DÎVÂN (REFÎ'-İ ÂMİDÎ)
şiirler
Refî'-i Âmidî (d. 1169/1756 - ö. 1231/1816)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Refî’-i Âmidî (d. 1169/1756 - ö. 1231/1816)’nin şiirlerini içeren eseri. Şairin edebî kişiliğinin oluşumunda, 18. yüzyılın divan sahibi şairlerinden olan dedesi Lebîb-i Âmidî’nin (ö. 1182/1768) büyük bir etkisi bulunmaktadır.

Dîvân'daki “Târîh-i Tertîb-i Eş’âr” başlıklı şiir, Refî’-i Âmidî’nin bu eseri hakkında birtakım bilgiler ihtiva etmektedir. Buna göre şair Dîvân'ını, Edirne Mollası Hamîd Efendi’nin torunu olan İsmail Efendi ismindeki bir kişinin yardımlarıyla 1203/1789 yılında tertip etmiştir. Dîvân, şairin toplam 12 yıl içerisinde söylediği, 18 kaside, 294 gazel, 54 tarih, 1 muhammes, 2 terkib-bent, 6 murabba, 59 rubai, 28 kıta, 72 müfredden oluşmaktadır. Bu gazellerin 21’i Farsça, 2’si Çağatay Türkçesiyle yazılmıştır. Şairin, hiçbir yabancı kelimeyi içermeyen, tamamen sade bir Türkçeyle yazılan gazelleri de bulunmaktadır.

Dîvân'da Refî’-i Âmidî’nin Ali Şir Nevâyî, Kelîm-i Hemedânî, Lebîb-i Âmidî, Muhibbî, Nâbî, Nedîm, Nizâmî-i Gencevî, Sâbit, Sâ’ib, Sa’dî-i Şirâzî ve Şevket-i Buhârî’nin şiirlerine yazılan nazireler vardır. Ayrıca Refî’-i Âmidî'nin kendisini, dil, söyleyiş, hayal vb. unsurlarda Bâkî, Nedîm, Nef’î, ‘Urfî ve Şevket-i Buhârî gibi isimlerle kıyasladığı beyitler de mevcuttur.

Dîvân'ın, Süleymaniye Kütüphanesi (Hâlet Efendi) No: 666 ve (Esad Efendi) No: 3826, Bayezıd Umumî Kütüphanesi No: 5794, Millet Kütüphanesi (Ali Emîrî) No: 176 ve İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi No: 2924 ve No: 3606/1 olmak üzere altı nüshası bulunmaktadır. Refî’-i Âmidî Dîvân'ının, Süleymaniye Kütüphanesi (Hâlet Efendi) No: 666, Millet Kütüphanesi (Ali Emîrî) No: 176 ve İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi No: 2924 nüshalarının karşılaştırılması sonucu elde edilen edisyon-kritik metni yüksek lisans tezi olarak çalışılmıştır (Aydemir 1989).

Şairin biyografisi için bk. “Refî’-Âmidî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/refii-amidi

Eserden Örnekler


Gazel

Kand-i mey-âlûd-ı la’li âb-ı kevserden lezîz

Gonceden ter şîrden şîrîn ü sükkerden lezîz


Sîbden bihter o şeftâlû-yı nârenc-i zekan

Bûse-i verd-i ruhı şemse-i şekkerden lezîz


Dilde zevk-i zahm-ı tîr-i zehrnâk-ı çeşm-i yâr 

Şekker-i efrenc ile bâdâmı hoş-terden lezîz 


Hâl-i leb çün anberiyye neş’e-bahş ammâ 'aceb

Hem agız miski bu hem kand-i mükerrerden lezîz


Rind-i bîmâra devâ ancak şarâb-ı erguvân

Telhdir gerçi yine gül şerbet-i terden lezîz


Sîr-çeşm-i zâd-ı 'aşka bu misâfir-hânede 

Kût olur mı ni’met-i dîdâr-ı dilberden lezîz


Bir gıdâ-yı rûhdur bu puhte güftârun Refî’ 

Çâşni-i ma’nî-i şîrîni sükkerden lezîz (Aydemir 1989: 80-81).

Kaynakça


Aydemir, İbrahim Ahmet (1989). Refî’ Âmidî Dîvânı (Edisyon-Kritik). Yüksek Lisans Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi.

Bektaş, Ekrem (2018). “Nâbî Muakkibi Diyarbakırlı Şâirler”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 10 (2/20): 733-761. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/464842 [Erişim tarihi: 13.10.2021]

Beysanoğlu, Şevket (1997). Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları. 3 C. İstanbul: Diyarbakır Tanıtma, Kültür ve Yardımlaşma Vakfı Yay.

Kadıoğlu, İdris (hzl.) (2018). Tezkire-i Şuʻarâ-yı Âmid. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü Yay.

Atıf Bilgileri


Yılmaz, Gökçehan Aysel. "DÎVÂN (REFÎ'-İ ÂMİDÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-refi-i-amidi. [Erişim Tarihi: 12 Ağustos 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 CÂN U CÂNÂN / NAZM-I DEKÂYIK Refî'-i Âmidî Prof. Dr. Kaplan ÜSTÜNER
Araş. Gör. BÜŞRA CİDİR
Görüntüle
2 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
3 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
4 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
5 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
6 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
7 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
8 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
9 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
10 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
11 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle