DÎVÂN (NEVBETÎ)
şiirler
Nevbetî, Ömer Karim (d. 1102/1690-91 - ö. 1173?/1759-60?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Çağatay sahasında yetişmiş divan şairi Ömer Karim Nevbetî’nin (d. 1102/1690-91 - ö. 1173?/1759-60?) şiirlerini içeren eseri. Dîvân-ı Nevbetî’nin 1160/1747 yılında, şair 57 yaşında iken tamamlandığı bilinmektedir. Eserin el yazmalarından ikisi günümüze kadar ulaşmıştır. Bunlardan biri 1158/1745-46 yılında yazılmış olup, eserde 107 müseddes, 31 rubai ve mutasavvıf şair Huveydâ’ya ait 69 şiir yer almaktadır. Bu nüsha Şincang Uygur Otonom Bölgesi Müzesi’nde saklanmaktadır. İkinci nüsha ise Hoten’in Bamiya köyünde ikamet eden Molla Ahmet tarafından istinsah edilmiş olup 800 beyitten oluşmaktadır. Eser, Şincang İctimai Fenler Akademisi Tarih Araştırma Enstitüsünde bulunmaktadır. Ancak Uygur araştırıcılar, eserin başka nüshalarının da olduğunu belirtilmektedir (Osman 2011: 499; Ömer 1996: 765-766).

Dîvân'da vatanseverlik, insan sevgisi, ilim öğrenmenin önemi, halk sevgisi, ilerleme ve ahlâki faziletler gibi konularda şiirler yer alır. Eserin Hoten, Yarkent ve Kaşgar’da bulunan medreselerde ders kitabı mahiyetinde okutulduğu da bilinmektedir (Utuk vd. 2006: 620; Keyyum 2004: 77). Eserin günümüze ulaşan iki nüshası, Doğu Türkistan’da Uygur Türkçesiyle farklı araştırıcılar tarafından yayınlanmıştır. Bu yayınlardan ilki, Kurban Barat ve Mettursun Bahavidin tarafından yayına hazırlanmış ve “Bulak” dergisinde 1982 yılında yayınlanmıştır. Çalışmada, 108 gazel, 3 muhammes ve 34 rubai metni yeni Uygur Türkçesiyle verilmiştir (Barat ve Bahavidin 1982: 165-248). Dîvân-ı Nevbetî’nin ikinci metin neşri ise 1988 yılında yapılmıştır. Bu eser, Hoten Vilayeti Milliy Kadimiy Eserler İşhanesi’nce desteklenmiş ve Hoten Az Sanlık Milletler Kadimi Eserlerini Retleş İşhanesi tarafından yayınlanmıştır. Çalışmada eserin çeşitli nüshaları incelenmiş ve 108 gazel, 3 muhammes ve 26 rubai metnine yer verilmiştir (Ekrem ve Memtimin 1988). Dîvân-ı Nevbetî’nin üçüncü metin neşri 1995 yılında Şincan Halk Neşriyatı tarafından yapılmıştır. Söz konusu eserde 85 gazel, 3 muhammes ve 33 rubaiye yer verilmiştir. Ayrıca eserin sonunda sözlük ve faksimile bölümleri yer almaktadır (Bahavidin 1995).

Şairin biyografisi için bk. “Nevbetî, Ömer Karim”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nevbeti-omer-karim

Eserden Örnekler


Gazel

Mogolistanda kalur kâfir zâlim hânlık

Fukarâlarga gam u hasretde bolur hayrânlık


Kâdirâ bendelernin derdige dermân eyle

Sendin özge yine yok derdige hiç dermânlık


Bu mahalde heme zâlimler yürür râhatda

Mü’mine zulm ü sitem ile bolur dermânlık


Keremin birle müselmânlarga bergil amân

Küfr ehli bu vilâyetni kılur vîrânlık


Kirdigâra ol cebînin hürmetidin eyle halâs

Bu müselmânlarga müşkildür sana âsânlık


Beyhûde ömrüm ötüpdür ki yürüp gafletde

Kılmadım yahşı amel kılgan işim nâdânlık


Rahm eylep meni âṣıgıge bergil tevfîk

Sıdk u ihlâs hîle vü tâ‘at irür âsânlık


Rahmetin birle du‘âyımıznı icâbet eyle

Mâl u cânını yolıda kılalı kurbânlık


İltimâs kıladur Nevbetî bî-çâre kulın

Eylegil bendelerin könlide pür îmânlık (Bahavidin 1995: 46). 


Rubai

Lutf bile âsîlerga rahm eyle hüdâ

Dîn düşmanı kadîmdin eyle cüdâ

Bir tende eger hezâr cânım bolsa

Kurbân kılayın barını yolunga hüdâ (Bahavidin 1995: 94).


Hûş devlet irür yâr birle sohbet kılsa

Bir yirde behem bolup muhâbbet kılsa

Şîrîn lebinin bâdesidin nûş etip

Mestâne bolup ıyş u ferâgât kılsa (Bahavidin 1995: 99).

Kaynakça


Bahavidin, Mehemmettursun (1995). Divan-ı Nevbetî. Ürümçi: Şincang Halk Neşriyati.

Barat, Kurban ve M. Bahavidin (1982). Divan-ı Nevbetî. Bulak, 3: 165-248.

Ekrem Metkasim ve M. Memtimin (1988). Divan-ı Nevbetî. Hoten: Hoten Az Sanlik Milletler Kedimiy Eserlerini Retleş İşhanesi Neşri.

Keyyum, Altungül (2004). “Şair Nevbeti ve Uning İcadiyitide Vetenperverlik Temi”. Hoten Pedagogika Ali Tehnikomi İlmiy Jurnili, 1: 77-78.

Osman, Ğeyretcan (2011). Uyğur Kilassik Edebiyat Tarihi. Ürümçi: Şincang Üniversiteti Neşriyati.

Ömer, Şeripidin (1996). Ottura Esir Uyğur Kilassik Edebiyatı. 2. Ürümçi: Şincang Halk Neşriyati.

Utuk, İmincan Ehmidi vd. (2006). Uyğur Edebiyatı Tarihi. 2. Beicing: Milletler Neşriyati.

Atıf Bilgileri


Öger, Adem. "DÎVÂN (NEVBETÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-nevbeti. [Erişim Tarihi: 17 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 VAGZ-I AZAD AZADI, Dövletmemmet Doç. Dr. soner sağlam
Görüntüle
2 BEHİŞTNAMA Azadı, Dövletmemmet Doç. Dr. soner sağlam
Görüntüle
3 HEKAYAT (AZADI) AZADI, Dövletmemmet Doç. Dr. soner sağlam
Görüntüle
4 BEŞ NAMAZ Azadı, Dövletmemmet Doç. Dr. soner sağlam
Görüntüle
5 DÎVÂN (ARŞÎ) Arşî, Hoca Cahân (Yakup) Prof. Dr. Adem Öger
Görüntüle
6 DÎVÂN (GAYIBI) Gayıbı, Mahmut Doç. Dr. soner sağlam
Görüntüle
7 KÜLLİYÂT-I MESNEVÎ-Yİ HARÂBÂTΠ Harâbâtî, Muhemmed Binni Abdulla Prof. Dr. Adem Öger
Görüntüle
8 MANTIKU'T-TAYR (HOTENÎ) Hotenî, İbrahim Prof. Dr. Adem Öger
Görüntüle
9 TEZKİRE-İ ARSLANHAN Kâsımî Prof. Dr. Adem Öger
Görüntüle
10 DÎVÂN (MEHZÛN) Mehzûn, İsmail Prof. Dr. Adem Öger
Görüntüle