etmede üstâd-ı ma’nâyuz
Egerçi sûretâ nâ-danlarız dânendemiz yokdur
Biz ol tâlipleriz dehr içre Rüşdî kim hakîkatde
Hüdâ-yı zü’l-atâ’dan mâ’adâ bahşendemiz yokdur (Yemez-zâde Süleyman Rüşdî 1233: 49-50).
Kaynakça
Akkuş, Mehmet- Ali Yılmaz (hzl.) (2006). Osmânzâde Hüseyin Vassâf Sefîne-i Evliyâ. C. 4. İstanbul: Kitabevi Yay.
Alpbaz, Salih (e.t. 02.09.2013). Karacasu’lu Koca Rüşdü. http://www.atillaalpbaz.com/?o=8&y=228 [erişim tarihi: 02.09.2013].
İstanbul Kütüphaneleri Türkçe Yazma Divanlar Kataloğu C. IV-III (1967). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Kuruüzüm, Hüseyin (1991). Süleyman Rüşdî. Denizli: Merhaba Dizgi Merkezi.
Semiz, Kenan (2010). Semiz-zâde Süleyman Rüşdî Efendi ve Dîvânı. Yüksek Lisans Tezi. Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi.
Şengün, Necdet (2019). “Aydın Karacasu’da Bir Uşşâkî Şeyhi: Şâir Yemez-zâde Süleyman Rüşdî ve Bilinmeyen Eserleri”. İslami ilimler Dergisi. 14 (2): 141-154.
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Türkiye Yazmaları. https://www.yazmalar.gov.tr/detayli_arama.php?cmd=liste&ss=1 [Erişim tarihi: 30.09.2013].
Yemez-zâde Süleyman Rüşdî (1233), Dîvân-ı Rüşdî. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi T. 2802.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
| # | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | SİLSİLE-NÂME-İ TARÎK-İ UŞŞÂKÎ (RÜŞDÎ) | Rüşdî, Yemez-zâde Süleymân | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
| 2 | PEND-İ ATTÂR TERCÜMESİ (RÜŞDÎ) | Rüşdî, Yemezzâde Süleymân | Gönül Delice |
Görüntüle | ||
| 3 | OTUZ İKİ VE ELLİ DÖRT FARZ MANZÛMELERİ (RÜŞDÎ) | Rüşdî, Yemez-zâde Süleymân | Doç. Dr. Necdet Şengün |
Görüntüle | ||
| 4 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
| 5 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
| 6 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
| 7 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
| 8 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
| 9 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
| 10 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
| 11 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
| 12 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
| 13 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |