- Yazar Biyografisi (TEİS)
Rahmî, Abdürrahîm Efendi - Madde Yazarı: Doç. Dr. Abdulkadir Erkal
- Eser Yazılış Tarihi:1171/1755
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:18. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:09/07/2021
DÎVÂN (RAHMÎ)
şiirlerRahmî, Abdürrahîm Efendi (d.?-ö. 1223/1808)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Rahmî'nin şiirlerinin yer aldığı eseri. Asıl ismi Abdürrühîm Rahmî olan şair, şairliğinin yanında yazdığı ilmî eserleri ve müstensihliğiyle de tanınmıştır. Onun tek edebî eseri Dîvân'ıdır. İki ayrı divan şeklinde tertip edilen eserin birinci kısmı "Divân-ı Na’t-ı Şerîf", ikinci kısmı ise "Dîvân-ı Rahmî’ başlığını taşımaktadır. Almanya Milli Kütüphanesindeki müllelif hatlı nüshaya göre; naatlardan oluşan ilk kısımda, 37 kaside, 25 gazel, 4 ilahi ve 107 kıta vardır. Kıtalar da "Mukattaât-ı Tevhîd-i Bârî" ve "Mukattaât-ı Na’t-ı Şerîf" olarak iki ayrı başlık altında verilmiştir. Her bir nazım şeklinde şiirler elifbâ (hurûf-ı hecâ) tertibine göre sıralanmıştır. "Dîvân-ı Rahmî" başlığını taşıyan ikinci kısım ise, 22 kaside, 148 gazel, 40’tan fazla tarih, 3 mesnevi ve mukattaattan oluşmaktadır. Kasideler başlıksızdır ve elifbâ sırasına göre tertip edilmemiştir. Kasideler ağırlıklı olarak bahariyye türünde olmakla birlikte, az da olsa ıydiyye, Ramazaniyye türünde kaleme alınan şiirler de mevcuttur. Kasidelerde methedilen kişilerde II. Mahmud (ö. 1255/1839), Ali Paşa, Şeyhülislam Fâzıl ve Şeyhülislam Es’ad Efendi ön plana çıkmaktadır. Gazeller elifbâ tertibine göre verilmiştir. Rahmî’nin Dîvân’ında dikkat çeken önemli husus tarih manzumelerine fazlaca yer verilmiş olmasıdır. Bu tarihlerde klasik tarih düşürmenin yanında sanatlı (mucem, mühmel, dütâ, musanna tarih vb.) tarih manzumeleri de yer almaktadır.
Rahmî'nin Dîvânı'nın üç nüshası tespit edilmiştir. Üç nüsha da yurt dışındadır: 1) Kitabhane-i Umûmî-yi Hz. Âyetullâh Necefî Maraşî Kütüphanesi (Kum-İran) Türkçe Yazmaları, No: 4008/2, 85 varak. 2) Hidiv Kütüphanesi (Kahire-Mısır) Türkçe Yazmaları, No:8676, 102 varak. 3) Almanya Milli Kütüphanesi (Staatsbibliothek, Berlin) Türkçe Yazmaları, No: Ms.or.fol.3318 (Son nüsha müellif hattıdır. Dîvân içeriğine dair verilen bilgilerde bu nüsha esas alınmıştır. Ayrıca, Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi Türkçe Yazmaları, No: 508/2’da, Rahmî Abd er-Rahîm b. Mustafâ Erzurumî, Mecmû-i Eş’âr şeklinde kayıtlı muhtasar Dîvân’ın Erzurumlu Rahmî’nin değil de H.1237 tarihinde Kahire’de vefat eden Abddurrahman Rahmî isimli bir şaire ait olduğu tespit edilmiştir (Erkal 2015: 13). Eser üzerine Abdulkadir Erkal tarafından bir seçki yayınlanmıştır (2015). Bunun dışında Dîvân üzerinde herhangi bir akademik çalışma yapılmamıştır.
Şairin biyografisi için bk. "Rahmî, Abdürrahim Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/rahmi-abdurrahim-efendi
Eserden Örnekler
Na't-ı Şerîf
Vücûd-ı ekremin nûr-ı mücessem yâ Resûlallâh
Gubâr-ı makdemin iksîr-i a’zam yâ Resûlallah
Eğer teşrîf-sâz-ı mehd-i âlem olmasa zâtın
Bu eflâk u zemîn kalırdı mübhem yâ Resûlallâh
Olunca cilveger mehd-i vücûda cevher-i zâtın
Ser ü sâdin dediler hayr-ı makdem yâ Resûlallâh
Olunmuş tâ ezel rûh-ı şerîfin nûr ile tahmîr
Anınçün zâtın oldu nûr-ı ecsem yâ Resûlallah
Gürûh-ı enbiyâda sende el-hak hatm u hatmiyyet
Vücûd-ı bî-nazîrin oldı sellem yâ Resûlallâh
Esîr-i derd ü isyânım zelîl ü zâr u giryânım
Enîn ü âh u efgânım hakîrem yâ Resûlallâh
Ne yârim var ne yâver var ne hod bir dest-gîrim var
Ki düşmüş hâk-i acze bir fakîrem yâ Resûlallâh
Zilâl-i lutfuna ben teşneyem lutf et dirîğ etme
Usâta bâb-ı cûdun oldı maksem yâ Resûlallâh
Umaram meclis-i pâkinde bir gün ey şeh-i şefkat
Diyesin bana gel gel koca sersem yâ Resûlallâh
Egerçi nâ-sezâyım lutfa ümmîdim budur Hakdan
Enîsim derd ü aşkın ola hem-dem yâ Resûlallâh
Murâd üzre ne mümkin kulluk etmek sana sultânım
Günehkârım kapında pür-kusûram yâ Resûlallâh
Kulun Rahmînin ahvâli diger-gûn oldı sultânum
Sana ma'lûmdur Allâhü a'lem yâ Resûlallâh (Erkal 2015: 26).
Kaynakça
Erkal, Abdulkadir (2015). Erzurumun Yüzleri, Abdürrahim Rahmî. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | REFÎK-İ TARÎK | Rahmî, Abdurrahîm Efendi | Doç. Dr. abdulkadir erkal |
Görüntüle | ||
2 | AVÂMİL-İ ATÎKA | Rahmî, Abdurrahîm Efendi | Doç. Dr. abdulkadir erkal |
Görüntüle | ||
3 | MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) | Hıfzî | Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR |
Görüntüle | ||
4 | NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) | Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin | Diğer Aybala Sena KÜTÜK |
Görüntüle | ||
5 | DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) | Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
6 | TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullah Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
7 | TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
8 | TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) | Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Ahmet Serdar Erkan |
Görüntüle | ||
10 | MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) | Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
11 | AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) | Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi | Diğer Nükran ERBAŞ Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler |
Görüntüle | ||
12 | DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) | Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle |