- Yazar Biyografisi (TEİS)
Nevbetî, Ömer Karim - Madde Yazarı: Prof. Dr. Adem Öger
- Eser Yazılış Tarihi:1160/1747
- Yazıldığı Saha:Çağatay
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:18. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:10/03/2022
DÎVÂN (NEVBETÎ)
şiirlerNevbetî, Ömer Karim (d. 1102/1690-91 - ö. 1173?/1759-60?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Çağatay sahasında yetişmiş divan şairi Ömer Karim Nevbetî’nin (d. 1102/1690-91 - ö. 1173?/1759-60?) şiirlerini içeren eseri. Dîvân-ı Nevbetî’nin 1160/1747 yılında, şair 57 yaşında iken tamamlandığı bilinmektedir. Eserin el yazmalarından ikisi günümüze kadar ulaşmıştır. Bunlardan biri 1158/1745-46 yılında yazılmış olup, eserde 107 müseddes, 31 rubai ve mutasavvıf şair Huveydâ’ya ait 69 şiir yer almaktadır. Bu nüsha Şincang Uygur Otonom Bölgesi Müzesi’nde saklanmaktadır. İkinci nüsha ise Hoten’in Bamiya köyünde ikamet eden Molla Ahmet tarafından istinsah edilmiş olup 800 beyitten oluşmaktadır. Eser, Şincang İctimai Fenler Akademisi Tarih Araştırma Enstitüsünde bulunmaktadır. Ancak Uygur araştırıcılar, eserin başka nüshalarının da olduğunu belirtilmektedir (Osman 2011: 499; Ömer 1996: 765-766).
Dîvân'da vatanseverlik, insan sevgisi, ilim öğrenmenin önemi, halk sevgisi, ilerleme ve ahlâki faziletler gibi konularda şiirler yer alır. Eserin Hoten, Yarkent ve Kaşgar’da bulunan medreselerde ders kitabı mahiyetinde okutulduğu da bilinmektedir (Utuk vd. 2006: 620; Keyyum 2004: 77). Eserin günümüze ulaşan iki nüshası, Doğu Türkistan’da Uygur Türkçesiyle farklı araştırıcılar tarafından yayınlanmıştır. Bu yayınlardan ilki, Kurban Barat ve Mettursun Bahavidin tarafından yayına hazırlanmış ve “Bulak” dergisinde 1982 yılında yayınlanmıştır. Çalışmada, 108 gazel, 3 muhammes ve 34 rubai metni yeni Uygur Türkçesiyle verilmiştir (Barat ve Bahavidin 1982: 165-248). Dîvân-ı Nevbetî’nin ikinci metin neşri ise 1988 yılında yapılmıştır. Bu eser, Hoten Vilayeti Milliy Kadimiy Eserler İşhanesi’nce desteklenmiş ve Hoten Az Sanlık Milletler Kadimi Eserlerini Retleş İşhanesi tarafından yayınlanmıştır. Çalışmada eserin çeşitli nüshaları incelenmiş ve 108 gazel, 3 muhammes ve 26 rubai metnine yer verilmiştir (Ekrem ve Memtimin 1988). Dîvân-ı Nevbetî’nin üçüncü metin neşri 1995 yılında Şincan Halk Neşriyatı tarafından yapılmıştır. Söz konusu eserde 85 gazel, 3 muhammes ve 33 rubaiye yer verilmiştir. Ayrıca eserin sonunda sözlük ve faksimile bölümleri yer almaktadır (Bahavidin 1995).
Şairin biyografisi için bk. “Nevbetî, Ömer Karim”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nevbeti-omer-karim
Eserden Örnekler
Gazel
Mogolistanda kalur kâfir zâlim hânlık
Fukarâlarga gam u hasretde bolur hayrânlık
Kâdirâ bendelernin derdige dermân eyle
Sendin özge yine yok derdige hiç dermânlık
Bu mahalde heme zâlimler yürür râhatda
Mü’mine zulm ü sitem ile bolur dermânlık
Keremin birle müselmânlarga bergil amân
Küfr ehli bu vilâyetni kılur vîrânlık
Kirdigâra ol cebînin hürmetidin eyle halâs
Bu müselmânlarga müşkildür sana âsânlık
Beyhûde ömrüm ötüpdür ki yürüp gafletde
Kılmadım yahşı amel kılgan işim nâdânlık
Rahm eylep meni âṣıgıge bergil tevfîk
Sıdk u ihlâs hîle vü tâ‘at irür âsânlık
Rahmetin birle du‘âyımıznı icâbet eyle
Mâl u cânını yolıda kılalı kurbânlık
İltimâs kıladur Nevbetî bî-çâre kulın
Eylegil bendelerin könlide pür îmânlık (Bahavidin 1995: 46).
Rubai
Lutf bile âsîlerga rahm eyle hüdâ
Dîn düşmanı kadîmdin eyle cüdâ
Bir tende eger hezâr cânım bolsa
Kurbân kılayın barını yolunga hüdâ (Bahavidin 1995: 94).
Hûş devlet irür yâr birle sohbet kılsa
Bir yirde behem bolup muhâbbet kılsa
Şîrîn lebinin bâdesidin nûş etip
Mestâne bolup ıyş u ferâgât kılsa (Bahavidin 1995: 99).
Kaynakça
Bahavidin, Mehemmettursun (1995). Divan-ı Nevbetî. Ürümçi: Şincang Halk Neşriyati.
Barat, Kurban ve M. Bahavidin (1982). Divan-ı Nevbetî. Bulak, 3: 165-248.
Ekrem Metkasim ve M. Memtimin (1988). Divan-ı Nevbetî. Hoten: Hoten Az Sanlik Milletler Kedimiy Eserlerini Retleş İşhanesi Neşri.
Keyyum, Altungül (2004). “Şair Nevbeti ve Uning İcadiyitide Vetenperverlik Temi”. Hoten Pedagogika Ali Tehnikomi İlmiy Jurnili, 1: 77-78.
Osman, Ğeyretcan (2011). Uyğur Kilassik Edebiyat Tarihi. Ürümçi: Şincang Üniversiteti Neşriyati.
Ömer, Şeripidin (1996). Ottura Esir Uyğur Kilassik Edebiyatı. 2. Ürümçi: Şincang Halk Neşriyati.
Utuk, İmincan Ehmidi vd. (2006). Uyğur Edebiyatı Tarihi. 2. Beicing: Milletler Neşriyati.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | VAGZ-I AZAD | AZADI, Dövletmemmet | Doç. Dr. soner sağlam |
Görüntüle | ||
2 | BEHİŞTNAMA | Azadı, Dövletmemmet | Doç. Dr. soner sağlam |
Görüntüle | ||
3 | HEKAYAT (AZADI) | AZADI, Dövletmemmet | Doç. Dr. soner sağlam |
Görüntüle | ||
4 | BEŞ NAMAZ | Azadı, Dövletmemmet | Doç. Dr. soner sağlam |
Görüntüle | ||
5 | DÎVÂN (ARŞÎ) | Arşî, Hoca Cahân (Yakup) | Prof. Dr. Adem Öger |
Görüntüle | ||
6 | DÎVÂN (GAYIBI) | Gayıbı, Mahmut | Doç. Dr. soner sağlam |
Görüntüle | ||
7 | KÜLLİYÂT-I MESNEVÎ-Yİ HARÂBÂTÎ | Harâbâtî, Muhemmed Binni Abdulla | Prof. Dr. Adem Öger |
Görüntüle | ||
8 | MANTIKU'T-TAYR (HOTENÎ) | Hotenî, İbrahim | Prof. Dr. Adem Öger |
Görüntüle | ||
9 | TEZKİRE-İ ARSLANHAN | Kâsımî | Prof. Dr. Adem Öger |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (MEHZÛN) | Mehzûn, İsmail | Prof. Dr. Adem Öger |
Görüntüle |