DÎVÂN (RAHMÎ)
şiirler
Rahmî, Abdürrahîm Efendi (d.?-ö. 1223/1808)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Rahmî'nin şiirlerinin yer aldığı eseri. Asıl ismi Abdürrühîm Rahmî olan şair, şairliğinin yanında yazdığı ilmî eserleri ve müstensihliğiyle de tanınmıştır. Onun tek edebî eseri Dîvân'ıdır.  İki ayrı divan şeklinde tertip edilen eserin birinci kısmı "Divân-ı Na’t-ı Şerîf", ikinci kısmı ise "Dîvân-ı Rahmî’ başlığını taşımaktadır. Almanya Milli Kütüphanesindeki müllelif hatlı nüshaya göre; naatlardan oluşan ilk kısımda,  37 kaside, 25 gazel, 4 ilahi ve 107 kıta vardır.  Kıtalar da "Mukattaât-ı Tevhîd-i Bârî" ve "Mukattaât-ı Na’t-ı Şerîf" olarak iki ayrı başlık altında verilmiştir. Her bir nazım şeklinde şiirler elifbâ (hurûf-ı hecâ) tertibine göre sıralanmıştır.  "Dîvân-ı Rahmî" başlığını taşıyan ikinci kısım ise, 22 kaside, 148 gazel, 40’tan fazla tarih, 3 mesnevi ve mukattaattan oluşmaktadır. Kasideler başlıksızdır ve elifbâ sırasına göre tertip edilmemiştir. Kasideler ağırlıklı olarak bahariyye  türünde olmakla birlikte, az da olsa ıydiyye, Ramazaniyye türünde kaleme alınan şiirler de mevcuttur. Kasidelerde methedilen kişilerde II. Mahmud (ö. 1255/1839), Ali Paşa, Şeyhülislam Fâzıl ve Şeyhülislam Es’ad Efendi ön plana çıkmaktadır. Gazeller elifbâ tertibine göre verilmiştir. Rahmî’nin Dîvân’ında dikkat çeken önemli husus tarih manzumelerine fazlaca yer verilmiş olmasıdır. Bu tarihlerde klasik tarih düşürmenin yanında sanatlı (mucem, mühmel, dütâ, musanna tarih vb.) tarih manzumeleri de yer almaktadır.

Rahmî'nin Dîvânı'nın üç nüshası tespit edilmiştir. Üç nüsha da yurt dışındadır: 1) Kitabhane-i Umûmî-yi Hz. Âyetullâh Necefî Maraşî Kütüphanesi (Kum-İran) Türkçe Yazmaları, No: 4008/2, 85 varak. 2) Hidiv Kütüphanesi (Kahire-Mısır) Türkçe Yazmaları, No:8676, 102 varak. 3) Almanya Milli Kütüphanesi (Staatsbibliothek, Berlin) Türkçe Yazmaları,  No: Ms.or.fol.3318 (Son nüsha müellif hattıdır. Dîvân içeriğine dair verilen bilgilerde bu nüsha esas alınmıştır. Ayrıca, Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi Türkçe Yazmaları, No: 508/2’da, Rahmî Abd er-Rahîm b. Mustafâ Erzurumî, Mecmû-i Eş’âr şeklinde kayıtlı muhtasar Dîvân’ın Erzurumlu Rahmî’nin değil de H.1237 tarihinde Kahire’de vefat eden Abddurrahman Rahmî isimli bir şaire ait olduğu tespit edilmiştir (Erkal 2015: 13). Eser üzerine Abdulkadir Erkal tarafından bir seçki yayınlanmıştır (2015). Bunun dışında Dîvân üzerinde herhangi bir akademik çalışma yapılmamıştır.  

Şairin biyografisi için bk. "Rahmî, Abdürrahim Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/rahmi-abdurrahim-efendi


 

Eserden Örnekler


Na't-ı Şerîf

Vücûd-ı ekremin nûr-ı mücessem yâ Resûlallâh

Gubâr-ı makdemin iksîr-i a’zam yâ Resûlallah 


Eğer teşrîf-sâz-ı mehd-i âlem olmasa zâtın

Bu eflâk u zemîn kalırdı mübhem yâ Resûlallâh


Olunca cilveger mehd-i vücûda cevher-i zâtın

Ser ü sâdin dediler hayr-ı makdem yâ Resûlallâh


Olunmuş tâ ezel rûh-ı şerîfin nûr ile tahmîr

Anınçün zâtın oldu nûr-ı ecsem yâ Resûlallah


Gürûh-ı enbiyâda sende el-hak hatm u hatmiyyet

Vücûd-ı bî-nazîrin oldı sellem yâ Resûlallâh


Esîr-i derd ü isyânım zelîl ü zâr u giryânım 

Enîn ü âh u efgânım hakîrem yâ Resûlallâh 


Ne yârim var ne yâver var ne hod bir dest-gîrim var

Ki düşmüş hâk-i acze bir fakîrem yâ Resûlallâh


Zilâl-i lutfuna ben teşneyem lutf et dirîğ etme 

Usâta bâb-ı cûdun oldı maksem yâ Resûlallâh 


Umaram meclis-i pâkinde bir gün ey şeh-i şefkat

Diyesin bana gel gel koca sersem yâ Resûlallâh


Egerçi nâ-sezâyım lutfa ümmîdim budur Hakdan

Enîsim derd ü aşkın ola hem-dem yâ Resûlallâh


Murâd üzre ne mümkin kulluk etmek sana sultânım

Günehkârım kapında pür-kusûram yâ Resûlallâh


Kulun Rahmînin ahvâli diger-gûn oldı sultânum

Sana ma'lûmdur Allâhü a'lem yâ Resûlallâh (Erkal 2015: 26). 



Kaynakça


Erkal, Abdulkadir (2015). Erzurumun Yüzleri, Abdürrahim Rahmî. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yay.


Atıf Bilgileri


erkal, abdulkadir. "DÎVÂN (RAHMÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-rahmi. [Erişim Tarihi: 23 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 REFÎK-İ TARÎK Rahmî, Abdurrahîm Efendi Doç. Dr. abdulkadir erkal
Görüntüle
2 AVÂMİL-İ ATÎKA Rahmî, Abdurrahîm Efendi Doç. Dr. abdulkadir erkal
Görüntüle
3 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
4 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
5 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
6 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
7 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
8 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
9 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
10 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
11 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
12 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle